دلایل شیوع شپش در مدارس و راه‌های پیشگیری

 ماجرای دیده شدن شپش در میان دانش‌آموزان و در مدارس و مهدکودک‌ها، موضوع جدیدی ‏نیست، هر چند که به گفته وزارت بهداشت، این موضوع شیوع بالایی ندارد و کمتر از ١٠‌درصد دانش ‏آموزان با این مشکل مواجه هستند، با این همه گزارش‌های زیادی از ابتلای دانش‌آموزان در مدارس و ‏کودکان در مهدهای کودک به شپش وجود دارد، گزارش‌هایی که نشان می‌دهد این انگل در شهرهای ‏مختلف، دیده می‌شود. شیوع این انگل در میان دانش‌آموزان گیلانی هم بیشتر از سایر استان‌ها رسانه‏ای شده است، همین هم شده تا رئیس اداره سلامت و تندرستی اداره آموزش و پرورش گیلان، از رایگان ‏بودن درمان دانش‌آموزان مبتلا به شپش خبر دهد. پیش از این هم، خبر شیوع شپش در میان دانش‌آموزان ‏فارس، واکنش‌های زیادی همراه داشت. هر چند که آموزش‌وپرورش اقدامات زیادی برای پیشگیری از شیوع ‏شپش در مدارس انجام داده، با این حال با هر بار انتشار خبر دیده شدن شپش در مدرسه‌ای، واکنش‌های ‏منفی زیادی جلب می‌شود. ‏

شاید در گذشته شیوع شپش نشان‌دهنده رعایت نکردن مسائل بهداشتی و کم برخوردار بودن خانواده‌ها بود، ‏اما حالا درگیر شدن با این حشره، به معنی استحمام نکردن و بی‌توجهی به مسائل بهداشتی نیست و لزوما ‏اقشار ضعیف، درگیر آن نمی‌شوند. کارشناسان بهداشتی معتقدند، ابتلا به انگل شپش، بیشتر جنبه فرهنگی ‏دارد. یعنی در بیشتر موارد، والدین نمی‌پذیرند که فرزندانشان به این انگل مبتلا شوند و در برابر آن دچار ‏ترس و واکنش‌های غیرمنطقی می‌شوند. البته این موضوع تنها برای والدین نیست. آمارهای جهانی از شیوع ‏این انگل نشان می‌دهد که حداقل ٣٠٠‌میلیون نفر در جهان به این انگل مبتلا هستند که این ابتلا هیچ ‏ربطی به آب‌وهوای محل زندگی این افراد و سطح درآمد یا بهداشت آنها ندارد‎.‎‏ اما چرا مدارس؟ مدارس یکی از ‏مکان‌هایی است که افراد خردسال زیادی در آن جمع می‌شوند و چندین ساعت در کنار هم هستند.  ‏بررسی‌ها نشان می‌دهد شیوع این انگل در میان دانش‌آموزان دوره ابتدایی و به‌ویژه در میان دختران بالاتر ‏از سایر مقطع‌هاست، همین موضوع نشان می‌دهد که دانش‌آموزان خردسال، به دلیل بی‌توجهی به موارد ‏بهداشت عمومی در مدارس، بیشتر از سایرین گرفتار می‌شوند و دختران به دلیل ارتباط نزدیک‌تری که با هم ‏دارند، بیشترین آمار مبتلایان را دارند.‏

شپش چیست؟

شپش نوعی انگل خونخوار است که روی پوست بدن انسان زندگی می‌کند. شپش‌ها انواع مختلف دارند. بعضی از انواع آنها فقط روی پوست بدن زندگی می‌کنند و بعضی دیگر فقط روی پوست سر. شپش‌هایی که روی پوست سر زندگی می‌کنند، ابعاد بسیار کوچک در حد ۲ تا ۳میلی‌متر دارند و ترشحاتی که آزاد می‌کنند، بشدت باعث ایجاد خارش در سر می‌شود. از آن‌جا که شپش از خون تغذیه می‌کند، گرمای پوست سر انسان محیط مطلوبی برای ادامه حیات این انگل است. شپش‌های روی سر، تخم سفیدرنگ خود را به ساقه مو می‌چسبانند که همین یکی از راه‌های تشخیص شپش هم است.

چند نکته درباره شپش

شپش سر در پاییز و زمستان شیوع بیشتری دارد و اغلب در بین کودکان و دانش‌آموزان دیده می‌شود.

حشره شپش روی سر به ندرت دیده می‌شود و تنها رشک‌ها یا همان تخم‌های این حشره روی سر دیده می‌شود.

 رشک از نظر ظاهری شبیه شوره سر است و گاهی با آن اشتباه گرفته می‌شود.

 برای دیدن رشک شپش باید با ذره‌بین به سر نگاه شود.

 در بسیاری از مواقع علامتی برای تشخیص وجود شپش دیده نمی‌شود.

خارش سر یکی از شایع‌ترین نشانه‌های وجود شپش است؛ این خارش در پشت گوش‌ها و لابه‌لای موها احساس می‌شود و ممکن است در شب بیشتر شود.

 گاهی هم بزرگ‌شدن غدد لنفاوی در گردن و پشت گوش دیده می‌شود.

 شپش از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شود.

 دخترها بیشتر از پسرها به شپش سر مبتلا می‌شوند که علت آن تماس سر بیشتر در این جنس است.

چند توصیه به افرادی که درگیر شپش هستند

برای درمان شپش معمولا لوسیون و شامپوهای مخصوص استفاده می‌شود اما این شامپوها رشک را از مو جدا نمی‌کنند، تنها آنها را می‌کشند. بنابراین در کنار آن باید از یک شانه با دندانه‌های ریز هم استفاده کرد.

 شامپوی پری‌ مترین به‌عنوان شامپوی ضدشپش باید ١٠ تا ١٥دقیقه روی موها و کف سر فرد مبتلا به شپش بماند و سپس شسته شود و روز هشتم مجددا این شست‌وشو تکرار شود و تا دوروز بعد از شامپو نباید شامپوی دیگر استفاده شود.

 زمانی که یک‌نفر در خانواده آلوده می‌شود، بهتر است سایر اعضای خانواده هم از نظر دچارشدن به آن، بررسی شوند.

 لباس افراد آلوده به شپش باید هر روز با آب داغ شسته و اتوکشی شوند.

٨ روش خانگی برای درمان قطعی شپش

سرکه: سرکه یک درمان بسیار آسان و موثر برای ازبین‌بردن شپش سر است، سرکه دارای مقدار بالای اسید استیک است که می‌تواند منجر به کشتن شپش سر شود. علاوه بر این، سرکه سبب حل‌شدن شپش‌های مرده هم می‌شود.

سس مایونز: یکی دیگر از روش‌های محبوب خانگی برای درمان قطعی شپش سر، استفاده از سس مایونز است. سس مایونز می‌تواند شپش‌ها را خفه کند و درنهایت موجب مرگ آنها شود. وزارت بهداشت ایالت مینه سوتا آمریکا، سس مایونز را یک روش قابل‌ قبول برای درمان شپش توصیه کرده است.

روغن نارگیل: روغن نارگیل برای پخت‌وپز بسیار پرکاربرد است، همچنین وسیله‌ای عالی برای درمان شپش است. روغن نارگیل شپش موی سر را خفه می‌کند و درنهایت آن را می‌کشد.

پیاز: از پیاز می‌توان به‌عنوان یک روش طبیعی برای درمان شپش سر استفاده کرد. پیاز حاوی گوگرد است که سبب کشته‌شدن شپش سر می‌شود.

روغن درخت چای: روغن درخت چای یک حشره‌کش طبیعی است که می‌تواند به‌طور مؤثر برای درمان شپش سر مورد استفاده قرار گیرد و خارش را نیز از بین ببرد.

آب لیمو: از آب لیمو به دلیل ماهیت اسیدی‌بودن برای درمان شپش سر می‌توان استفاده کرد. اگر در مدرسه سایر کودکان دچار شپش سر شده‌اند، می‌توانید از آب لیمو برای جلوگیری از شپش موی سر استفاده کنید، زیرا بسیار موثر است.

وازلین: وازلین می‌تواند اثر خفه‌کنندگی روی شپش سر داشته باشد. از آن می‌توان برای درمان قطعی شپش سر استفاده کرد. وازلین با بستن راه‌های تنفسی شپش‌ها سبب می‌شود که برای مدت طولانی زنده نمانند.

روغن بچه: یکی دیگر از راه‌های درمان شپش سر استفاده از روغن بچه است. روغن بچه دارای مواد شوینده‌ای است که می‌تواند باعث مرگ شپش شود.

چه کنیم بچه‌ها در مدرسه شپش نگیرند؟

دانش‌آموزان دختر از مقنعه‌های یکدیگر استفاده نکنند و لباس‌هایشان را روی هم قرار ندهند.

از وسایل شخصی همدیگر مثل شانه، حوله و... استفاده نکنند.

افرادی که آلوده شده‌اند؛ ملحفه، روبالشی و لباس‌های خود را یا بجوشانند یا با درجه حرارت بالا اتو کنند، همچنین می‌توانند به مدت ١٥روز آنها را در یک کیسه نگه دارند.

باورهای نادرست درباره شپش

شپش بیماری نیست.

از حیوان به انسان منتقل نمی‌شود.

همه ممکن است گرفتار شپش شوند.

درصورتی که فردی شپش گرفت، به معنی این نیست که از خانه خارج نشود یا مثلا به مدرسه نرود.

شپش روی موهای بلند، فرصت رشد بیشتری دارد اما تاثیری در انتقال ندارد، بنابراین لازم نیست که مو

کوتاه شود.

تراشیدن سر و جوشاندن لباس‌ها، تنها راه درمان و از‌بین‌بردن شپش نیست.

ابتلا به شپش، به معنی پایین‌بودن سطح فرهنگ، اقتصاد یا بهداشت خانواده‌ها نیست.

نیازی به ضدعفونی‌کردن کل خانه نیست.

شامپوکردن معمولی باعث از‌بین‌رفتن یا پیشگیری از آن نمی‌شود.