همانطور که ملاحظه می‌شود قانون اساسی ابتدا از واژة «رجل مذهبی سیاسی» استفاده کرده و سپس شرایط رجل مذهبی سیاسی را برشمرده است. این‌جانب در آستانة انتخابات یازدهم ریاست جمهوری با توجه به مرجعیت شورای محترم نگهبان در تفسیر قانون اساسی پیشنهاد کردم تا این شورا به منظور تنویر افکار عمومی نسبت به مصداق «رجل مذهبی سیاسی» چه برای آنها که داوطلب حضور در این انتخابات هستند و چه برای اطمینان مردم نسبت به درستی قضاوت شورای نگهبان در بررسی صلاحیت داوطلبان ورود به عرصة انتخاتبات ریاست جمهوری، در تفسیری از عبارت «رجال مذهبی سیاسی» به مردم، معیار‌ها و نشانه‌های این‌گونه شخصیت‌ها را معرفی نماید. علی‌رغم گفتگوهایی که بر اساس اعلام سخنگوی شورای نگهبان در این باره در صحن شورا به عمل آمد، لکن هنوز نظر نهایی شورای محترم نگهبان در این باره اعلام نشده است.
برخی از حقوق‌دانان و صاحب‌نظران نیز که در این باره سخن گفتند، بیشتر به تسری یا عدم تسری این واژه به زنان پرداخته‌اند.
هرچند قانون‌گذار شرایط آن گروه از رجال مذهبی سیاسی را که داوطلب ورود به رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری هستند، بر شمرده؛ اما به ویژگی‌های چنین افرادی نپرداخته است. در حالی که اگر قانون‌گذار از به کار بردن عبارت «رجال مذهبی سیاسی» منظور خاصی نداشت، می‌توانست به جای آن از عبارت «افرادی» استفاده کند. به ویژه که در ادبیات مذهبی و سیاسی ما واژة «رجل» بار معنایی خاصی از جمله، «شخصیت ممتاز و اثرگذار در جامعه» نهفته است. طبیعی است چنین شخصیت ممتاز و اثرگذاری به دلیل مورد اطمینان بودن در میان بسیاری از نخبگان و مراجع دینی و علمی و همچنین عموم مردم در هنگامه‌های سخت و دشوار اجتماعی می‌تواند همچون لنگر کشتی، در طوفان حوادث اجتماعی با حضور فعال و نقش‌آفرین خود، به جامعه آرامش بخشد.
علاوه بر ضرورت تبیین و تفسیر عبارت رجال مذهبی سیاسی، شرایط مطرح شده در قانون اساسی برای ورود چنین افرادی به عرصة رقابت انتخاباتی و نحوة احراز آنها نیز نیاز به تفسیر و توضیح دارد. به شرایط تعیین شده از سوی قانون‌گذار، برای رجال مذهبی سیاسی داوطلب ورود به عرصة رقابت‌های انتخاباتی توجه کنید:
۱. ایرانی‌الاصل: تاکنون شورای نگهبان تفسیری و مجلس شورای اسلامی نیز تعریفی از این واژه بیان نکرده‌اند، بنابراین باید مشخص شود که منظور از اصالت ایرانی داشتن، وابستگی سرزمینی است یا پیوستگی فرهنگی. در این صورت آیا همچون برخی کشورها پذیرش کامل فرهنگ کشور صرف نظر از تبار ایرانی داشتن موجب اصالت ایرانی فرد می‌شود؟ و در مقابل آیا آن‌که تبارش ایرانی است اما سرسپردة فرهنگ بیگانه است، ایرانی‌الاصل به‌شمار می‌آید؟
۲. تابع ایران: هرچند تبعیت به معنای پذیرش کامل نطامات حقوقی کشور است؛ اما آیا فرد دو تابعیتی یا فردی که برای روز مبادا مجوز اقامت دائم از کشور دیگری اخذ کرده و یا به دلیل زندگی همسر و فرزندانش در خارج از کشور ناگزیر به رفت و آمد است نیز منظور قانون‌گذار از تابع ایران بودن به عنوان یکی از شروط رجل مذهبی سیاسی برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران را برآورده می‌کند؟
۳. مدیر و مدبر: به نظر می‌رسد در اینجا مدبر صفتی است که قانون‌گذار برای مدیر لازم دانسته. اما آیا منظور از مدیر بودن صرف داشتن سابقة مدیریت در یکی از سطوح مدیریتی است؟ یا منظور احراز توانایی مدیریت ادارة امور در سطح ملی است؟ همچنین نشانه‌های مدبر بودن فرد چیست؟ آیا منظور از تدبیر، تدبیر در انتخاب همکاران شایسته، تدبیر در استفادة از خرد جمعی در ادارة امور، تدبیر در استفادة بهینه از اموال و امکاناتی که دراختیارش بوده و ...است یا شورای محترم نگهبان تفسیر دیگری از تدبیر دارد.
در دورة ریاست جمهوری اسلامی شهید بزرگوار رجایی، ایشان از این‌جانب خواستند با تشکیل بانک جامع اطلاعات مدیران، ارزیابی مستمر و به‌روزی از رفتار مدیریتی مدیران در همة سطوح انجام دهم تا هنگام تصمیم برای انتخاب مدیران سطوح بالاتر، مدیر مربوطه را از میان کسانی که شایستگی‌شان را در مراتب پایین‌تر نشان داده‌اند انتخاب کنند. طرحی که با شهادت ایشان پیگیری نشد و ما امروز فاقد چنین بانک اطلاعاتی هستیم. بنابراین با فقدان چنین بانک اطلاعاتی چگونه می‌توان به نشانه‌های شایستگی مدیریتی داوطلبان ریاست جمهوری دست پیدا کرد؟
۴. دارای حسن سابقه و امانت و تقوی: این شرط از شروط رجل سیاسی مذهبی، صراحتاً به حسن شهرت داوطلب احراز سمت ریاست جمهوری به صفات مذکور اشاره دارد. بنابراین صرف اعلام عدم سوء پیشینه از سوی نهادهای امنیتی، انتظامی و قضایی کافی نیست. اما شیوة احراز این شایستگی‌ها چگونه است؟
۵. مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور: مبانی جمهوری اسلامی به وضوح در اصل دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ذگر شده است. و احراز این شرط با تحلیل محتوای گفتار و عملکرد داوطلبان ریاست جمهوری به دست می‌آید؛ اما شورای محترم نگهبان برای رسیدن به وحدت رویه در احراز این شرط و شروط پیش گفته در ادوار محتلف انتخابات چه تدبیری اندیشیده است؟
- 10
- 4
