رئیسی، تکرار احمدی نژاد و کاغذ پاره؟

سیدابراهیم رئیسی در واکنش به قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران گفته است: " در شورای حکام علیه ایران قطعنامه وضع می‌کنند این در حالی است که به نام خدا به نام مردم ما یک قدم از مواضع خود عقب‌نشینی نخواهیم کرد چرا که تاکنون هرچند تعداد قطعنامه که صادر شده است موثر واقع نشده و راه به جایی نبرده است... تصور کردید با تحریم ما متوقف می‌شویم اما ما متوقف نمی‌شویم و کشور متوقف نمی‌شود".

در این باره می توان به ۴ نکته زیر اشاره کرد:

۱- یک قدم عقب نشینی نمی کنیم

رئیسی در واکنش به قطعنامه شورای حکام آژانس علیه ایران گفته است "یک قدم از مواضع خود عقب‌نشینی نخواهیم کرد".

اولا: در گذشته هم بارها این نوع قطعنامه ها علیه ایران تصویب شده و معمولا ایران دیر یا زود از موضع خود عقب نشینی یا انعطاف پذیری یا تعامل داشته است. پیش بینی می شود در آینده هم چنین چیزی رخ دهد. آیا سیدابراهیم رئیسی با اطمینان کامل این سخن را گفته است؟ آیا متوجه نیست و نمی داند دیر یا زود ایران در موضع خود تغییر خواهد داد؟ در این صورت اعتبار سخنان رئیس جمهور ایران چه می شود؟

ثانیا اگر قرار است یک قدم عقب نشینی نکنیم مذاکره با آژانس چه معنی دارد؟ عضویت در پادمان ها و پروتکل ها و چارچوب هایی که ایران را ملزم به پاسخگویی شفاف و کامل می کند چه معنی دارد؟ می توان از همه این چارچوب ها و در راس آنها از عضویت در آژانس خارج شد و بعد از آن حتی یک قدم هم عقب نشینی نکرد. اما قطعا باید تبعات سیاسی اقتصادی آن را نیز پذیرفت.

ثالثا اگر قرار باشد ایران یک قدم عقب نشینی نکند و موضع خود را تغییر ندهد؛ آینده چه می شود؟ به سادگی تمام قابل پیش بینی است. آژانس بر خواسته خود برای دریافت پاسخ درباره دلایل وجود اثر اورانیوم در ۳ تاسیسات از پیش اعلام نشده اصرار می کند. قطعنامه پشت قطعنامه در شورای حکام آژانس و سپس انتقال به شورای امنیت سازمان ملل و مراحل بعدی را نیز همه می دانند. آن وقت ما می مانیم و تحریم های شورای امنیت و نقش آفرینی امریکا و تاثیرات سیاسی اقتصای آن.

چنانچه کار به شورای امنیت سازمان ملل بکشد تمام زحمات برای خنثی سازی قطعنامه ۱۹۲۹ علیه ایران از بین می رود و تحریم های سازمان ملل هم مشروعیت بین المللی دارند و هم زیرساخت تحریم های شدید یکجانبه می شوند.

 بیان این جمله که ایران یک قدم عقب نشینی نمی کند نه افتخار دارد و نه نشانه هوشمندی است  و نه تاثیر مثبتی برای ایران و حل مشکل هسته ای کشور دارد بلکه به صورت غیرمستقیم، تقویت کننده موضع افراطی ها و حامیان تنش در اسرائیل و آمریکاست.

۲- قطعنامه ها و تحریم ها، کاغذپاره نیستند

سخنان رئیسی درباره اینکه ما یک قدم از مواضع خود عقب نشینی نخواهیم کرد و قطعنامه ها موثر واقع نشده در ۲۰ مین سال مذاکرات هسته ای مطرح شد. ۲۰ سال است که ما درگیر پرونده هسته ای هستیم. ۲۰ سال است که میان ایران و آژانس اختلاف و کشمکش است اما حاصل آن چه بوده؟ حاصل آن را باید در تفاوت شرایط ایران در سال ۸۲ (دولت دوم سید محمد خاتمی) و شرایط فعلی در سال ۱۴۰۱ مقایسه کرد.

مقایسه ای که مشخص می کند در آمارهای اقتصادی، سیاست داخلی و خارجی عقب گرد داشته ایم. مهمترین دلیل این عقبگرد را هم باید در تاثیرات فشارها و تحریم ها دانست که از داستان رویارویی هسته ای ایران و آژانس و قدرت های غربی شروع شد و کل اقتصاد و زندگی و کسب و کار ایرانی ها را فراگرفت.

سخنان رئیسی یادآور سخنان احمدی نژاد است وقتی تحریم ها را کاغذ پاره توصیف می کرد.

احمدی نژاد گفته بود: "شما خیال کردید دور هم جمع بشوید، سرتان را در برف کنید و برای خودتان کاغذ پاره صادر کنید، می‌توانید در اراده پولادین ملت ایران تأثیر بگذارید" و "گفتم اینها یک کاغذپاره است. واقعاً هم کاغذپاره است. شما الان در ایران بچرخید، ببینید چه کسی حساس است به اینها. آنها اشتباه می‌کنند، ملت ایران از یک مرزی عبور کرد. از یک مرز توانمندی و اقتدار عبور کرد و آنها دیگر دست‌شان به ملت ایران نمی‌رسد." گفتم اینقدر قطعنامه بدهید تا قطعنامه‌دان‌تان متلاشی بشود. کاغذپاره است. اعتباری ندارد. مشروعیت ندارد و اثری هم ندارد."

به نظر می رسد رئیسی از ۲۰ سال تجربه ایران در موضوع هسته ای، آژانس، تحریم ها و آمریکا درس نگرفته است و متوجه موضوع نیست. متوجه نیست تحریم ها چه بلایی بر سر ایران و ایرانی آورده اند. متوجه نیست تحریم ها چه ضربات شدیدی را به اقتصاد و زندگی عادی ایرانی ها وارد کرده اند که تنها بخش کوچکی از آنها توسط فرستاده حقوق بشر سازمان ملل نیز مطرح شد.

جای تعجب است که چگونه رئیسی از تجربیات ۲۰ سال اخیر درس نگرفته و همچنان بر ادامه رویه فعلی اصرار می کند. آیا رئیسی متوجه تبعات این سیاست بر فضای عمومی جامعه، اقتصاد، زندگی و کسب وکار مردم نیست؟ چرا و به چه دلیل رئیسی بر سیاستی اصرار دارد که نادرستی آن از پیش مشخص شده بود.

۳- تفاوت تبلیغات و واقعیت

  میان تبلیغات و واقعیت ها تفاوت وجود دارد و هر کدام کارکرد و شرایط خود را دارند. بدترین اتفاق این است که میان تبلیغات و واقعیت، جابجایی رخ دهد. تبلیغات را برای فریب و کاهش روحیه طرف مقابل و افزایش روحیه داخلی می گویند اما وای به روزی که تبلیغات را باور کنیم و آنها را واقعیت بدانیم و براساس آنچه در تبلیغات می گوییم حرکت کنیم.

۴- به نام مردم

رئیسی گفته است : "به نام مردم ما یک قدم از مواضع خود عقب‌نشینی نخواهیم کرد چرا که تاکنون هرچند تعداد قطعنامه که صادر شده است موثر واقع نشده و راه به جایی نبرده است". آیا واقعا نظر مردم ایران این است؟ پاسخ خیر است. آیا مردم ایران خواهان آن هستند که در موضوع هسته ای رئیس جمهوری این سخنان را به زبان بیاورد؟ آیا مردم خواهان این هستند که در موضوع هسته ای، ایران یک قدم به عقب برنگردد؟ به نظرم پاسخ منفی است.

این موضوع را می توان در نتیجه انتخابات سال های ۹۲ و ۹۶ به وضوح مشاهده کرد. در انتخابات ۱۴۰۰ نیز اکثریت به پای صندوق ها نیامدند؛ آنهایی که آمدند به امید خروج از بن بست تحریم های هسته ای بودند. ای کاش درباره هسته ای، همه پرسی برگزار می شد تا مردم نظر خود را به صراحت اعلام می کردند. باید به سیدابراهیم رئیسی به صراحت گفت مردم ایران خواهان این رویکرد در موضوع هسته ای نیستند. مردم ایران خواهان تعامل و انعطاف پذیری برای عبور از این موانع برای بازگشت به کار و زندگی عادی خود هستند.

رضا غبیشاوی