اختلال هذیان چیستاختلال هذیانی چیست؟
به اختلالات هذیانی در گذشته اختلال پارانوئید یا بیماری هذیان نیز می گفتند. این بیماری روانی جدی به شمار می رود و جزئی از مجموعه اختلالات روان‌پریشی محسوب می شود. افرادی که به اختلالات هذیانی مبتلا می شوند توانایی تمایز بین واقعیت از تصورات را ندارند. برای شناختن بهتر این اختلال ابتدا باید معنای هذیان را درک کنید.
هذیان از نشانه های اختلال هذیان است، بیماران باورهای سفت و سختی به یک موضوع دارند و البته این عقیده درست نیست و بر اساس واقعیت نخواهد بود همچنین آنها با وجود شواهد نقض از آن برنخواهند گشت، این موضوع به این معنا نیست که تمام هذیان ها کاملا غیرواقع بینانه هستند.
هذیان ها گاهی ممکن است در زندگی روزمره اتفاق بیوفتند برای مثال؛ مسموم شدن، فریب خوردن، تحت تعقیب قرار گرفتن و توطئه چیدن دیگران برایشان. این هذیان ها در اغلب موارد ناشی از درک غلط و برداشت اشتباه از یک موقعیت می باشد، اما اگر به شکل واقعی به آن موقعیت نگاه کنیم یا اصلا حقیقت نداشته یا به شدت اغراق آمیز درک شده اند. در مقابل این هذیان های واقع بینانه؛ هذیان های دیگری هم وجود دارند که به طور طبیعی هرگز نمی توانند در زندگی رخ دهند؛ برای مثال آنها گمان می کنند موجوی شبیه سازی شده هستند که به دست فضایی ها ساخته شده اند.
افرادی که به اختلالات هذیانی مبتلا هستند غالبا می توانند در احتماع حاضر شوند، دارای عملکرد طبیعی هستند و به طور عجیب و غریب رفتار نمی کنند. بیماران مبتلا به اختلالات هذیانی بر خلاف سایر اختلالات روان‌پریشی در نشانه های خود هذیان هم دارند. سنین میانسالی تا پیری دوره ای است که اختلالات هذیانی بیشتر در آن رخ می دهند همچنین باید اشاره کرد در جنس زن نسبت به مرد رایج تر می باشد.
اختلال هذیان؛ تصور فضایی بودننشانه های تشخیصی اختلال هذیان چیست؟
ملاک های تشخیصی زیر بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5 آمده است:
• وجود یک یا چند هذیان به مدت یک ماه
• احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی کاملا رد شده باشد.
• در صورتی که توهمی وجود دارد چشمگیر نخواهد بود و در رابطه با هذیانی است که فرد بیمار به آن معتقد است.
• بدون در نظر داشتن هذیان و پیامدهایی که برای فرد به همراه دارد؛ به طور کلی در ابعاد مختلف زندگی او و کارکردش اختلال ایجاد نشده باشد و حتی برای دیگران عجیب و غریب به نظر نمی رسد.
• باید توجه کرد علائم ایجاد شده ناشی از عوارض دارو یا یک بیماری طبی نباشد.
علائم اختلال هذیان:
• فرد مبتلا باید افکار واهی داشته باشد که با شواهد موجود همخوانی ندارند.
• معمولا هذیان های فرد ممکن است امکان پذیر باشند و عجیب و غریب نیستند اما با شواهد موجود بر اساس واقعیت نیستند.
• معولا هذیان های فرد بر اساس تفسیر نادرست او از یک واقعیت خارجی است.
اختلال هذیان؛ تصور تهدید از سوی دیگرانانواع اختلالات هذیان:
نوع اورتومانیک:
این نوع از اختلال هذیانی که به آن جنون عشقی یا جنون جنسی هم گفته می شود؛ فرد اعتقاد دارد یک نفر عاشق او است و سعی دارد با او تماس برقرار کند و این شخص معمولا فردی مهم و مشهور می باشد. اروتومانیا با نام دیگر روان پریشی عاشقانه یا سندرم کلرامبو نیز شناخته می شود.
نوع خود بزرگ بینی (گرانديوز) :
که به آن نوع عظمت یا خود بزرگ بینی گفته می شود، فرد اعتقاد دارد بسیار ثروتمند، مهم یا مشهور است.
نوع نامتمایز:
در صورتی که اختلال فرد در هیچ یکی از طبقات قرار نگیرد و علت خاصی هم نداشته باشد را اختلال هذیانی از نوع نامشخص یا نامتمایز می شناسند.
نوع حسادت:
در این هذیان فرد اعتقاد دارد که همسر یا شریک جنسی اش خیانت خواهد کرد.
نوع آزار و اذیت:
در این اختلال فرد اعتقاد دارد با او یا یکی از نزدیکانش بدرفتاری می شود، یا فردی در حال جاسوسی از آنها می باشد و یا کسی هست که قصد دارد به آنها آسیب بزند. در این صورت آنها ممکن است برای مراجع قانونی شکایت های مکرری را ارائه دهند.
پخش فکر (Thought broadcasting):
در این نوع فرد گمان می کند که دیگران افکار او را درک می کنند.
نوع جسمانی:
در این صورت آنها اعتقاد دارند مشکلی در جسم خود دارند، مثلا بیماری وحشتناکی دارند، در حال مرگ هستند و... اعتقاد این افراد به موضوعات به شکل افراطی و اصلاح نشدنی است.
اختلال هذیان؛ تصور مرگ و بیماری وحشتناکنوع سوماتیک:
اگر فرد معتقد باشد که؛ ظاهر یا عملکرد بدنی او کاملا غیرطبیعی می باشد به این نوع از اختلال هذیانی مبتلا است.
نوع عجیب و غریب:
اعتقاد این فرد به پدیده ای غیرممکن و غیرمرتبط با زندگی عادی است.
درج اندیشه (Thought insertion):
فرد خیال می کند که منبع یا موجودیتی خارجی افکار را در ذهن او جای می دهند.
نوع مختلط:
اگر یک بیمار در دو یا چند موضوع اختلال داشته باشد در این دسته قرار خواهد گرفت.
محققان اعتقاد دارند هذیان از نوع رمانتیک بیشتر در زنان و هذیان از نوع حسادت و آزاردهنده بیشتر در مردان شایع است.
افرادی که به هذیان رفتاری مبتلا هستند؛ نمی توان به وضوح از آنها رفتار عجیب مشاهده کرد و به جزء هذیان و وهم اختلال عملکرد دیگری ندارند، بنابراین افراد مبتلا به اختلالات هذیان، توهم سایر نشانه های خلقی و روان پریشی مشخصی را ندارند.
علت ابتلا به اختلالات هذیانی چیست؟
دلیل ابتلا به این اختلالات هنوز ناشناخته می باشد؛ اما برخی از عوامل در ساختار مغز و شخصیت آنها منحصر به فرد است که آنها را مستعد ابتلا به این نوع از اختلالات می کند. طبق مطالعات انجام گرفته از آسیب در دستگاه لیمبیک و عقده‌های قاعده‌ای این افراد اطلاع می دهد، البته قشر مخ این افراد عملکرد طبیعی دارد. از طرفی زمانی که فرد یک هذیان را تجربه می کند در دستگاه عصبی محیطی و یا مرکزی او عملکرد غیرطبیعی مشاهده می شود.
در هر صورت باید اشاره کرد که علت خیلی از اختلالات روانی از قبیل اختلال هذیان هنوز شناخته نشده است، اما محققان عوامل؛ ژنتیکی، زیستی، محیطی، و روان‌شناختی در ایجاد این اختلال موثر دانسته اند:
ژنتیک: در صورتی که فرد در اعضای خانواده خود اختلالات هذیانی یا اسکیزوفرنی داشته باشد با احتمال بیشتری به این نوع اختلال مبتلا می شود، با وجود این عامل احتمال درگیری ژن‌ها قوی تر خواهد شد. زمینۀ ژنتیکی این اختلال به این معنا است که احتمال انتقال از والدین به کودکان وجود دارد.
اختلال هذیان به دلیل زمینه ژنتیکی زیستی:
محققان در حال تلاش هستند تا ارتباط بین ظهور نشانه‌های اختلالات هذیانی با اختلال در بخش‌هایی از کورتکس مغز ارتباط برقرار کنند، در صورتی که نواحی مربوط به به ادراک و تفکر عملکرد درستی نداشته باشند؛ امکان ظهور نشانه‌های اختلال هذیانی وجود دارد.
محیطی/ روان‌شناختی:
شواهد موجود نشان می دهد استرس می تواند مانند چکاندن ماشه در افراد مبتلا به اختلالات هذیانی عمل کند، در کنار این موضوع مواد مخدر و سوء مصرف الکل می توانند نقش داشته باشند.
افراد انزواطلب مثل مهاجران یا افرادی که بینایی و شنوایی ضعیفی دارند؛ با احتمال بیشتری به این اختلال مبتلا می شوند.
گردآوری: بخش روانشناسی سرپوش
- 13
- 6
