برخی تبعات یائسگی زودرس

دکتر نوید المدنی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به این که نارسایی زودرس تخمدان در سنین زیر ۴۰ سال رخ می‌دهد گفت: نارسایی زودرس تخمدان، به معنای ناتوانی در تولید تخمک توسط تخمدان است و یک درصد جامعه را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد که البته اگر در سنین پایین‌تر باشد شیوع کمتری دارد. نارسایی زودرس تخمدان می‌تواند عوارض متعددی برای خانم‌ها داشته باشد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ناباروری است.

وی با بیان این که عوارض نارسایی زودرس تخمدان می‌تواند جسمی ، روحی و روانی باشد، گفت: علت‌یابی می‌تواند به این دلیل مهم باشد که می‌توان به کمک آن از بروز این نارسایی در افراد منسوب جلوگیری کرد. به کمک علت‌یابی گاهی می‌توانیم از انتقال این استعداد به نسل‌های پایین‌تر جلوگیری کنیم.

المدنی افزود: به طور کلی، علت بروز این نارسایی ناشناخته است ولی مهمترین علل شناخته شده‌ آن ژنتیکی است‌ و علل دیگری مثل عوامل خودایمنی، متابولیک و ایاتروژنیک هم در بروز نارسایی زودرس تخمدان نقش دارند. منظور از علل ایاتروژنیک، اشاره به بروز این عارضه به علت شیمی درمانی، اشعه درمانی و جراحی های مختلف است که منجر به عدم کفایت عملکردی تخمدان خواهد شد .

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه رویان درباره شایع‌ترین علل ژنتیکی بروز این نارسایی گفت: شایع‌ترین علل ژنتیکی بروز نارسایی زودرس تخمدان، اشکالات کروزمومی است که در کروموزوم ایکس که کروموزوم جنسی خانم‌ها است رخ می‌دهد. این اختلال به شکل اختلال تعدادی و ساختمانی اتفاق می‌افتد. یکی از این اختلالات ژنتیکی که می‌تواند باعث بروز نارسایی زودرس تخمدان شود ایکس شکننده است. ایکس شکننده یک اختلال ژنتیکی روی بازوی بلند کروموزوم ایکس است  و منجر به افزایش استعداد خانم‌های ناقل برای ابتلا به نارسایی زودرس تخمدان می شود.

وی افزود:  برخی از اختلالات ژنتیکی به دلیل ژن‌های متعددی است که گیرنده‌های هورمونی را تحت تاثیر قرار می‌دهد یا وضعیت ایمنی فرد را دچار اختلال می‌کند و فرد دچار نارسایی زودرس تخمدان می‌شود.

المدنی با بیان این که  اختلالات ژنتیکی علاوه بر این که برای افراد ناقل ایجاد یائسگی زودرس می‌کند برای دیگر افراد حاضر در خانواده نیز مشکل ایجاد می‌کند، گفت: تحقیقات نشان داده اختلالات ژنتیکی که می‌تواند برای خانم‌ها نارسایی زودرس تخمدان ایجاد کند، ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی همچون عقب‌افتادگی ذهنی در فرزندان ذکوربرخی از منسوبین وی ‌شود؛ بنابراین با تشخیص علل ژنتیکی، سایر افرادی که در آن خانواده در معرض خطر هستند شناسایی می‌شوند و نمی‌گذاریم افراد به بیماری‌های ذکر شده مبتلا شوند.

وی ادامه داد: اگر فردی به سمت کاهش ذخیره تخمک پیش ‌رود به کمک تشخیص علل ژنتیکی، از تخمدان خود فرد تخمک برای بارداری های آتی وی  حفظ می شود. اگر ژن را بشناسیم، جنین‌هایی که از این تخمک‌ها حاصل می‌شود را قبل از ورود به رحم از نظر اختلالات ژنتیکی چک می‌کنیم و جنین‌های مبتلا را از دور خارج کرده و جنین‌های سالم را به رحم منتقل می‌کنیم بدین وسیله دیگر نارسایی زودرس تخمدان به نسل پایین منتقل نخواهد شد.

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه رویان درباره تحقیقاتی که درخصوص نارسایی زودرس تخمدان انجام شده خاطرنشان کرد: تحقیقاتی در زمینه علت‌یابی ژنتیکی و مداخلات درمانی انجام شده است. یکی از پژوهش‌ها  در این باره است که از بافت چربی افراد مبتلا، سلول‌های بنیادی تهیه و به آن‌ها تزریق شده و تخمدان با تغییری که در وضعیتش رخ می‌دهد شروع به تولید تخمک می‌کند. نتیجه این طرح تحقیقاتی نویددهنده اقدامات درمانی موثرتر در آینده و افزایش تعداد جمعیت تحت درمان است که وقتی به نتیجه متقنی رسیدیم نتایج قطعی آن در اختیار رسانه‌ها قرار خواهد گرفت.

این مشاور ژنتیک با بیان این که در گذشته به علت این که باروری در سنین پایین رخ می‌داد نارسایی زودرس تخمدان جزو علل ناباروری در نظر گرفته نمی‌شد، گفت: امروزه، به دلیل افزایش سن بارداری خانم‌ها نارسایی زودرس تخمدان جزو علل ناباروری شناخته می‌شود.  تحقیقات نشان داده که عوامل بیرونی آسیب‌زا از جمله داروهایی که برای بیماری‌های دیگر به افراد داده می‌شود، اختلالات اتوایمون که یکی از عوامل مستعد کننده آن اختلالات استرس‌زا است که در بعضی از جوامع بیشتر از جوامع دیگر است و همچنین عوامل درمانی که لاجرم پزشکان را ملزم می‌کند که رادیوتراپی یا شیمی درمانی یا جراحی‌هایی روی بافت تخمدان تجویز کنند،  ممکن است باعث بروز نارسایی زودرس تخمدان در فرد شود.

المدنی با اشاره به کارگروه انکوفرتیلیتی پژوهشگاه رویان گفت: در این کارگروه، برای افرادی که به دلایل متفاوت پزشکی نیاز به مداخلات درمانی‌ دارند که بر روی تخمدان تاثیرات منفی می‌گذارد، امکان ذخیره و فریز تخمک را فراهم کردیم و بعد از برطرف شدن شرایط برای فرد از تخمک خود بیمار برای باروری وی استفاده می‌شود.

وی با بیان این که عوامل متعدد محیطی، بیماری‌های اتوایمن، اختلالات ژنتیکی و مداخلات درمانی آسیب رسان در بروز نارسایی زودرس تخمدان تاثیرگذار است، افزود: به دلیل این که آزمایش‌های ژنتیکی برای تشخیص نارسایی زودرس تخمدان گران‌قیمت است، ممکن است همه‌ خانواده‌ها نتوانند از آن بهره ببرند، بنابراین به طور کلی تعداد مبتلایان به نارسایی زودرس تخمدان افزایش پیدا کرده است.

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه رویان در پایان اظهار کرد: عوارض کاهش هورمون، افراد دچار نارسایی زودرس تخمدان را در معرض عوارض استخوانی ، قلبی و عروقی بیش از همسن و سالان خود در همان جمعیت قرار می‌دهد. تحقیقات متعددی برای شناسایی علل آن و بهبود هدفمند سبک زندگی خانم‌های دچار نارسایی زودرس تخمدان انجام گرفته و این عوارض پایش شده‌اند. در زمینه طب سنتی و  فیزیولوژی ورزش نیز تحقیقات متعددی در حال انجام و کتاب‌هایی در این زمینه در حال نگارش است.