روزنامه هم میهن: تصاویر ماهواره‌ای موسسه «تاکتیکال ریپورت» نشان میدهد امارات‌متحده‌عربی دو سامانه دفاع هوایی مدل «باراک ۸» اسرائیل را در نزدیکی پایگاه هوایی الظفره در جنوب ابوظبی مستقر کرده است. طبق گزارشهای منتشرشده علاوه بر سامانه دفاع هوایی باراک، نام سامانه‌های پدافند هوایی اسپایدر و سیستم راداری ۲۰۸۴ Elta ELM ساخت IAI از زیرمجموعههای شرکت «التا سیستمز» (شرکت اسرائیلی صنایع جنگافزاری) هم در توافق تسلیحاتی امارات و اسرائیل دیده میشود.
اوایل سال جاری، اسرائیل پس از ماهها مذاکره با فروش سامانه دفاع هوایی پیشرفته خود به امارات موافقت کرد. گفته میشد این توافق پس از چندین حمله پهپادی و موشکهای بالستیک حوثیهای یمن به امارات در ماه ژانویه امسال انجام شده است. در همان زمان رسانههای عربی گفته بودند که امارات برای محافظت از خود در برابر موشکها و پهپادهای ایران و متحدانش، مانند نیروهای حوثی یمن، به این سامانهها نیاز دارد.
حوثی‌ها در تلافی چندین حمله ائتلاف به رهبری عربستان‌سعودی اقدام به حمله به امارات کرده بودند. امارات یکی از کشورهای عضو ائتلاف سعودیها علیه حوثیهای یمن است. حوثیهای یمن مسئولیت حمله موشکی و پهپادی ماه ژانویه به تاسیسات نفتی ابوظبی را که سه کشته در پی داشت، پذیرفته بودند.
پس از این حملات، وجهه امارات متحده عربی به عنوان جزیره ثبات منطقه زیر سوال رفت و در نتیجه مقامات ابوظبی بی‌سروصدا دست کمک به سمت اسرائیل دراز کردند.
تسلیحات جدید امارات چه ویژگی‌ای دارند؟
در تصاویر ماهواره‌ای پدافند هوایی باراک ۸ ساخت اسرائیل در پایگاه هوایی الظفره ابوظبی رویت شده است اما خبرها حاکی از آن است که سامانه راداری التا و پدافند هوایی اسپایدر هم احتمالا در صف استقرارند.
«باراک ۸» یک سامانه پدافند هوایی تولید مشترک شرکت صنایع هوایی اسرائیل و سازمان توسعه و تحقیق دفاعی هند است که برای دفاع در برابر انواع تهدیدات ناشی از بالگردها، هواپیماها، پهپادها و موشکهای هدایتشونده تولید شده است. اسرائیل پیشتر ارتش جمهوری آذربایجان، همسایه شمالی ایران را نیز به این نوع سامانه هوایی مجهز کرده است. سیستم پدافندی «باراک ۸» آسمان امارات را در برابر انواع تهدیدات از هلی‌کوپتر و هواپیما گرفته تا پهپاد و موشک کروز محافظت میکند.
سامانه «اسپایدر» یک سامانه متحرک است که روی کامیون سوار میشود و میتوان آن را به سرعت و سادگی از محلی به محل دیگر منتقل کرد.
سیستم راداری ۲۰۸۴ Elta ELM هم همان سامانه‌ای‌ست که روی گنبد آهنین معروف اسرائیل نصب شده است. گنبد آهنین در واقع از سه جزء اصلی شامل رادار چندمنظوره ساخت التا، مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد Mprest و واحد آتش به همراه رهگیر تامیر ساخته رافائل تشکیل شده است. سامانه راداری ساخت التا مسئولیت رهگیری راکتها و پهپادها در مسیر حرکت و دنبال کردن آنها را بر عهده دارد. این سامانه میتواند پهپادهای معمولی را در فاصله ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتری و گلولههای خمپاره و راکتها را از ۱۰۰ کیلومتری ردیابی کند. این رادار در واقع یک رادار چندمنظوره است که هم کشف و هم درگیری با هدف را برعهده دارد و نیازی به استفاده از یک رادار دیگر در سامانه نیست.
وب‌سایت «گلوبال فایرپاور» که یک وب‌سایت تخصصی در زمینه توان نظامی کشورهاست، در سال ۲۰۲۲ جدول رده‌بندی کشورها از نظر توان نظامی را منتشر کرده است. براساس این برآوردها، قدرت نظامی امارات در رده ۳۶ از بین ۱۴۲ کشور جهان قرار دارد. ایران در این جدول در رتبه ۱۴بعد از ترکیه ایستاده است.
چرا ایران باید نگران باشد؟
فروش سامانه پدافند هوایی اسرائیل به امارات احتمالاً نگرانیهایی را برای ایران به دنبال خواهد داشت. محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران دو سال پیش از این، همزمان با آغاز عادی شدن روابط امارات و اسرائیل گفته بود که در آن صورت، رویکرد ایران نسبت به امارات تغییر خواهد کرد.
سرلشکر باقری روز نهم مهر امسال در صفحه شخصی خود در اپلیکیشن روبیکا با اشاره به عقب‌نشینی آمریکا از منطقه گفته بود: «در ماههای اخیر ارتش تروریستی آمریکا تلاش کرده جای خالی خود را که با عقب بردن ناوهای هواپیمابر، بالگردبر و ناوشکنها از خلیج‌فارس و دریای‌عمان به وجود آمده و موجب وحشت وابستگان او شده بود با اتصال منطقه مورد غصب رژیم صهیونیستی ارتش کودک‌کش آن به فرماندهی منطقهای سنتکام، جبران کند.»
او در ادامه، استقرار سامانه‌های جنگی آمریکا و اسرائیل در کشورهای منطقه را برای ایران تهدیدآمیز قلمداد کرده و گفته بود: «عنای این اقدام این است که از نگاه ما امکانات جاسوسی و (و حتی عملیاتی) آمریکا و همپیمانان او در اختیار رژیم غاصب صهیونیستی نیز قرار خواهد گرفت و این موجب افزایش تهدید برای کشور عزیزمان خواهد شد.»
از زمان امضای پیمان آبراهام در سال ۲۰۲۰ و آغاز روند عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل به‌ویژه امارات متحده عربی، اسرائیل توانسته باب روابط دیپلماتیک و تجاری خود را با امارات به‌طور کامل باز کند.
حامد موسوی، استادیار علوم سیاسی دانشگاه تهران در این باره به میدل ایست آی گفته: «اسرائیل در تلاش است تا روابط خود را با امارات از طریق این نوع کمکهای نظامی تعمیق ببخشد. با این وجود، این تعمیق روابط نظامی با اسرائیل از نظر تهران بسیار نگران‌کننده خواهد بود.»
موسوی گفته ایران و امارات از روابط اقتصادی خوبی برخوردارند و روابط سیاسی آنها در سال گذشته اندکی بهبود یافته است و این نوع توسعه روابط بین اسرائیل و امارات، به این روند لطمه میزند.
اوایل سال جاری میلادی، نشریه میدل ایست‌آی گزارشی منتشر کرده بود و در آن به نقل از منابع اسرائیلی نسبت به فروش سامانه‌های دفاع هوایی به امارات متحده عربی ابراز نگرانی کرده بود، چراکه اسرائیل نباید موقعیت‌اش به عنوان قدرت نظامی در منطقه را از دست بدهد.
با این حال، تصاویر ماهواره‌ای نشان میدهد دو پرتاب‌کننده موشک کاملاً عملیاتی و یک سامانه راداری ELTA در امارات متحده عربی مستقر شده‌اند؛ و این یعنی اسرائیل بر این نگرانیها غلبه کرده، هر چند مشخص نیست که کدام نسخه از سامانه‌های دفاع هوایی باراک در امارات مستقر شده است.
هفته گذشته وب‌سایت آمریکایی«برکینگ دیفنس» به نقل از منابع اسرائیلی گفته بود، انتظار میرود معاملات دفاعی بزرگتری از این دست بین اسرائیل و امارات متحده عربی انجام شود و حتی عربستان‌سعودی که اسرائیل را به رسمیت نشناخته، نسبت به عقد معاملهای این‌چنینی ابراز تمایل کرده است.
نشریه اورشلیم‌پست اسرائیل استقرار سامانه‌های دفاعی اسرائیلی در امارات را یک اتفاق «انقلابی» خوانده است. دن‌اسشوفتن رئیس بخش مطالعات امنیت ملی دانشگاه حیفا در اسرائیل به اورشلیم‌پست گفته این اولین باری است که اسرائیل به عنوان یک قدرت بلامنازع منطقهای مطرح شده است.
او گفته «اسرائیل در جهان به عنوان یک قدرت تکنولوژیک و نوآوری شناخته میشود، اما همیشه یک حلقه گمشده وجود داشته و آن قدرت تمام‌عیار اسرائیل در منطقه و توانایی آنها در مانورهایی بین قدرتهای مختلف در خاورمیانه بوده است.»
رسانههای اسرائیلی مدعی‌اند که فروش تسلیحات اسرائیلی به کشورهای عربی به این معناست که دیگر ایران و سایر بازیگران منطقهای در خاورمیانه نمیتوانند اسرائیل را نادیده بگیرند.
مرحله بعدی چیست؟
بهمن‌ماه سال گذشته (فوریه ۲۰۲۲)، نشریه میدل‌ایست‌آی به نقل از مقامات دیپلماتیک و امنیتی اسرائیل از مذاکره آنها با همتایان اماراتی، بحرینی و عربستانی خود جهت از سرگیری یک برنامه دفاع هوایی مشترک در برابر تهدیدهای پهپادی ایران خبر داده بود.
ایالات متحده آمریکا حمایت خود را از این ابتکار عمل اعلام کرده بود و آن را تلاشی هماهنگ برای مقابله با ایران و گروههای مورد حمایت‌اش در خاورمیانه، به ویژه حوثی‌ها خواند.
با این حال، پس از جدال شدید بین واشنگتن و ریاض بر سر برنامههای عربستان برای افزایش قیمت نفت در اوایل ماه جاری، مشخص نیست که این ابتکار عمل به کجا خواهد رسید.
حمیدرضا عزیزی، کارشناس ژئوپلیتیک و امنیت خاورمیانه در مؤسسه آلمانی امور بینالملل و امنیت، به میدل‌ایست‌آی گفته با وجود مناقشه بین ریاض و واشنگتن، فکر میکنم این نوع همکاری (بین امارات و اسرائیل) کاملاً قابل انتظار بود.
به عقیده کارشناسان در پسزمینه طرح سامانه دفاع هوایی یکپارچه منطقهای، این‌گونه تحولات از قبیل همکاریهای نظامی امارات و اسرائیل، معنادارتر میشود.
عزیزی می‌گوید، این تحلیل به این معناست که همکاری نظامی اسرائیل و امارات برای ایرانیها کاملاً قابل انتظار بوده است. به گفته او «ایران در این مدت همکاریهای روبهرشد اسرائیل و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، به‌ویژه امارات و بحرین را به عنوان دو امضاکننده پیمان آبراهام، زیر نظر داشته است.»
عزیزی معتقد است که شکراب شدن روابط میان شش کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و ایران در کنار اقدامات حوثی‌ها، فرصتی را برای اسرائیل ایجاد کرده تا روابط خود را در منطقه تعمیق ببخشد.
او گفته توافق نظامی اسرائیل و امارات کاملاً گویای این است که استراتژی ایران در استفاده از تهدیدات نظامی برای مهار امارات و احتمالاً تغییر مسیر جنگ در یمن، چندان موفق نبوده است.
این استاد دانشگاه معتقد است: «اگر ایران در استراتژی‌‌اش در قبال شورای همکاریهای خلیج‌فارس بازنگریهای اساسی نکند و به سمت گفتوگوی معنادار پیش نرود، این نوع واکنشها ادامه خواهد یافت.»
با این حال، به‌رغم ارتباط روبهرشد اسرائیل و امارات، عزیزی هشدار داده که بعید است که استقرار سامانه‌های پدافند هوایی اسرائیل در امارات از نظر ایرانیها «تغییردهنده بازی» محسوب شود.
عزیزی به میدل‌ایست‌آی گفته به‌رغم سرعت بهبود روابط اعراب و اسرائیل، هنوز نوعی عدم اعتماد بین اینها وجود دارد که برای رفع آن بیش از دو سال زمان نیاز است.
او می‌گوید: «من انتظار ندارم که اسرائیل در آینده نزدیک سامانه‌های تهاجمی پیشرفتهای را در اختیار امارات متحده عربی یا هر کشور عربی دیگری قرار دهد، به این دلیل ساده که اسرائیل نمیخواهد برتری نظامی در منطقه را که برای دههها از آن حفاظت کرده، از دست بدهد.»
از سوی دیگر خبرهایی درباره افزایش تنش‌ها میان ایران و کشورهای منطقه در حال دست‌به‌دست شدن در رسانه‌هاست. روزنامه وال‌استریت‌ژورنال به نقل از مقامات سعودی و آمریکایی مدعی شد، عربستان سعودی اطلاعاتی درباره یک حمله قریب‌الوقوع از جانب ایران به اهدافی در خاک عربستان را با ایالات متحده به اشتراک گذاشته است. طبق ادعای فوق پس از این هشدار سعودی ارتش آمریکا در خاورمیانه به حالت آماده‌باش درآمده است. مقامات مذکور مدعی شدند، در پی صدور این هشدار، عربستان، ایالات‌متحده و چند کشور دیگر همسایه سطح آماده‌باش نیروهای نظامی خود را افزایش داده‌اند.
یک سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در این باره گفت: «ما نگران این تهدید هستیم و از کانالهای نظامی و اطلاعاتی با مقامات سعودی دائما در ارتباطیم.»
با اینکه سخنگوی وزارت خارجه ایران ناصر کنعانی اخیرا اعلام آمادگی کرده که گفت‌وگوها با عربستان را که بعد از دور پنجم متوقف شده از سر بگیرد، اما خبری از دور جدید مذاکرات نیست. آماده‌باش کشورهای عربی، همزمان با استقرار سامانه‌های
اسرائیلی در امارات میتواند احتمال ایجاد یک ائتلاف ضدایرانی در منطقه، این‌بار با نام «ناتوی عربی-اسرائیلی» را تقویت کند.
تیرماه امسال خبر پشتیبانی آمریکا از ایده ناتوی عربی، منطقه را تکان داد. رسانههای آمریکایی اعلام کردند دولت آمریکا درصدد احیای طرح موسوم به «ناتوی عربی» برای مقابله با فعالیتهای ایران در منطقه است. کمی بعد از انتشار این خبر، مقامات اردن خبر تلاشهای آمریکا برای ایجاد یک ائتلاف سیاسی امنیتی علیه ایران را تایید کردند.
بنی‌گانتس، وزیر دفاع اسرائیل هم خردادماه در جریان مراسم اعطای جایزه موسوم به «امنیت اسرائیل» برای سال ۲۰۲۲ رسما خواستار تشکیل یک ائتلاف نظامی – دفاعی - امنیتی منطقهای علیه ایران به رهبری آمریکا شد که کشورهای عربی همسو با واشنگتن را نیز دربربگیرد. «نفتالی بنت»، نخستوزیر اسرائیل هم در جریان سفرش به امارات و بحرین، به کشورهای عربی منطقه پیشنهاد تشکیل «ناتوی عربی» در برابر ایران را داده بود.
ایران چه باید بکند؟
همزمان با آرایش منظم نظامی منطقه علیه ایران، راب‌مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفته اگر دیپلماسی برای احیای برجام شکست بخورد، «گزینه نظامی» علیه ایران «همچنان روی میز خواهد بود».
این جمله نشان میدهد دست‌کم از نظر یکی از مهمترین بازیگران جهان، تنها راه برون‌رفت از تهدید نظامی، احیای برجام است و همچنان سرنوشت منطقه به توافق هستهای گره کور خورده است.
- 13
- 2
