موسیقـی و خـاطـرات 

خاطرات خوب و شادی‌آور، سریع‌تر از خاطرات بد، ترسناک و حتی آرامش‌بخش به ذهن می‌آیند. اگر به موسیقی آرامش‌بخش و شاد گوش کنید، خاطرات خوب را به یاد می‌آورید.

در حالی که اگر به موسیقی‌های ترسناک و غمگین گوش کنید، خاطرات بسیار منفی را از گذشته به یاد خواهید آورد. این دو، حاصل تحقیقاتی هستند که در آن، خاطرات و حسب‌حال شرکت کننده‌ها مورد مطالعه قرار گرفت.

در این تحقیق، شرکت کنندگان، به قطعات ناشناخته موسیقی، شامل قطعات غمگین و شاد گوش دادند. این پروژه، توسط سیگنی شلدون و جولیا دوناهو از دانشگاه مک‌گیل کانادا اجرا شد و در نشریه Memory and Cognitio- به چاپ رسید. 

این تحقیق، شامل بررسی ارزش و محتوای موسیقی (مثبت و منفی بودن) و میزان ایجاد شور و انگیزه (زیاد و کم) آن بود. هدف، بررسی این بود که افراد، چگونه خاطرات و حسب‌حال خود را به یاد می‌آورند. در کل، ۴۸ شرکت کننده در آرمایش حضور داشتند و هرکدام می‌بایست به مدت ۳۰ ثانیه، ۳۲ قطعه‌ای را از پیانو که تازه ساخته و نواخته شده بود و قبلا نشنیده بودند، گوش کنند.

قطعات به ۴ دسته شاد (مثبت با انگیزش بالا)، آرامش‌بخش (مثبت با انگیزش متوسط)، ترسناک (منفی با انگیزش پایین) و غمگین (منفی با انگیزش بسیار پایین) تقسیم می‌شدند.

شرکت‌کنندگان موظف بودند در حین گوش دادن به موسیقی، خاطرات شخصی خود را که در یک زمان و مکان معین در کمتر از یک روز پیش برای آنها اتفاق افتاده بود، به یاد بیاورند. به محض به یاد آوردن، می‌بایست کلیدی را در رایانه فشار داده و خاطره به یاد آورده را می‌نوشتند.

در این هنگام، دو محقق، زمانی را که طول می‌کشید هر شرکت کننده خاطره‌ای را به یاد بیاورد، ثبت می‌کردند. همچنین وضوح خاطره و ارتباط آن با احساسات شخصی و نوع آن هم بررسی می‌شد. در این بررسی، ارتباط خاطره با رویدادی پرشور و هیجان و حتی رویدادی اجتماعی نیز مورد مطالعه قرار می‌گرفت. 

تحقیقات نشان داد خاطراتی که در آنها، شرکت کننده، به قطعه‌ای از موسیقی مثبت و انگیزشی (شاد) گوش می‌داد، سریع‌تر از دیگر خاطرات به یاد می‌آمدند. همچنین ارتباط بین نوع موسیقی و خاطره به یاد آمده (شاد یا غمگین بودن آن) مورد تحقیق قرار گرفت.

در نهایت مشخص شد ماهیت رخدادی که شرکت کننده آن را به یاد می‌آورد، بستگی به نوع موسیقی (مثبت و منفی و انگیزشی بالا و پایین) آن دارد. شلدون دراین باره اذعان داشت خاطراتی که صرفا درجه انگیزشی بالایی دارند، وضوح کمتری دارند و بیشتر شخصی هستند ولی اگر این درجه انگیزش بالا، همراه با مثبت بودن هم باشد، موجب به یاد آوردن خاطرات اجتماعی و پرشور و هیجان می‌شود. 

در طول این پروژه، قطعه‌های پیانو، برای نیمی از شرکت کنندگان، بدون هیچ ترتیب خاصی بخش شد و این درحالی بود که برای نیمی دیگر، قطعات موسیقی، به گروه‌های شاد، غمگین، ترسناک و آرامش‌بخش تقسیم و پخش شد.

این منجر شد تا راهی که ویژگی‌های موسیقی بر خاطره اثر می‌گذارند نیز تعیین و در نتیجه باعث شد محققین به نتایج جالبی دست یابند.

آن‌ها متوجه شدند در گروهی که موسیقی با ترتیب معینی پخش می‌شود، به هنگام شنیدن قطعاتی با درجه انگیزش بالا و نیز مثبت، خاطرات به مراتب با وضوح بیشتری به یاد می‌آمدند؛ به گونه‌ای که وضوح خاطرات منفی در مقایسه با آنها ناچیز بود.

در شرایطی که موسیقی بدون هیچ ترتیب خاصی پخش می‌شد، قطعات موسیقی منفی همبستگی و اثرگذاری بهتری نسبت به مثبت‌ها داشتند و این منجر به وضوح بالای خاطرات ناشی از آنها می‌شد. در این باره دوناهو اظهار داشته که وقتی قطعات موسیقی با ویژگی‌های مثبت و منفی به شکل تصادفی پخش می‌شوند، ممکن است همان خاطراتی به ذهن بیاید که در هنگام پخشِ با ترتیب معین می‌آید، با این تفاوت که پخش تصادفی موسیقی، امکان بازیابی خاطره را به شکل یک خاطره مشترک (غالباً با شخصی خاص) ایجاد می‌کند.