به گزارش ایسنا، چشم هایی که در ظرف آزمایشگاهی پرورش یافته اند، امکان دارد شبیه به داستان های علمی- تخیلی به نظر برسند ولی دانشمندان را یک گام به درمان نابینایی نزدیکتر کرده اند.
دانشمندان" کالج دانشگاهی لندن"( UCL)، نخستین شبکیه مصنوعی را در آزمایشگاه از سلول های بنیادی کودکان مبتلا به" سندرم آشر"( Usher syndrome) پرورش داده اند.
استفاده از مینی چشم ها در مطالعه سندرم آشر، شواهد مهم جدیدی را در خصوص این مسئله ارائه نموده است که چه مشکلی در چشم پیش می آید و باعث انحطاط شبکیه می شود. انحطاط شبکیه، یکی از دلیل های اصلی نابینایی است که در آن، سلول های حساس به نور به نام سلول های میله ای و مخروطی از بین می روند.
این مینی چشم ها میتوانند به بیش از ۳۰ هزار نفر در بریتانیا که در معرض خطر نابینایی ناشی از بیماری های ارثی هستند، کمک کنند و برای حدود ۶۰ هزار سالمند که مبتلا به" دژنراسیون ماکولا"( Macular degeneration) ناشی از افزایش سن هستند، امید ایجاد کنند.
در این پژوهش، سلول های بنیادی از بیماران جوان مبتلا به سندرم ژنتیکی نادر آشر که در" بیمارستان گریت اورمند استریت"( GOSH) بستری بودند، گرفته شدند. بعد از آن پژوهشگران، آن ها را برای ایجاد سلول های بنیادی که میتوانند به هر سلولی در بدن تبدیل شوند، دوباره برنامه ریزی کردند.
پژوهشگران، فرآیندهای مشاهده شده در نوزادان موجود در رحم را طی ۹ ماه در آزمایشگاه تقلید کردند تا هفت نوع سلول ظاهر شوند، یک الگوی دقیق را تشکیل دهند و به یک مینی شبکیه تبدیل شوند. این کار به پژوهشگران امکان داد تا ببینند که چه مشکلی در سندروم آشر که یک بیماری ژنتیکی است و منجر به نابینایی و کاهش شنوایی می شود، پیش می آید.
نقش مهم را سلول هایی به نام" سلول های مولر"( Müller cells) بر عهده دارند که از شبکیه عبور می کنند و انرژی چشم را تامین می کنند. این پیشرفت، نتایجی را به شواهد روبه رشدی اضافه می کند مبنی بر اینکه سلول های مولر در همه انواع انحطاط شبکیه نقش دارند. این امر احتمالا به این علت است که سلول های مولر در بعضی افراد آسیب می بینند و به درستی از سلول های حساس به نور شبکیه حمایت نمی کنند.
" جین سودن"( Jane Sowden)، استاد زیست شناسی رشد و ژنتیک در مؤسسه بهداشت کودکان مؤسسه گریت اورمند استریت و پژوهش ارشد این پروژه گفت:توانایی استفاده از مینی چشم ها، یک چالش است که گروه های علمی زیادی روی آن کار می کنند. من معتقدم که در ۱۰ سال آینده، بسیاری از موارد نابینایی ارثی قابل برگشت خواهند بود. این شبکیه ها واقعا به ما کمک می کنند تا ببینیم ورای چشم چه می گذرد. این مسئله برای مطالعه سندرم آشر مهم است و شاید در آینده بتواند به ایجاد درمان هایی کمک کند که برای مشکلات پیچیده تری مانند دژنراسیون ماکولا ناشی از افزایش سن ارائه می شوند.
سندروم آشر حدود ۱۰ هزار نفر را در بریتانیا تحت تاثیر قرار می دهد و باعث می شود که بینایی آنها به تدریج بدتر شود و در بزرگسالی نابینا شوند.
در این پژوهش، مینی چشم ها از سلول های بنیادی سه کودک مبتلا به سندروم آشر پرورش یافتند. این مینی چشم ها که اندازه آنها حدود یک میلی متر است، در مقایسه با مینی چشم های ساخته شده از سلول های بنیادی کودکان سالم، به مشکلات اولیه در مورد سلول های میله ای حسگر نور دچار هستند.
در این پژوهش مشخص شد که سلول های مولر در شبکیه چشم به دلیل نقص ژنتیکی آسیب دیده اند و احتمالا در حال مرگ هستند. این امر ممکن است اثر ضربه ای روی میله ها و مخروط های چشم داشته باشد.
اگر سلول های مولر در سندرم آشر مهم هستند، پس احتمالا در انواع مختلف دژنراسیون شبکیه نیز نقش مهمی دارند. این بدان معناست که آنها می توانند در سایر بیماری های مربوط به دژنراسیون شبکیه مانند بیماری چشمی ناشی از افزایش سن نقش داشته باشند که از هر ۴۰ نفر بالای ۵۰ سال، یک نفر را تحت تاثیر قرار می دهد.
یافته های مربوط به سلول های مولر و نشانه های آشکار فشار در سلول های میله ای حساس به نور، از تجزیه و تحلیل ۴۰ هزار سلول در مینی چشم ها به دست آمد.
دانشمندان امیدوارند که در آینده، داروهایی بسازند که بتوانند فرآیندهای عامل نابینایی را متوقف کنند. برای آزمایش این داروها احتمالا باید از مینی چشم های بیشتری استفاده کرد.
این پژوهش، در" Stem Cell Reports" به چاپ رسید.
- 13
- 47
