وقتی نخستین بار هورمون «گرلین» کشف شد، دانشمندان آن را «هورمون گرسنگی» نام نهادند. هنگامی که معده خالی می‌شود، این هورمون نیز تولید می‌شود. در واقع هر گاه چند ساعت چیزی نخوریم، سطح این هورمون در خون ما افزایش می‌یابد. اما شواهدی در دست است که نشان می‌دهد گرلین می‌تواند به افزایش توان شناختی ما بینجامد.
آزمایش‌هایی که پیش از این انجام شده بود نشان می‌داد آن دسته از حیواناتی که برنامه غذایی کم کالری داشتند، از توان ذهنی بیشتری برخوردار بودند و در این میان، شاید گرلین یکی از دلایل این بهبود توانایی شناختی باشد. افزون بر این، تزریق هورمون گرلین به موش‌های آزمایشگاهی سبب افزایش عملکرد آنها در آزمون‌های یادگیری و حافظه می‌شد. در واقع به نظر می‌رسد گرلین می‌تواند تعداد اتصالات بین سلول‌های عصبی را افزایش دهد.
بتازگی گروهی از پژوهشگران بریتانیایی توانستند به شواهد بیشتری دست یابند که نشان می‌دهد گرلین می‌تواند به افزایش نرخ تقسیم سلولی کمک کند. امروزه می‌دانیم سلول‌های مغزی نیز همانند بسیاری دیگر از سلول‌های بدن تکثیر می‌شوند. این پدیده تکوین عصبی یا رشد مجدد سلول‌های عصبی نام دارد. در این آزمایش مشخص شد با افزودن هورمون گرلین به سلول‌های مغز موش که در آزمایشگاه کشت شده بود، یک ژن مشخص که سبب ایجاد تکوین عصبی یا همان تکثیر سلول‌های عصبی می‌شود فعال شد. اگر این پدیده در حیوانات زنده نیز روی دهد، شاید دلیل تاثیر گرلین بر توانایی شناختی آنها را بتوان در همین پدیده جست.
سلول‌های جدید عصبی می‌توانند توانایی ما برای ثبت خاطرات جدید را افزایش دهند. از آنجا که میزان تحریک پذیری سلول‌های جدید عصبی بیشتر است، احتمال فعال شدن آنها در محیط‌های جدید نیز بیشتر بوده و به این ترتیب احتمال ثبت خاطرات جدید نیز افزایش می‌یابد. اما این یافته می‌تواند برای درمان مشکلاتی که به خاطر از بین رفتن سلول‌ها از بین می‌رود (نظیر پارکینسون) نیز کاربرد داشته باشد.
مطالعات پیشین همین تیم پژوهشی نشان می‌دهد گرلین می‌تواند به جلوگیری از شکل‌گیری پارکینسون در این حیوانات بینجامد. این پژوهشگران مشاهده کردند وجود گرلین در ظرف حاوی سلول‌های عصبی کشت شده در آزمایشگاه موجب افزایش طول عمر این سلول‌ها می‌شود. افزون بر این، مطالعه دیگری که روی ۲۸ فرد داوطلب مبتلا به زوال عقل ناشی از پارکینسون بودند نشان داد سطح هورمون گرلین موجود در خون آنها به مراتب کمتر از میزان این هورمون در خون افراد فاقد این بیماری بود. به این ترتیب شاید بتوان نتیجه گرفت گرلین یا سایر مواد شیمیایی که عملکردی مشابه گرلین دارند می‌توانند به عنوان درمانی برای زوال عقل ناشی از پارکینسون به کار روند.
روزه گرفتن و داشتن یک برنامه غذایی مشخص برای کاهش ۲۵ درصدی مواد غذایی استانداردی که باید طی روز دریافت کنیم، می‌تواند مزایای متعددی برای سلامت داشته باشد که برای نمونه می‌توان به کنترل بهتر سطح قند خون اشاره کرد. با این حال، افرادی که روزه می‌گیرند و از میزان کالری مصرفی خود می‌کاهند، اعلام می‌کنند توانایی ذهنی آنها نیز افزایش می‌یابد. در این میان، برخی افراد برای بهره‌گیری از مزایایی که برنامه غذایی کم کالری برای بدن دارد، به روزه گرفتن به صورت متناوب روی می‌آورند. برای نمونه، برنامه دو روز روزه گرفتن در هفته یکی از این شیوه‌هاست که در آن فرد در پنج روز از هفته تغذیه معمولی دارد، ولی در دو روز فقط ۵۰۰ کالری مصرف می‌کند و این مصرف کم کالری در نهایت موجب افزایش سطح گرلین می‌شود.
باید به این نکته نیز دقت داشت که ایجاد سلول‌های جدید مغزی چند روز تا چند هفته زمان می‌برد و به همین دلیل نباید انتظار داشت بلافاصله پس از یک روز روزه گرفتن، اثرات آن را بر توان ذهنی مشاهده کنیم.
منبع: New Scientist
مترجم: صالح سپهری‌فر
- 13
- 4
