ادامه واکنش‌ها به «تیک آبی» رئیسی | اژه‌ای و قالیباف در اینستاگرام

 دنیای یکپارچه‌شده ویژگی‌هایی دارد که قبول کردن و کنار گذاشتن آنها برای سیاستمداران برخی از کشورها محل مجادله و تناقض شده است.

یکی از ویژگی‌های دنیای یکپارچه‌شده امروز این است که سکان هدایت فکری و مادی آن در اختیار غرب و به ویژه ایالات متحده آمریکا است. به این ترتیب که پول ملی آمریکا رهبری پولی جهان را در اختیار دارد و بسیاری از کشورهای بزرگ قدرتمند جهان در سیاست و اقتصاد این را پذیرفته‌اند. از سوی دیگر در دو دهه تازه‌سپری‌شده که نوآوری‌های شگفت‌انگیز در دنیای شبکه‌های اجتماعی پدیدار شده‌اند نیز برتری بدون چون و چرا از آن غرب و به ویژه آمریکاست.

این وضعیت برای کشورهای غرب‌ستیز مایه تناقض و دستمایه مجادله‌های اجرایی و ذهنی شده است. به طور مثال در حالی که رهبران کشورهای غرب‌ستیز هر روز علیه شبکه‌های اجتماعی که مالکیت و مدیریت آنها در اختیار صاحبان، مالکان و مدیران آمریکایی است حرف زده و آنها را نکوهش می‌کنند اما در عمل برای اینکه مخالفت خود را به گوش شهروندان جهانی برسانند ناگزیرند از همین شبکه‌های اجتماعی غربی استفاده کنند.

اگرچه برای برخی از کشورهای جهان راه برای ایجاد شبکه‌های اجتماعی داخلی هموار بوده و با استفاده از همان فناوری غربی توانسته‌اند این مهم را انجام دهند، اما برای رساندن حرف خود به شهروندان جهانی باید از شبکه‌های اجتماعی نامدار غربی استفاده کنند چون تعداد خوانندگان جهانی برای شبکه‌های ملی بالا نیست. این تناقض بزرگ تا روزی که فرمان در دست شبکه‌های اجتماعی غربی است ادامه دارد و شاید روزی برسد که این وضعیت تعادل تازه‌ای را ببیند.

رئیسی و اینستاگرام

اینستاگرام یکی از شبکه‌های اجتماعی نیرومند در جهان است که بیشتر سیاستمداران جهانی در آن شبکه صفحه دارند. اینستاگرام از این جهت که میلیون‌ها شهروند جهانی از آن با هدف‌های گوناگون استفاده می‌کنند یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی است و از این جهت برای سیاستمداران مهم است که در آن حرف بزنند و پیام بفرستند.

مسوولان سیاسی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیستند و برای اینکه حرف‌های خود را به اطلاع مردم جهان برسانند ناگزیرند عضویت یکی از شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، توئیتر و تلگرام فیلترشده را بپذیرند و به قانون و مقررات آنها احترام بگذارند تا از شبکه مربوطه به بیرون رانده نشوند.

تا اینجای کار یک رخداد عادی به حساب می‌آید اما تناقض اینجاست که رهبران سیاسی ایران با اراده سیاسی حاکم بر نهادهای اصلی قدرت، در حالت عادی این شبکه‌ها را برای میلیون‌ها ایرانی فیلتر کرده و آنها برای استفاده از این شبکه‌ها باید هزینه‌های اضافی بدهند و به سختی بیفتند.

این یک تناقض بزرگ در ابعاد گوناگون است. مهم‌ترین تناقض به حقوق بشر برمی‌گردد، به این معنا که حق هر انسانی است در هر جای جهان از جمله ایران از این حق بشری که استفاده از مزیت‌های اطلاع‌رسانی این شبکه‌های اجتماعی است استفاده کند و دولت‌ها نباید این حق شهروندان را زائل کنند.

شاید برای برخی این تبعیض اتفاقی عجیب نباشد اما از رئیس دولتی که مدام از عدالت و مبارزه با رانت و تبعیض می‌گوید انتظار نمی‌رود برخلاف عدالت عمل کند.

چه کسی و کدام نهاد و اندیشه به رئیس دولت سیزدهم و معاونان و همراهانش در هیات دولت اجازه شرعی و قانونی داده است از امتیاز ویژه برخوردار باشند. این در حالی اتفاق افتاده است که سایت «پایگاه اطلاع‌رسانی دولت» نشان می‌دهد سه شبکه اجتماعی اینستاگرام، توئیتر و تلگرام توسط رسانه رسمی ریاست‌جمهوری تبلیغ می‌شود.

به گزارش این رسانه، شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام، توئیتر و تلگرام فیلتر بوده و به ‌نوعی غیرمجاز تلقی می‌شوند اما می‌بینیم که سایت رسمی دولت توصیه می‌کند اخبار را از این طریق دنبال کنید. جالب اینجاست هیچ‌کدام از پیام‌رسان‌های داخلی از قبیل ایتا، سروش، بله و… در صفحه اول تبلیغ نشده‌اند. چند روز پیش نیز خبر رسید صفحه رسمی رئیسی در اینستاگرام «تیک آبی» گرفت که با واکنش شدید کاربران فضای مجازی روبه‌رو شد. اینستاگرام در دولت رئیسی فیلتر شد و بسیاری از کسب‌وکارهای مجازی آسیب اقتصادی دیدند.

چه باید کرد

حقیقت عریان این است که ایران درباره بهره‌مندی از فناوری‌های نوین حتی از کشورهایی مثل چین، ژاپن، کره‌جنوبی و… عقب افتاده‌تر است. کوشش‌های چندباره برای استفاده از اینترنت ملی در ایران شکست خورده است و البته نهادهای رسمی با اطلاعاتی که راستی‌آزمایی شده خبر از کامیابی‌ها می‌دهند.

اگر این خبرها درست باشد و ایرانیان بیشتری از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده می‌کنند چرا باید راه برای اقلیتی که می‌خواهند به شبکه‌های اجتماعی جهانی دسترسی داشته باشند بسته شود؟ اگر چنین نیست و اکثریت شهروندان ایرانی با سختی و با هزینه‌های بیشتر دنبال استفاده از شبکه‌های جهانی مشهور هستند و رئیس دولت نیز از این شبکه‌ها استفاده می‌کند چرا آن را از فیلتر بیرون نمی‌آورند. این تناقض و محدودیت‌ها و محروم کردن شهروندان و استفاده امتیازآور از منصب دولتی راه را برای بدگمانی بیشتر شهروندان هموار می‌کند. راه این است که رئیسی از تیک آبی اینستاگرام بیرون آید یا راه را باز کند تا همه شهروندان از این شبکه اجتماعی استفاده کنند.

اژه‌ای و قالیباف در اینستاگرام

اغلب نمایندگان مجلس و مسوولان نظام در شبکه‌های اجتماعی حضور فعال دارند؛ از توئیتر همیشه فیلتر بگیر تا اینستاگرام که هم سابقه فیلتر شدن دارد و هم خیلی وقت‌ها به صورت آزاد از آن استفاده کرده‌اند. البته به نظر می‌رسد حتی برخی مسوولان هم برای ورود به شبکه‌های اجتماعی با مشکل فیلترینگ روبه‌رو هستند. یکی از نمایندگان در خصوص وضعیت دسترسی به شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: «نمایندگان در حال حاضر مانند خبرنگاران امکان ورود بدون فیلتر به شبکه‌های اجتماعی را دارند اما این امکان محدود به شبکه‌های اجتماعی است و البته همه نمایندگان از این امکان استفاده نکردند.»

او در پاسخ به این سوال که تا پیش از اختلالات اخیر چطور در توئیتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی حضور داشته، می‌گوید: «از ابتدای مجلس تا چند وقت پیش ما هم با مشکل فیلتر توئیتر روبه‌رو بودیم و من هم مانند بقیه از فیلترشکن‌های رایگانی که در دسترس بود، استفاده می‌کردم تا بتوانم در توئیتر حضور داشته باشم.»

اما به نظر می‌رسد وضعیت برای سران قوا اندکی متفاوت است و آنها در این ایام رویه دیگری در پیش گرفته‌اند. هرچند که تقریبا همه این قانون نانوشته را می‌دانیم که در این سطح از مسوولیت، دیگر خبری از فعالیت مستقیم در شبکه‌های اجتماعی نیست و این ادمین‌ها هستند که مسوولیت نگهداری و تولید محتوای مسوولان را برعهده دارند. اما نحوه فعالیت سران سه قوه در ۱۰۰ روز اخیر در فضای اینستاگرام چگونه بوده است؟

غلامحسین محسنی‌اژه‌ای و صفحه ۲۰۰هزارتایی

به گزارش ایسنا، غلامحسین محسنی‌اژه‌ای هم‌اکنون رئیس قوه قضاییه و عضو تشخیص مصلحت نظام است. صفحه اینستاگرام اژه‌ای که در حال حاضر ۲۴۳ هزار دنبال‌کننده دارد، تا امروز فراز‌وفرودهای زیادی داشته است. اژه‌ای مردادماه سال ۱۴۰۰ در فضای اینستاگرام اعلام حضور کرد اما حساب کاربری رئیس قوه قضاییه در اینستاگرام تقریبا یک روز پس از راه‌اندازی از دسترس خارج شد. او در اولین پست خود کلیپی درباره عدالت منتشر کرد و از مردم خواسته بود با او در ارتباط باشند.

مرکز رسانه قوه قضاییه پس از تعلیق حساب اژه‌ای در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «این صفحه آغاز به فعالیت نموده بود تا امکانی برای ارتباط مستقیم با مردم شریف و فعالیت فضای مجازی باشد و با استقبال بسیار گسترده کاربران روبه‌رو شده بود اما به دلایل اعلام نشده از سوی اینستاگرام از دسترس خارج شده است.» با این حال چند روز بعد مرکز رسانه قوه قضاییه اعلام کرد: «صفحه اینستاگرام رئیس قوه قضاییه دوباره در دسترس قرار گرفت و شناسه‌های کاربری رئیس قوه قضاییه در دیگر شبکه‌های اجتماعی نیز به زودی آغاز به کار می‌کنند.»

مرکز رسانه قوه قضاییه همچنین با اعلام ادامه‌دار بودن حضور اژه‌ای در شبکه‌های اجتماعی از دوسویه‌بودن ارتباط حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای با مخاطبان و فعالان فضای مجازی خبر داده بود و اعلام کرد که قصد دارد، صفحات دیگر رئیس قوه قضاییه در پلتفرم‌های مختلف را راه‌اندازی و به مخاطبان معرفی کند.

اما عملکرد صفحه اینستاگرام اژه‌ای در ۱۰۰ روز اخیر چگونه بوده است؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که آخرین پست اینستاگرامی صفحه منسوب به غلامحسین محسنی‌اژه‌ای مربوط به ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۲ مصادف با ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ بوده است و می‌توان گفت در ایامی که دسترسی مردم به اینستاگرام مختل شده، ادمین صفحه رئیس قوه قضاییه نیز فعالیتی در این صفحه نداشته است.

محمدباقر قالیباف و یک صفحه تعلیق شده!

رئیس مجلس جزو آن دسته از افرادی است که توجه زیادی به شبکه‌های اجتماعی دارد. محمدباقر قالیباف تا همین چند وقت پیش در صفحه‌ای به آدرس mbghalibaf فعالیت گسترده‌ای داشت و به پست گذاشتن در اینستاگرام مشغول بود.

او معمولا تصاویر دیدارهایش را منتشر می‌کرد و در یکی از آخرین پست‌های اینستاگرامی‌اش، بخشی از اظهارات خود در افتتاحیه نهمین دوره مجمع تشخیص مصلحت را منتشر کرده و همچنین در پستی دیگر، بخشی از نطق پیش از دستور خود در مجلس با تیتر «اعتراض اصلاح‌خواهانه به تغییر تصمیم‌ها منجر می‌شود» را منتشر کرده بود. صفحه قالیباف برخلاف دیگر روسای قوا از چندی قبل تیک آبی داشت و به اصطلاح مورد تایید اینستاگرام بود، با وجود این تایید باز هم از گزند اینستاگرام در امان نماند و این صفحه اوایل آبان‌ماه امسال توسط اینستاگرام تعلیق شد. فعلا این صفحه برنگشته و فعالیت‌های رئیس مجلس به همان صفحه توئیتر و کانال تلگرامی محدود شده است.