در انتقاد با تاکید بر ویژگی‌های مثبت، ویژگی‌های منفی یادآوری میشوندچگونه از دیگران انتقاد کنیم
انتقاد کردن یعنی درستی ها و نادرستی ها را از هم تفکیک کنیم، همچنين با انتقاد کردن، یک رفتار بر طبق ملاک های شخصی یا علمی تحلیل میشود. انتقاد کردن از عقیده ی بعضی از افراد، شمردن ویژگی های منفی یک فرد می باشد در صورتیکه انتقاد به این معنا نیست. بلکه در انتقاد بر ویژگی های مثبت فرد تأکید میشود و به یادآوری ویژگی های منفی میپردازد و علاوه‌براین راه حلی برای شخص ارائه داده می شود. ممکن است یک شخص و آينده ی او با یک انتقاد بیجا و اشتباه، تحت‌تأثیر قرار بگیرد و به همین خاطر بلایی سر شما هم بیاید.
انواع انتقاد
یکی از مهارت های بنیادین زندگی، نحوه ی انتقاد کردن و پذیرفتن انتقاد است. باتوجه به نحوه ی انتقاد فرد، دو نوع انتقاد سازنده و انتقاد مخرب داریم که متفاوت از یکدیگر هستند. ولی باید توجه کنید که در هر دو انتقاد، تخریب و کینه ورزی هدف منتقد نمیباشد برای این که اگر اینچنین بود دیگر به این روش انتقاد کردن از دیگران گفته نمیشود. تفاوت هر دو در نحوه ی برخورد انتقاد کننده میباشد.
۱. انتقاد سازنده:
در انتقاد سازنده، فرد در تلاش است تا اشکالاتی را که در شخص مقابلش دیده است با استفاده از راه حل های مفید، به او ارائه دهد. بنابراین انتقاد سازنده به این صورت است که در نخستین ویژگی تنها به بیان اشکالات نمیپردازد. ویژگی دوم انتقاد سازنده، نحوه اجرای این انتقاد است، زیرا باید بیان انتقاد بگونه ای باشد که فرد سریعاً در مقابل این انتقاد جبهه نگیرد. براین اساس از ویژگی های انتقاد سازنده بیانی صمیمی و مثبت میباشد. در این نوع از انتقاد اصلاً به اعتماد به نفس فرد مقابل لطمه ای زده نمی شود و فرد بمنظور رفع نقص های خود، مصمم تر گام برمیدارد.
۲. انتقاد مخرب:
انتقاد مخرب نقطه ی مقابل انتقاد سازنده میباشد. در انتقاد مخرب لحن بیان فرد منتقد خشن و حتی گاهی نابه جا میباشد. علاوه‌براین در این نوع انتقاد جای اینکه راهکار درست و عملی به وی ارائه دهد فقط به بیان نقص ها و اشکالات فرد دیگر میپردازد. حتی این امکان وجود دارد که منتقد کننده هدف بدی از کارش نداشته باشد ولی شیوه ی انتقادش غلط باشد و پیامدهایی همچون دلخوری و از بین رفتن اعتماد به نفس طرف مقابل را بهمراه داشته باشد. حتی ممکن است انتقاد مخرب خیلی راحت تبدیل به عیب جویی شود و باعث ضربه به ارتباطات طرفین شود.
انتقاد کردن و پذیرفتن انتقاد، یکی از مهارت های بنیادین زندگی می باشدروش صحیح انتقاد کردن از دیگران
راهکارهایی برای انتقاد کردن از دیگران وجود دارد. بنابراین بمنظور اینکه کلامتان مؤثر واقع شود، باید اصول انتقاد کردن را یاد بگیرید، در زیر به چند نمونه از آن ها اشاره شده است:
* پی بردن به ضرورت انتقاد:
قبل از شروع انتقاد از طرف مقابل، حتماً از خودتان این سوال را بپرسید که هدفتان از این انتقاد چه می باشد و انتقاد شما چه ضرورتی برای شخص مقابلتان دارد؟ آیا رشد و پیشرفت طرف مقابل هدف شما میباشد یا فقط برای رفع عصبانیت و ناراحتی خود این کار را انجام میدهید؟ بنابراین پیش از انتقاد کردن ، اندکی مکث باعث می شود تا هیجانزده اقدام نکنید و روی حرف هایتان کنترل بیشتری داشته باشید.
* انتخاب زمان مناسب برای انتقاد کردن :
زمان درست انتقاد کردن یکی از مهمترین اصول در انتقاد کردن میباشد. بنابراین زمانی که فرد مقابلتان از نظر روحی و روانی وضعیت مناسبی ندارد، انتقاد نکنید؛ زیرا در این هنگام انتقاداتتان بر او هیچ تأثیری ندارد حتی اگر به بهترین نحو ممکن آنرا بیان کرده باشید باز هم موجب سوءتفاهم میشود و فرد مقابل به احتمال زیاد این انتقاد را نوعی تهدید شخصی برداشت می کند. در نتیجه همه ی تلاشتان را بکنید تا موقعیت درست را بسنجید و دقت کنید شخص مقابل شما از نظر روانی امادگی انتقاد دارد.
* مثبت شروع کنید:
هر فردی بالطبع تمایل دارد که از نظر دیگران نقاط مثبتش دیده شود و مورد حمایت و تحسین آن ها قرار بگیرد. بنابراین، قبل از شروع انتقاد و تذکر دادن نقاط ضعف، بهتر است چندین نقطه قوت از فرد انتقاد شونده را ذکر کنید و پس از این که به ویژگی های مثبتش اشاره کردید، به او متذکر شود که نقطه ضعفی هم دارد که نقاط مثبتش با بهبود این نقطه ضعف، پررنگ تر خواهد شد. در پایان انتقاد هم مجددا به خوبی هایش اشاره ای داشته باشید تا حس مثبت اش، او را تشویق به تغيير و بازسازی آن نقطه ضعف وادارد.
* رک باشید:
هنگامی که در انتقادتان طفره بروید، به شخص موردنظر هیچ کمکی نکرده اید. وقتی سعی میکنید انتقاداتتان را پنهان کنید، در قالب یک اظهار نظر تهاجمی منفعل، با یک اشاره ظریف یا بدتر از آن، فقط باعث سردرگمی یا توهین به موضوع انتقاد شما می شود. بنابراین بهتر است، مستقیم اصل مطلب را بگویید. بطور مثال اگر برای شرکت در همایشی که شما و همکارتان حضور دارید، وی لباس مناسبی تن نکرده است، معمولی رفتار نکنید؛ زیرا در چنین مواقعی اغلب افراد تمایل دارند حرفه ای تر به نظر برسند. بلکه به او بگویید که به نظرتان لباس مناسبی را برای این رویداد انتخاب نکرده ای، همچنین نکات دیگری را هم ذکر کنید.
* مطرح کردن انتقاد در فضای خصوصی:
در اداب انتقاد صحیح باید توجه داشته باشید که هرگز در جمع اشتباهات افراد را بازگو نکنید، به دلیل اینکه با این کار عزت نفس فرد را مورد هدف قرار می دهید و باعث می شود حس ناخوشایندی و ناراحتی در او به وجود بیاید. علاوه‌براین باعث می شود اعتماد به نفس او پائین بیاید و در انجام امور دیگر زندگی با مشکل رویرو شود. در نتیجه بهترین نوع انتقاد زمانیست که در خلوت و تنهایی فرد صورت گیرد.
انتقاد کردن از دیگران راه و روش خود را دارد* روی کار تمرکز کنید نه روی شخص انجام دهنده :
وقتی بطور مستقیم از شخص انتقاد کنید منجر به احساس بدی در او می شود و باعث میشود که برای تحریک یا الهام بخشیدن به تغيير مثبتش هیچ کاری را انجام ندهد. به عنوان نمونه ، فرض کنید برای حفظ روابط مشتری، مدیر حسابتان در تلاش است، همچنین لحن دوستانه ای هم ندارد و شما به او متذکر می شوید که برخوردش دوستانه نیست، با این که مودبانه به او گفته اید، ولی توهین تلقی می شود و بهبودی در اوضاع پیش رو نخواهید دید و یا این که زبان بدن و نحوه صحبت کردنش موجب می شود که انتقادتان غیردوستانه به نظر بیاید. پس با نحوه ی انتقاد از خودش به اعمالش، اوضاع را منعطفتر و مثبتتر کنید.
* سعی کنید غیر مستقیم انتقاد کنید:
به هر میزانی که برای انتقاد کردن ظرفیت افراد بیشتر باشد، باز هم انتقاد مستقیم باعث رنجش آن ها میشود. بنابراین تمام تلاشتان را بکنید که انتقاداتتان را با اشاره های کوچک به موضوع اصلی شروع کنید و چنانچه بحث ادامه پیدا کرد و طرف مقابل امادگی پذیرشش را داشت، مستقیما نقد را به او بگویید.
* پرهیز از مقایسه کردن :
یکی از بدترین ویژگی ها ، مقایسه ی افراد با یکدیگر است. هر انسانی در جهان توانایی ها و ویژگی های اخلاقی خودش را دارد و در هیچ جایی ذکر نشده که همه افراد باید رفتارشان شبیه به یکدیگر باشد. بنابراین هر فردی را نسبت به ویژگی هایش انتقاد کنید. زیرا در ارتباط با دیگران یکی از بد ترین کارها، مقایسه کردن آن ها با افراد دیگر و زیر سوال بردن غرور و قدرت و استعدادهایشان می باشد، بنابراین حتماً از این کار اجتناب کنید.
برای آن که کلام شما موثر و سازنده باشد، باید اصول انتقاد کردن را بدانید * عصبانی نشوید:
هیچ شخصی نمی تواند شما را بحدی عصبی کند که کنترلتان را از دست بدهید البته تا زمانیکه خودتان بخواهید. بنابراین بیاد داشته باشید زمانیکه در برخورد با دیگران دچار عصبانیت میشود، بیش از آنکه طرف مقابل اسیب ببیند، خود شما اسیب میبینید. زمانیکه عصبانی می شوید نمیتوانید حرف هایتان را منصفانه ابراز کنید. در نتیجه هنگامی که انتقاد می کنید، نگذارید احساسات شخصیتان بر روی حرف هایتان تأثير داشته باشد.
* در مورد مشکلی که از آن انتقاد دارید، صادق باشید:
صداقت با فرد مقابل را در نظر بگیرید و اگر مشکلی را که قصد دارید نقد کنید، خیلی جدی است حتماً بازگو کنید. حتماً با توجه به مشکل نوع انتقاد را بیان کنید و اگر جدی بود، در بیانتان صراحت داشته باشید. مثلا اگر ممکن است در محل کار رفتار فرد باعث اسیب به کسی شود باید به او با صراحت موضوع موردنظر را گوشزد کنید. البته فراموش نکنید که مودبانه بیان کنید.
* اشتباه تان را قبول کنید:
هنگامی که در بین حرف هایتان اشاره ای به اشتباهات خودتان می کنید و آن ها را میپذیرید، شخص مقابل اشتباهاتش را راحت تر قبول میکند. اگر می توانید مشکل را به صورت غیرمستقیم بدون این که اسمی از شخص یا اشتباهش به میان بیاورید( به خصوص در میان جمع)، بنحوی مطرح کنید که فقط خوتان و فرد موردنظرتان از موضوع سر در بیاورد، حتماً این کار را بکنید. در بیشتر موارد این شیوه جوابگو است.
* کسب اجازه ی مجدد:
از فرد موردنظر سوال کنید که تمایلی به شنیدن ادامه ی صحبت های شما دارد، زیرا تائید گرفتن بسیار مؤثر است. وقتی این سؤال را میپرسید چنانچه طرف مقابلتان نظرش مثبت باشد، شما برای انتقاد کردن ، امنیت خاطر و اعتماد بنفس بیشتری پیدا می کنید. همچنین، با این کارتان، گفتگو را حتی برای چند لحظه هم که شده، به طرف مقابل واگذار میکنید و تبادل نظری پویا شکل میگیرد. بنابراین، دیگر کسی گوینده و آن یکی شنونده ی صِرف نخواهد شد. البته اگر به سوالتان پاسخ منفی هم داد، شما از کلافگی او و خسته کردن خود پیشگیری نموده اید.
* در انتقاد کردن از دیگران فقط نصیحت نکنید، راهکار دهید:
راه حل دادن از مواردیست که انتقاد را سازنده می کند. زیرا اگر تنها اشکالات فرد را برایش گوشزد کنید و انتقادتان به فرد به صورت نصیحت و پند باشد، تاثیری ندارد. بنابراین بمنظور بهبود بهتر است راهکارهای عملی در انتقادتان به فرد ارائه دهید، زیرا تأثير بهتری خواهد داشت و فرد متوجه می شود که این انتقاد به نفع او میباشد.
یک اصل بسیار مهم در انتقاد کردن این است که زمان درستی را برای این کار انتخاب کنیدگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 18
- 6
