تفکر انتزاعیتفکر انتزاعی چیست؟
در دنیای امروزی ما داده ها دارای اهمیت بسیاری هستند از همین جهت متخصصان هر صنعت به دنبال یافتن روشی مبتکرانه هستند که بتوانند به صورت روزانه داده ها را اندازه گرفته و به تصویر بکشند. باید توجه کرد که داده تقریبا هیچ ارزشی ندارند مگر درصورتی که بتوان به اعداد نگاه و الگوها را شناسایی کرد سپس معنای این الگوها را مورد تحلیل قرار دهید و گزارشی آماده کنید که قابلیت توضیح برای سایر افراد را داشته باشد. تفاوتی که میان جمع آوری داده و درک معنای آنها وجود دارد درحقیقت همان تفاوت میان تفکر عینی و تفکر انتزاعی خواهد بود. برای پاسخ دادن به سوال تفکر انتزاعی می توان اینگونه توضیح داد:
تفکر انتزاعی همان توانایی مردم برای درک مفاهیم واقعی مانند آزادی یا آسیب پذیری است که به صورت مستقیم با اشیاء، تجربیات ملموس فیزیکی سروکار ندارد. این تفکر توانایی کسب اطلاعات از طریق حواس ما و برقراری ارتباط با جهان وسیع تری را نمایش می دهد.
یکی از نمونه های خوب در تفکر انتزاعی در محیط کار شوخ طبعی است. کمدین ها دارای تفکر خبره ای در این موضوع هستند، آنها می توانند دنیای اطراف خود را مشاهده کرده، تناقضات، ناعدالتی ها را پیدا کنند و سپس روابطی را مورد تمسخر قرار دهند که ما انتظار آن را نداریم. در ادامه به نحوه استفاده از تفکر انتزاعی و ویژگی های آن می پردازیم.
مزیت های تفکر انتزاعی نسبت به سایر تفکرها:
در سال ۲۰۰۶ مطالعه در دانشگاه آمستردام صورت گرفت که نشان داد مردم زمانی که تفکر انتزاعی دارند احساس قدرت بیشتری خواهند داشت، دقیقا به همین دلیل است که در برخی از مواقع تفکر انتزاعی مطلوب تر از تفکر عینی است زیرا تفکر عینی محدودتر عمل خواهند کرد.
تفکر انتزاعی چه کاربردی دارد؟
از دیدگاه روانشناسی تفکر انتزاعی به معنی توانایی درک خصوصیات اساسی و مشترک می باشد. این کار برای حفظ کردن جنبه های مختلف یک موقعیت در ذهن، برنامه ریزی برای آینده و پیش بینی، تفکر نمادین و نتیجه گیری استفاده می شود. تفکر انتزاعی درمقابل تفکر انضمامی یا عینی قرار داد زیرا تفکر عینی تکیه بر زمان و مکان کنونی دارد.
کاربردهای تفکر انتزاعیتفکر انتزاعی برای چه کاری مناسب است؟
تفکر انتزاعی برای برقراری ارتباط میان ایده ها، عقاید یا عناصر مختلف بیرونی و درونی کمک زیادی می کند، علاوه بر این موضوع به نوآوری، خلاقیت، تصور و ایده های جدید هم کمک خواهد کرد.
از طرفی تفکر انتزاعی می تواند شناختی را فراهم کند و یکی از آخرین توانایی های شناختی بشر که در سطح تکاملی کسب می شود از طریق تفکر انتزاعی به دست خواهد آمد.
خصوصیات تفکر انتزاعی:
این خصوصیات بر محتوا، شکل و عملکردهای تفکر انتزاعی تمرکز دارد و به صورت خلاصه می توان عنوان کرد که تفکر انتزاعی موارد زیر را به همراه می آورد:
- تمرکز روی عناصر که فراتر از محیط فعلی هستند.
- شما می توانید با استفاده از آن قوه تخیل و نوآوری خود را به کار انداخته و خلاقیت داشته باشید.
- تحریک تفکر عمیق درخصوص موضوع
- پیدا کردن معانی متفاوت در موقعیت های متنوع
- تفکر انتزاعی به نوعی تفکر فرضی- قیاسی است به طوری که به افراد امکان می دهد بدون نیاز به آزمایش تجربی فرضیه سازی کنند.
- این نوع تفکر انعطاف پذیر است به طوری که می تواند موجب بحث در هر زمینه ای شود.
تفاوت تفکر انتزاعی و تفکر عینی:
غالبا تفکر انتزاعی در مقابل تفکر عینی قرار دارند به این معنا که تفکر انتزاعی تعریفی در تضاد با تفکر عینی دارد. تفکر عینی به صورت نزدیک با اشیاء و تجربیات ارتباط مستقیم دارد. برای مثال هنگامی که در یک پروژه با گام های مشخص شده و ترتیب زمانی معین داریم در واقع یک تفکر عینی را مدنظر قرار داده ایم. در این خصوص تفکر انتزاعی درک دلایلی است که پروژه را مهم تر می کند. بسیاری از ما نیاز داریم که ترکیب تفکر عینی و انتزاعی را استفاده کنیم تا در زندگی روزمره خود موفق تر باشیم.
تفکر انتزاعی و تفاوت آن با تفکر عینیتوسعه توانایی تفکر انتزاعی:
تفکر انتزاعی زمانی پیشرفت خواهد کرد که تجربه ما افزایش پیدا کند، ژان پیاژه به عنوان یک روانشناس سوئیسی است که در مطالبی را در خصوص تغییر توانایی تفکر کودکان در گذر زمان با رشد اشاره می کند.
پیاژه اعتقاد دارد که کودکان از زمان تولد تا حدود ۲ سالگی شان به صورت عینی تفکر می کنند، آنها جهان اطراف خودشان را با استفاده از حواس پنجگانه و مهارت های حرکتی مشاهده و بررسی می کنند. برای مثال آبنبات را از روی زمین بردار، آن را داخل دهانت بگذار، آن را دوست داری یا نه؟ این مراحل را تکرار کن.
از ۲ تا ۷ سالگی زمانی است که کودکان تفکر نمادین را می آموزند و ممکن است پایه و اساس تفکر انتزاعی از همان زمان شکل بگیرد. آنها نمادهایی را مانند حروف، تصاویر و صداهایی که اشیای واقعی را در دنیای حقیقی نشان می‌دهند، یاد می‌گیرند.
از ۷ تا ۱۱ سالگی آنها استدلال منطقی خود را پرورش می دهند اما تفکر آنها باتوجه به موضوعاتی که آنها به صورت مستقیم نمایش می دهند همچنان به صورت گسترده عینی خواهد بود.
در برخی از موارد تقریبا در ۱۲ سالگی و ادامه مسیر بزرگسالی، بیشتر افراد استدلال منطقی خود را بنا کرده و با استفاده از تفکر انتزاعی آن را گسترش می دهند.
این مرحله درحقیقت رشد این مهارت را درپی دارد که برای یادگیری همدردی خودشان را جای دیگران بگذارند البته در صورتی که بخواهیم از استعاره های تفکر انتزاعی استفاده کنیم. درحقیقت تمرین همدردی را می توان به عنوان توانایی تفکر انتزاعی درنظر داشت.
راه های بهبود تفکر انتزاعی:
درصورتی که بخواهیم مهارت تفکر انتزاعی خود را بهبود دهیم باید به یکسری روش ساده مراجعه کنیم که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره خواهد شد:
بداهه‌گویی: درصورتی که گروه ها تئاتر در اطراف شما وجود دارند می توانید با آنها کارگاه هایی را بردارید و به خودتان اجازه دهید تا شکل اجزای نامحدود را به خوبی کشف کنید.
حل پازل: پازل های ۳ بعدی بصری و کلماتی را به شما آموزش خواهند داد که در برابر اتفاقاتی که در آن لحظه برای شما پیش می آید می توانید جایگزین فکر کنید.
ساخت مدل‌های ۳ بعدی: براساس مطالعات افرادی که در حوزه های علم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضی باتجربه هستند با انجام دادن پروژه های هنری صنعتی می توانند توانایی تفکر انتزاعی خود را بهبود دهند.
استفاده از خطاهای دید: برخی از محققان برای آموزش دادن افراد از هنر و عکس هایی با خطای دید استفاده می کنند تا بتوانند اشیاء را به صورت ها مختلف ببینند. توجه کردن به امور از دیدگاه های مختلفی مشخصه بارزی از تفکر انتزاعی خواهد بود.
بازی با زبان‌های کنایی: این تفکر می تواند با نوشتن تشبیه‌ها، استعارات، تمثیل‌ها و حتی بخشی از جان‌بخشی تقویت شود. درمورد یک موضوع به صورت واقعی فکر کنید و آن را به چیزی انتزاعی ارتباط دهید. برای مثال «در روزی که محکومیت وی صادر شد، باران یک‌ریز می‌بارید؛ گویی که عدالت می‌گریست.» یا «روانشناس با گفتن این‌که مغز زنان مثل بشقاب اسپاگتی است، به صورت جنسیت‌زده‌ای اظهارنظر کرد.»
راه های بهبود تفکر انتزاعیمحدود کننده های تفکر انتزاعی:
برخی از وضعیت هایی که با عصب شناسی در ارتباط هستند می توانند توانایی شما را در تفکر انتزاعی مختل کنند. برای مثال موارد زیر محدود کننده تفکر انتزاعی خواهند بود:
اختلال طیف اوتیسم: پژوهشگران می دانند برخی افراد که از اختلالات طیف اوتیسم رنج می برند امکان دارد با درک مفاهیم و حل کردن مسائل با مشکل روبرو باشند.
اسکیزوفرنی: برخی از فرم های تفکر انتزاعی به خصوص مواردی که دارای درک وضعیت اجتماعی هستند به دلیل اسکیزوفرنی با محدودیت روبرو خواهند بود.
آسیب‌های مغزی تکانشی یا طبیعی: آسیب هایی که در اثر حوادث مغزی قبل از تولد مانند اختلالات طیف الکل جنینی یا بعد از تولد اتفاق می افتند می توانند قسمت هایی از مغز که مسئول تفکر انتزاعی هستند را تحت تاثیر قرار دهند.
معلولیت‌های ذهنی: افرادی که معلولیت ذهنی دارند غالبا زمان استفاده از مهارت های تفکر انتزاعی و همینطور درک آنها با مشکل روبرو می شوند.
زوال عقل: غالبا قسمت هایی از مغز که در فرآیند زوال عقلی با آسیب روبرو می شوند همان قسمت هایی خواهند بود که مهارت های تفکر انتزاعی را برعهده دارند.
چه زمانی تفکر انتزاعی کمکی نمی‌کند؟
گاهی ممکن است توانایی تصور، پیش بینی و برقرار ارتباط در بدن سالم با اختلال روبرو شود در این صورت تفکر انتزاعی چندان کمکی نخواهد کرد.
برای مثال اگر یک اختلال شناختی مانند فاجعه‌پنداری را درنظر بگیرید شما براساس عادت بدترین سناریوها را مورد تصور قرار خواهید داد، در این صورت ممکن است اضطراب شما افزایش پیدا کرده و نشانه های افسردگی با شدت بدتری بروز کنند.
مثال دیگری از این موضوع تعمیم بیش از اندازه می باشد، درصورتی که تجربه شکست برای اثبات این موضوع درنظر گرفته شوند همیشه با شکست روبرو می شوید، در این صورت نتیجه نادرست و خارج از انتظاری از تعمیم خواهید گرفت. براساس تحقیقی معتبر این نوع انتزاع میان اضطراب و افسردگی مشترک خواهد بود.
درصورتی که شما یکی از حالات عنوان شده در ادامه را دارید ممکن است تفکر انتزاعی برایتان مشکل ایجاد کند:
- اضطراب؛
- افسردگی؛
- اختلال وسواس جبری؛
- اختلال استرس پس از سانحه
باوجود این موضوع محققان متوجه شده اند که می توانند مهارت های تفکر عینی را تمرین کرده و از آنها برای بهبودی علائم و نشانه های افسردگی استفاده کنند حتی برای کمک به تصمیم گیری در دوره افسردگی هم قابل استفاده خواهد بود.
محدودکننده های تفکر انتزاعینحوه استفاده از تفکر انتزاعی:
از تفکر انتزاعی می توان در زمینه هایی مانند ریاضی، علوم استفاده کرد زیرا استدلال تحلیلی نیازی به استفاده کردن از تفکر انتزاعی دارد. نباید فراموش کنید که برای درک این موضوع یا دانش باید بتوانید آن را با زندگی واقعی خود ارتباط دهید تا عملی شود.
جمع‌بندی:
همانطور که اشاره شد تفکر انتزاعی همان توانایی درک مفاهیمی بالاتر از چیزی است که به صورت فیزیکی قابل مشاهده خواهند بود و شامل شناسایی الگوها، تحلیل ایده‌ها، تلفیق اطلاعات، حل مسائل و ساخت اشیا خواهد شد.
زمانی افراد جاافتاده تر می شوند توانایی تفکر انتزاعی هم پیشرفت خواهد کرد و می توانیم به صورت آگاهانه با بداهه گویی، بازی، پازل و مدل آن را به زبان جاری کنیم.
برقراری یک تعادل صحیح بین تفکر عینی و تفکر انتزاعی موجب حفاظت از سلامت ذهنی و عملکرد روزانه خواهد شد.
این تفکر توانایی درک مفاهیمی حقیقی مانند آزادی یا آسیب پذیری خواهد بود که به صورت مستقیم با اشیا و تجربیات ملموس فیزیکی سروکار ندارد.
بسیاری از وظایفی که برعهده دانش آموزان در مدرسه است به استدلال انتزاعی مربوط است، مهارت های ریاضی معمولا تفکر انتزاعی هستند که افزایش تجربه بیشتر خواهد شد.
برخی از شرایط عصب شناسی مانند اختلالات اوتسیم، زوال عقلی و ناتوانایی ذهنی امکان دارد در توانایی ها شما در تفکر انتزاعی اختلال ایجاد کنند.
گردآوری: بخش روانشناسی سرپوش
- 10
- 5
