گروه درمانی چیست؟ (+ تاریخچه، انواع و مزایا)

به طور معمول گروه درمانی با ۸ تا ۱۲ نفر تشکیل می‌شوند

گروه درمانی چیست؟

گروه درمانی، نوعی روان درمانی متشکل از یک درمانگر و ۸ تا ۱۲ شرکت کننده با معضلات مشابه است. افراد حاضر در گروه درمانی بخاطر مداخلات روانشناس یا مشاور، مشاهده رفتارهای دیگر اعضای گروه و دریافت بازخورد از اعضای گروه بهبود می یابند.

گروه درمانی بعنوان یک اصطلاح کلی برای نشان دادن انواع مختلفی از گروهها بکار رفته است. واژه ی درمانی به درمان انواع اختلالهای رفتاری و هیجانی اشاره نمی کند، بلکه در مقابل، هدف کلی گروه درمانی افزایش آگاهی افراد از خودشان و افراد دیگر و کمک به انها در جهت روشن کردن تغییراتی است که در زندگی مایل اند به انها دست یابند و ابزارهای لازم برای انجام این تغییرات را مهیا کنند.

مشارکت کنندگان از طریق تعامل با افراد دیگر در یک محیط مطمئن و پذیرنده، این فرصت را پیدا می کنند که رفتارهای جدید را تجربه و بازخورد صادقانه ای را از دیگران درمورد اثرات رفتارشان دریافت کنند. در نتیجه افراد می آموزند که نسبت به دیگران چطور برخورد کنند. در گروه درمانی عوامل ناهوشیار و گذشته ی شخص و بازسازی جنبه های اصلی شخصیت مورد توجه قرار می گیرد. بدین ترتیب، طول مدت گروههای درمانی در قیاس با روشهای دیگر به مراتب بیشتر است.

حداقل تعداد جلسات گروه درمانی ۶ جلسه است 

پیشینه گروه درمانی

گروه درمانی بطور خاص در طول دوره جنگ جهانی دوم مرسوم شد. در آن زمان، تعداد روانشناسان و مشاوران به قدری نبود که بتوانند به تمامی مراجعان درگیر با مشکلات سلامت روان مربوط به جنگ کمک کنند. با این حال، تحقیقات مربوط به اثربخشی گروه درمانی، یک دهه پیش از این زمان مرسوم گردید. در سال ۱۸۹۵، گوستاو لوبون، مقاله ای را در این رابطه نگاشت و در آن در خصوص رفتارهای شخص، تحت‌ تأثیر ورود به محیط درمانی گروهی صحبت کرد. زیگموند فروید، ژاکوب مورنو، اریک برن و کارل راجرز از دیگر روانشناسانی بودند که در این زمینه کار کرده اند.

انواع گروه درمانی

جلسات گروه درمانی انواع مختلفی دارند که عمدتاً با توجه به هدف آن دسته بندی می شود. انواع گروه درمانی باز و بسته نیز با توجه به امکان حضور اعضای جدید در گروه تعریف می شود. به یاد داشته باشید روش دقیق انجام جلسات به میزان زیادی به اهداف گروه و همینطور سبک درمانی که توسط درمانگر معلوم می شود، بستگی دارد. بعضی از آن ها به شرح زیر است:

- گروه درمانی روانشناسی (مبتنی بر درمان):

اعضای گروه برای یک هدف خاص دور هم جمع می شوند. به عنوان مثال درمان بعضی اختلالات و یا بیماری های متداولی که در حوزه روانشناسی وجود دارند. گروه درمانی افسردگی، گروه درمانی چاقی، گروه درمانی کودکان، گروه درمانی سوء مصرف موارد و .. از جمله اهداف مرسوم در مراکز است. نکته مهم در این مدل از انواع گروه درمانی، ایجاد حس همدلی در بین اعضای گروه است. درمانگری که از روش گروه درمانی برای انجام روان درمانی استفاده می کند، باید تلاش کند تا با ایجاد حس همدلی، فضای آرام بخش و امنی را بوجود بیاورد که در آن اعضای گروه بتوانند آزادانه با یکدیگر رابطه برقرار کنند. در نتیجه این کار، اعضای گروه تجربه ها و احساسات خویش را با خیالی آسوده با درمانگر و دیگر اعضا به اشتراک می گذارند و روند درمان آنها با سرعت بیشتری پیش می رود.

- گروه درمانی درمان شناختی (تربیتی):

این گروه ها در خصوص موضوعی خاص اطلاعاتی را ارائه میدهند تا سطح آگاهی شرکت کنندگان را در آن زمینه فزونی دهند. افراد نیز میتوانند در این نوع از گروه ها ارتباط و رفتارهای پخته تر را بیاموزند. گروه های آموزش محور معمولاً به وسیله درمانگران کار آزموده هدایت میشوند و رابطه بین افراد گروه نسبت به دیگر انواع گروه درمانی اهمیت کمتری دارد. در این گروه ها درمانگر، معمولاً نقش یک معلم را اجرا می کند.

گروه درمانی امکان جلب حمایت و تشویق شدن از جانب سایر اعضای گروه را فراهم می‌کند

- گروه درمانی بر مبنای طرحواره ها:

در طرحواره درمانی، گروه درمانی تأثير زیادی بر بهبود فاکتورهای درمانی دارد، در جلسات گروه درمانی شرکت کنندگان در زمینه تمرین رفتار سالم و یادگیری مهارت های مایحتاج در طرحواره درمانی تجربه ای بی نظیر کسب می کنند. در این نوع گروه درمانی، افراد با تصور طرحواره های دیگران و رنجی که به خاطر این طرحواره ها متحمل میشوند، نوعی یادگیری نیابتی را هم تجربه می کنند.

جلسات گروه درمانی چگونه برگزار میشود؟

جلسات امکان دارد به صورت یک گروه منحصر به سه یا چهار نفر باشد ولی معمولاً جلسات گروه درمانی هشت تا دوازده نفر را شامل می شود (هرچند امکان دارد تعداد شرکت کنندگان بیشتر هم باشد). اعضای گروه غالبا هفته ای یک یا دو بار یا بیشتر، به بازه زمانی یک الی دو ساعت گرد هم می آیند. حداقل تعداد جلسات گروه درمانی معمولاً حدود شش جلسه است ولی برگزاری جلسات در طول یک سال کامل یا بیشتر هم مرسوم است. باید اشاره داشت که امکان دارد جلسات به صورت باز یا بسته باشد. در جلسات باز، شرکت کنندگان جدید هر موقع که مایل باشند میتوانند به جمع اضافه شوند ولی در جلسات بسته تنها اعضای اصلی به شرکت در گروه دعوت میشوند و تا انتهای درمان با یکدیگر همراه خواهند بود.

مزایای شرکت در گروه درمانی

از جمله مزایای اصلی گروه درمانی میتوان موردهای زیر را برشمرد:

>> گروه درمانی به افراد اجازه می دهد از پشتیبانی و تشویق دیگر اعضای گروه بهره مند شوند. افرادی که در گروه شرکت دارند شاهد هستند که افراد دیگر هم مشکلاتی شبیه به آنان دارند و به این ترتیب کم تر حس تنهایی می کنند.

>> از دیگر مزایای گروه درمانی اینست که، روانشناس به جای تمرکز روی یک بیمار، زمان خود را به گروه بزرگ تری از افراد اختصاص می دهد.

>> گروه درمانی پناهگاه امنی است. محیط گروه به افراد اجازه می دهد رفتار و اعمال را در ایمنی و امنیت کامل تمرین کنند.

>> در گروه درمانی، اعضای گروه میتوانند الگوی یکدیگر باشند. سایر اعضای گروه با مشاهده شخصی که در حل کردن یک مشکل موفق است، متوجه میشوند که امید به بهبود وجود دارد. با پیشرفت هر شخص، او میتواند در عوض، الگویی برای حمایت از دیگران باشد. به این ترتیب حس موفقیت و رسیدن به دستاورد گسترش می یابد.

>> معمولاً هزینه گروه درمانی با توجه به تعداد جلسات از درمان فردی پایین تر است و بدین ترتیب راحت تر قابل پرداخت است.

گروه درمانی چگونه به افراد کمک می کند؟

گروه مثل یک فضای امن به افراد اجازه می دهد تا ببینند که تنها آنها نیستند که مشکل دارند. این موضوع پذیرش مشکلات را برای افراد راحت تر می کند. همچنین چون اعضای دیگر هم مشکلاتی دارند، درصدد کمک کردن به هم گروهی ها برمی آیند. در واقع گروه درمانی با فراهم کردن حمایت اجتماعی از جانب افرادی که مشکلات مشابهی دارند منجر به ارتقای سلامت روان می شود. کار رهبر گروه هم این است که در صورت بروز مشکل یا عدم فعالیت گروه آنها را به حرکت وا دارد زیرا اعضا در کنار هم در حال فعالیت کردن هستند، میتوانند بعد از چند وقتی بهتر از قبل در فضاهای خارج از گروه رفتار کرده و سازگارتر شوند. رسیدن به سازگاری با شرایط زندگی و خارج از جلسات درمان هدف نهایی تشکیل این گروه ها است. 

اصول گروه درمانی

روانشناسانی که بر روی گروه درمانی کار کرده اند، بر ویژگی هایی تأکید دارند که در طی این روند دیده میشود:

۱. القای امید:

گروه شامل اعضا در مراحل مختلف فرآیند درمان است. دیدن افرادی که مشغول مقابله یا بهبودی هستند، در ابتدای فرآیند به افراد امیدوار می شود.

افراد در گروه درمانی، اطلاعات بیشتری در مورد رسم معمول خود در کنار آمدن با دیگران می دهند

۲. عوامل وجودی:

در حالی که کار در یک گروه، پشتیبانی و راهنمایی را ارائه می دهد، گروه درمانی به اعضا کمک می کند تا درک کنند که آن ها مسئول زندگی، اقدامات و انتخاب های خودشان هستند.

۳. عمومیت داشتن:

در گروه درمانی اینکه بخشی از گروهی باشند که اعضای آن تجربیات یکسانی دارند، کمک می کند تا ببینند آنچه می گذرد عمومیت دارد و تنها نیستند.

۴. ارائه اطلاعات:

عضویت در گروه درمانی، منبع خوبی برای کسب اطلاعات در زمینه مسائل و معضلات فردی است.

۵. نوع دوستی:

در گروه درمانی، اعضای گروه میتوانند نقاط قوت خویش را به اشتراک بگذارند و به دیگران در گروه کمک کنند، این میتواند سبب افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس شود.

۶. اصلاح و بازسازی اثرات کودکی:

در جلسات گروه درمانی، مراجعان تجربه های کودکی، شخصیت، رفتارها و احساسات خویش را تحلیل می کنند و یاد می گیرند که رفتارها و تجربه های ناخوشایند را کنار بگذارند.

۷. پرورش تکنیک های اجتماعی شدن:

مجموعه گروهی مکان مناسبی برای تمرین رفتارهای جدید است. گروه درمانی به اعضای گروه امکان می دهد بدون ترس از شکست آزمایش کنند.

۸. رفتارهای تقلیدی:

مراجع میتواند رفتارهای مفید و مثبت را نسبت به افراد دیگر در گروه یا درمانگر انجام دهد و تأثير آن ها را درک کند.

۹. یادگیری بین فردی:

در گروه درمانی با تعامل با دیگران و دریافت بازخورد از گروه و درمانگر، اعضای گروه میتوانند درک بیشتری از خود کسب کنند.

۱۰. انسجام گروهی:

از آن جا که گروه در یک هدف مشترک متحد هستند، اعضای گروه درمانی حس تعلق و پذیرش را بدست می آورند.

۱۱. تسریع بهبودی:

این اصل طبق قدرت شفابخشی صحبت کردن با دیگران و به اشتراک گذاری احساسات و تجربه های تلخ در گروه درمانی است که سبب کاهش درد، گناه و اضطراب در اشخاص می شود.

اعضای گروه در طول گروه درمانی، به یکدیگر بازخورد می‌دهند

گردآوری: بخش سلامت سرپوش