اول آذر، نامه‌اي از طرف فراكسيون شفاف‌سازي و سالم‌سازي اقتصاد به رييس‌جمهور ارسال شد كه در متن آن خواستار ارتقای شفافیت در لایحه بودجه ۱۳۹۷ کشور، انضباط مالی دولت و جلوگیری از افزایش بی‌رویه هزینه جاری دولت شدند. اين نامه مشتمل بر ۱۱ بند بود كه در برخي از بندهاي آن به اصول ۵۲،۵۳ و ۵۵ قانون اساسي كه اشاره مستقيم به تعيين سقف بودجه دارد نيز اشاره شد. همچنين در بخشي از نامه نمايندگان خواستار اطلاع‌رساني براي ارتقاي رتبه ايران در رتبه‌بندي جهاني در شفافيت بودجه شده‌اند. گفتني است اين نامه به امضاي محمود صادقي، محمدحسين حسين‌زاده بحريني، شهاب الدين بي‌مقدار و قاسم ميرزايي نيكو رسيده‌بود.
همچنين جلسه‌اي نيز اندكي پيش‌تر يعني در اواخر آبان در صحن علني برگزار شد كه دو مهمان آن آقايان محمدباقر نوبخت و عادل آذر حول محور شفافيت بودجه ۹۷ اظهاراتي را بيان داشتند. در آن جلسه عادل آذر انحراف از بودجه‌هاي متفرقه را يكي از جدي‌ترين بي‌انضباطي‌هاي بودجه‌بندي كشور خواند. وي همچنين افزود كه بسياري از اين اعتبارات بدون داشتن هدف خاصي هرساله در بودجه تكرار مي شوند. رييس ديوان محاسبات همچنين خاطرنشان كرد كه درآمدهاي اختصاصي دستگاه‌ها ديگر مفسده جدي در لايحه بودجه محسوب مي‌شود.
علي لاريجاني در آن جلسه نسبت به مشخص نبودن رديف‌هاي بودجه از نوبخت سوالاتي را مطرح كرد كه رييس سازمان برنامه و بودجه نيز در پاسخ گفت كه از ۳۷۷ رديف بودجه، ۲۲۴ رديف بودجه را از حالت متفرقه خارج كرده‌ايم اما تعدادي از آن‌ها همچنان باقي مانده‌است. سخنگوي دولت همچنين تصريح كرد كه حداکثر ۷۰ درصد بودجه باید هزینه جاری و حداقل ۳۰ درصد عمرانی باشد. وي ادامه داد: ما اعتبارات را به جای دستگاه‌های ملی به استان‌ها بردیم و مکانیزمی طراحی کردیم که اعتبارات در استان باقی بماند و صرف توسعه استان شود. با این سازوکار حداقل ۱۲۸ هزار میلیارد تومان برای سال آینده به طرح‌های استاني اختصاص دادیم.
واجبي كه بايد انجام مي‌شد
پس از ارسال لايحه، اظهارات فراواني در نقد و مدح بودجه ۹۷ و نزديكي آن به معيارهاي شفاف‌سازي مطرح شد كه هر كدام براي اظهارات خود، دلايل خاصي داشتند. حال با گذشت يك هفته از تقديم بودجه، سوالي مطرح مي‌شود كه آيا لايحه بودجه ۱۳۹۷ به شفاف‌سازي نزديك شده‌است؟ در تازه‌ترين اظهارنظر محمدباقر نوبخت از لايحه بودجه دفاع كرد و در اظهارنظري جالب گفت كه اگر امروز بودجه شفاف نبود، اين تحليل‌هاي آزادانه ارائه مي‌شد؟ بالطبع گفته‌هاي سخنگوي دولت از واقعيت دور نيست ولي نمي‌توان به‌طور جد مهر شفافيت مطلق را بر بودجه ۹۷ زد. حذف جدول ۱۷ تا حدودي حركت و عزم دولت براي شفافيت‌سازي را نشان مي‌دهد ولي تا ارتقاي ايران در بعد شفاف‌سازي، فاصله بسياري داريم.
حميدرضا حاجي‌بابايي، رييس فراكسيون ولايي مجلس با اشاره به حمايت مجلس از شفافيت بودجه، خاطرنشان كرد كه مجلس دیدگاه خود را در برنامه ششم روشن کرده که باید شفافیت ایجاد شود ولی با فشار برخی در مجلس و حمایت دولت، بودجه ۹۶ یک پله به قبل برده شد. عضو كميسيون برنامه و بودجه در ادامه افزود كه مجلس تلاش می‌کند شفافیت در بودجه شامل همه بخش‌ها شود و هر چه دولت درآمد دارد در لایحه بودجه گنجانده شود. نماينده مردم همدان همچنين درباره اظهارات رييس جمهور و گزارشش در مجلس پيش از اين نيز گفته‌بود كه هرچه گوش کردم تا ببینم مهمترین قسمت‌های بودجه سال ۹۷ چیست، متوجه نشدم. از شفافیت صحبت شد اما آثاری از آن را در صحبت‌ها ندیدیم. به طور مثال برای ما هنوز جای سوال است که تکلیف نجومی‌بگیران چه می‌شود. به طور كل لايحه بودجه ۹۷ بنا بر ادعاي ارگان‌هاي ذي ربط در جهت شفايفت پيش رفته‌است و گواه اين مساله نيز حذف بودجه جدول ۱۷ است. اما با استناد به صحبت‌هاي بسياري از كارشناسان و همچنين برخي نمايندگان تا تحقق اصل شفاف‌سازي راه بسياري را جلوي خود مي‌بيند.
بدون شك مردم و كارشناسان دلسوز كشور از هر عملكردي كه به سمت روشن شدن و شفافيت پيش برود، حمايت مي‌كنند و روند فعلي را اگر در همين راستا باشد پشتيباني خواهندكرد. شفاف سازي يكي از اصول بنيادين در جهت تحرك اقتصاد كشور است و راه را براي ورود سرمايه‌هاي بسيار به داخل كشور باز مي‌كند. اگر كشور در همين جهت گام بردارد، ميوه آن كه رونق اقتصادي خواهدبود بدون شك به ثمر خواهد نشست.
شفاف‌سازي وظيفه‌است، نه لطف!
اما گويي برخي از مسئولان تصور دارند كه براي انجام وظيفه‌شان بايد بر سر مردم و فعالان سياسي و رسا‌نه‌اي منت بگذارند! در حالي كه بايد اين اقدام انجام مي‌شد. برخي جريان‌ها و افرادكه نگران تزلزل جايگاه خودشان در پست‌هاي مديريتي هستند به نوعي با انتقادات به بودجه برخورد مي‌كنند كه در شأن دولت منتخب ملت نيست. اين جريان بايد بدانند مردمي كه با راي خود، آن‌ها را به صدر آورده‌اند حق دارند درباره اقدامات دولت و جريان متصدي در كشور بازخواست كنند و در روند تصميمات قرار بگيرند؛ زيرا هيچ‌كس دوست ندارد سرنوشتي كه براي ياران احمدي‌نژاد و طرفداران محافظه‌كارش پيش آمد و سبب شد تا روزي هزاربار از كرده خود توبه كنند، براي آن‌ها نيز واقع شود.
نبود احزاب قوی،مانعی مهم برای شفاف سازی هزینه‌های انتخاباتی
محمد رضا صباغیان بافقی/ عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور
لزوم شفاف سازی هزینه های انتخاباتی یکی از مهمترین اهدافی است که بارها مجلس شورای اسلامی تلاش کرده برای آن قانون مشخصی را تعریف کند. اما تصویب قانون نظارت بر منابع ورودی داوطلبان انتخاباتی هر بار به دلایل مختلفی به سرانجام نرسیده است.
حتی بارها برای شفاف سازی هزینه های انتخاباتی طرح هایی از سوی نمایندگان مختلف مطرح شده که سرانجام موفقی نداشته است. این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته قانون مشخصی مبنی بر لزوم تعیین نوع هزینه‌ها و منابع ورودی کاندیداهای انتخاباتی تعریف شده که این موضوع اعتماد عمومی را به همراه دارد. بر همین اساس طرح شفاف‌سازی هزینه های انتخاباتی از سوی مجلسی ها نیز پیگیری شده که به دلایل مختلف با شکست مواجه شده است.
یکی از دلایل مهم عدم تصویب قانون نظارت بر هزینه های انتخاباتی داوطلبان انتخاباتی،نبود احزاب قوی است. در واقع وقتی موضوع شفاف‌سازی بخواهد به جای احزاب فقط بر هزینه های انتخاباتی افراد متمرکز شود، نمي‌تواند توسط شورای نگهبان مورد نظارت و بازبینی دقیق قرار بگیرد. متاسفانه در کشور ما کاندیداها برنامه های انتخاباتی مشخصی ندارند. اما در این میان نبود احزاب قوی یکی از مهمترین علت هایی است که از تصویب قانون شفاف سازی هزینه های انتخاباتی جلوگیری کرده است. از طرفی نيز واقعیت این است که در کشور ما هزینه‌های انتخاباتی کاندیداها بیشتر توسط خود افراد تعیین می شوند و کمک چندانی به داوطلبان انتخاباتی در این زمینه نمی شود.
بر همین اساس وقتی خود کاندیداها برای تامین هزینه های انتخاباتی به طور شخصی وارد کار می شوند، این موضوع از ابعاد سیاسی و اجتماعی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. همین امر نيز باعث می شود ضرورتی برای تصویب قانون نظارت بر هزینه های انتخاباتی نباشد و موضوع شفاف‌سازی همچنان از طرف قانونگذاران نادیده گرفته شود.
به نظر می رسد همان‌گونه که قانون شفاف‌سازی در کشورهای توسعه یافته توانسته کمک بزرگی در ایجاد اعتماد اذهان عمومی کرده باشد در کشور ما نیز خواهد توانست تاثیر مثبتی بر شفاف سازي هزینه های انتخاباتی کاندیداها داشته باشد.
واقعیت این است که رقابت رکن اصلی هر انتخاباتی محسوب می شود، اما در کشور ما به دلیل نبود احزاب قوی، رقابت های انتخاباتی با مشکلات جدی همراه است.
در واقع برگزاری انتخابات بدون حضور احزاب قوی پوچ و توخالی است. این موضوع می تواند باعث از دست رفتن اعتماد عمومی در فضای انتخاباتی شود. بر همین اساس به نظر می‌رسد که فعالیت احزاب ضروری است و اصل وجود و فعالیت احزاب در قانون اساسی مورد تاکید قرار گرفته است.
باید اشاره کنم که به دلیل نگاه معطوف به قدرت تحزب در ایران و فرهنگ تک‌روی و نبود روحیه کار دسته‌جمعی در بین مردم ایران تشکل های سیاسی قوی در کشور شکل نگرفته است و در این خصوص موفق نبوده ایم. در حال حاضر قانونگذاری در کشور ما با مشکلات زیادی مواجه است که یکی از ریشه‌هاي اصلی این مشکلات، نبود احزاب قوی است.
این در حالی است که با وجود احزاب قوی می‌توان در موضوع شفاف سازی هزینه‌های انتخاباتی و سایر معضلات یک گام رو به جلو برداشت و مسائل را از طریق احزاب قوی به نتیجه مطلوب رساند. بر همین اساس باید برای قانونگذاری و شفافیت منابع مالی داوطلبان انتخاباتی در گام اول به فکر تدارک احزاب قوی‌تر در این زمینه بود.
در این‌صورت کار نظارت بر فعالیت احزاب توسط شورای نگهبان نیز به راحتی امکان‌پذیر خواهد بود. در حال حاضر درباره طرح های جدید مجلس برای شفاف سازی هزینه های انتخاباتی اطلاع دقیقی ندارم اما باید به این نکته اشاره کنم که این موضوع بارها در سال‌های گذشته روی میز مذاکره مجلسی ها رفته و رد شده است. این موضوع یکی از مشکلات اساسی در انتخابات کشور ما است و بر همین اساس نمایندگان بسیاری هستند که به دلیل همین هزینه های انتخاباتی زیر بار وام های سنگین رفته اند.
- 18
- 6
