نمی‌توان گفت چون در حوزه مذهبی کار می‌کنید حقوق نگیرید

مصطفی رستمی معاون سیاسی این نهاد در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین، درباره بودجه این مرکز توضیحاتی ارائه می‌دهد. او می گوید این بودجه برای فعالیت های مختلفی است که به عنوان وظیفه این نهاد تعریف شده است.رستمی همچنین می گوید بخشی از این بودجه به عنوان حقوق به کارمندان این مرکز اختصاص می یابد. در ادامه مشروح این گفت وگو را می خوانید:

پس از انتشار لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه سال ۹۷، رسانه ها نظرات و انتقاداتی را نسبت به بودجه دستگاه های مختلف از جمله نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه مطرح کرده اند. پاسخ شما به عنوان معاون فرهنگی-سیاسی این مرکز به این نظرات و انتقادات که احتمالا هم آن ها را دیده و یا شنیده اید چیست؟

شفاف سازی درباره بودجه نهادها و مجموعه ها اتفاق خوب و مبارکی است. البته اگر مطبوعات و رسانه ها بتوانند بدون پیش فرض های سیاسی به آن توجه کنند، و مجموعه نظام اسلامی هرچقدر در این مسیر پیش برود قطعا نتایج و آثار پر برکتی نصیبش خواهد شد و مطمئنا یکی از آثارش این خواهد بود که شیوه بودجه‌ریزی و تعیین اولویت‌ها رو به بهبودی خواهد رفت.

یک بحث درباره نهادها و سازمان‌ها ضرورت وجودی آن‌هاست که تشخیص آن هم با قانونگذار است و شکل‌گیری سازمان ها براساس قانون اتفاق می افتد. مراکزی مانند نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، جهاد دانشگاهی، مراکز آموزش عالی و دانشگاه ها چه در وزارت علوم و چه در وزارت بهداشت، فرهنگستان‌ها، موسسات فرهنگی و همه مراکزی که به نوعی از بودجه دولتی بهره مند می شوند، سازو کاری برای تأسیس دارند.

بحث دیگر تأمین بودجه این سازمان هاست که در ساختار قانونی کشور تعریف شده اند و وظایف و تکالیفی بر عهده دارند. که در اینجا دولت با تهیه و پیش بینی لایحه بودجه برای انجام وظایف سازمان ها امکاناتی را در اختیار آن ها قرار می دهد و بودجه ای را معین می کند که پس از تصویب مجلس و طی مراحل قانونی در اختیار سازمان ها قرار می گیرد. 

تلقی نظام اسلامی از دانشگاه ها، مجموعه ای است که رسالت تربیت نیروی متخصص و متعهد به کشور و اسلام و باورهای جامعه را برعهده دارد. نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، مجموعه ای است که بر اساس آنچه در قانون برای نهاد به عنوان وظیفه و تکلیف تعریف شده، بخشی از این رسالت را در فرآیند آموزش و تربیت در دانشگاه ها بر عهده دارد.

وظایف و تکالیف مشخصی در اساس نامه نهاد که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است، وجود دارد که باید متناسب با آن ها، طبق قانون به نهاد بودجه ای اختصاص داده شود تا بتواند وظایف خود را انجام دهد. برای تحقق مأموریت ها مطمئنا نهاد نیاز به ساختار و نیروی انسانی دارد ضمن اینکه همچون هر سازمان دیگر نهاد نیز هزینه های جاری و برنامه ای دارد.

نهاد علی رغم اینکه بر اساس قانون باید در همه مجموعه های دولتی و غیر دولتی دانشگاهی و مراکز آموزش عالی حضور و فعالیت داشته باشد، اما به دلیل همین محدودیت های بودجه ای ، نهاد نمایندگی بین بیش از دو هزار مرکز آموزش عالی، تنها حدود ۲۱۰ دفتر دارد که در این میان تعدادی از دفاتر برای برخی از مراکز آموزش عالی همچون واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی به صورت استانی اداره می شوند. یعنی در یک استان یک دفتر نهاد برای تمام واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد و تمام وظایف و تکالیف محوله به نهاد در آن واحدها توسط یک دفتر با سه نیرو تأمین و انجام می شود.

نکته دیگر اینکه برای هر دستگاه دولتی یک بودجه اسمی تعریف شده در قانون بودجه وجود دارد و یک بودجه واقعی که در فرآیند تخصیص بودجه به دستگاه ها و سازمان ها تعلق می گیرد. برخی از دستگاه ها در فرآیند تخصیص بودجه موفق می شوند که درصد بالایی از بودجه مصوب خود را بگیرند و برخی از دستگاه ها هم موفق نمی شوند. بودجه تخصیص یافته امسال نهاد نمایندگی حدود ۶۵ درصد بودجه مصوب قانون بودجه بوده که همین امر باعث ایجاد مشکلات جدی در اداره دفاتر نهاد شده است.

مجموعه نیروی انسانی نهاد نمایندگی در کل کشور، بسیار کمتر از نیروهای یک دانشگاه دولتی است و برخلاف دستگاه ها و سازمان هایی مانند دانشگاه ها که کارکنان آن ها در مجموع نظام اداری و استخدامی کشور قرار دارند و حقوقشان را مستقیم از خزانه دریافت می کنند؛ کارکنان نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها حقوق خود را از محل همین میزان بودجه ای که تخصیص می یابد، دریافت می کنند.

بنابراین نهاد بایستی در کنار هزینه های جاری و هزینه های برنامه ای خود، پرداخت حقوق کارمندانش را نیز مورد توجه قرار دهد. به همین دلیل در مقاطعی نهاد به خاطر محدودیت ها موفق به پرداخت حقوق کارکنان نمی شود و با یکسری گشایش ها و پیگیری هایی در یک فرایند آزار دهنده موفق به حل مسئله می شود.

تعداد کارمندان نهاد نمایندگی در کل کشور چند نفر است؟

تعداد کارمندان نهاد نمایندگی در کشور با مخاطب جمعیت چند میلیونی دانشجو، استاد و کارمند، حدود هزار نفر است که - با توجه به با توجه به گستردگی وظایف و تکالیف دفاتر نهاد نمایندگی و نیز گستردگی برخی از مراکز آموزش عالی مثل دانشگاه های بزرگ در تهران، امیرکبیر، علم و صنعت، علامه طباطبائی، شهید بهشتی و دانشگاههای وزارت بهداشت با گستردگی وظایف و کارکنان در تمام نقاط استانها ... و دیگر دانشگاه های جامعی که در کلان شهرهای کشور مثل تبریز، اصفهان، اهواز، مشهد و ... وجود دارد - تعداد نیروی انسانی نهاد بسیار کم است .فقط یکی از دانشگاههای مستقر در مرکز استان با ۲۳۰۰۰ دانشجو بیش از ۱۸۰۰ عضو هیئت علمی و کارمند و تعداد دیگری نیروی پروژه ای و قراردادی دارد.

یکی از دلایل کم بودن نیروی انسانی، عدم کفایت بودجه نهاد برای تامین نیروی مورد نیاز این سازمان است. بودجه نهاد بعد از اینکه هزینه های نیروی انسانی و جاری در نظر گرفته شد، برای مجموعه برنامه هایی که دارد هزینه می شود.

این بودجه برای حمایت از فعالیت های فرهنگی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در اختیار دفاتر نهاد قرار می گیرد و عمدتا در ارتباط با فعالیت های تشکل های اسلامی، هیئت های مذهبی، کانون های قرآن و عترت، گروه های معارف اسلامی دانشگاه ها و مجموعه فعالیت هایی که در راستای تبلیغ دین و معنویت و فرهنگ اسلامی انجام می شود، مصرف می شود که البته با توجه به گستردگی که توضیح دادم، میزان بودجه در اختیار دفاتر نهاد کم است و از آنجا که طبق قانون مسئول مجموعه فعالیت های فرهنگی دینی در دانشگاه، دفتر نهاد است.

دانشگاه هم در زمینه بودجه این دسته از فعالیت ها در حد امکانش حمایت می کند. البته اگر همه بودجه ای که برای نهاد در نظر گرفته می شود نیز کاملا محقق شود و تخصیص یابد، وقتی بین تمامی دفاتر برای کل ایام سال تقسیم شود، بودجه چندانی هم نخواهد بود. 

اما همین مقدار هم برای بخش های مختلفی هزینه می شود. نهاد رهبری متولی ازدواج دانشجویی به عنوان یک موضوع محوری است. برای این موضوع کارگاه های مهارتی در ازدواج، مراکز مشاوره و همچنین سفر مشهد مقدس برنامه ریزی شده که در سفر مشهد هم برای دانشجویان اقامت در نظر گرفته شده است. مجموعه هزینه هایی که برای این ازدواج دانشجویی انجام می شود جز این هزینه های برنامه های متمرکز هست.

جدای از این طرح معرفت افزایی برای اساتید دانشگاه ها وجود دارد که بخشی از مقررات دانشگاهی است و بخش هایی از آموزش ها در این طرح بر عهده نهاد است که با همکاری دانشگاه ها انجام می شود. اعزام دانشجویان به عتبات که یکی از اتفاقات مورد استقبال و پربرکت در دانشگاههاست نیز از وظایف نهاد است. ثبت نام، آموزش، سازماندهی، کاروانبندی انتخاب و توجیه عوامل کاروانها و هماهنگی با مراکز مختلفی مانند نظام وظیفه و گذرنامه و هواپیمایی و حج و زیارت در این فرایند در سطح کشور باید صورت پذیرد.

همچنین درگروه های معارف دانشگاه ها بحث تدوین سرفصل و متون آموزشی ، مهارت افزایی، ارزیابی اساتید، گزینش و حوزه مربوط به ارتقا و جذب اساتید هم در این بخش بر عهده نهاد است.

این ها بخشی از مجموعه فعالیت هایی است که به عنوان وظایف نهاد باید انجام شود. در دوره ای مثل امسال حدود ۶۵ درصد بودجه مصوب، محقق می شود قطعا تحقق بخش‌هایی از این برنامه ها آسیب می بیند. نهاد علی رغم اینکه تعداد نیروی انسانی زیادی ندارد؛ از آنجا که تأمین حقوق کارکنان براساس قانون از همین بودجه است. اگر درصدی از آن محقق نشود متاسفانه به بخشی از برنامه‌ها و کیفیت اجرای آن‌ها لطمه می خورد.

حقوق کارمندان نهاد چقدر است؟

حقوق کارمندان نهاد بر اساس آیین نامه خدمات کشوری و مانند کارمندان سایر دستگاه ها پرداخت می شود. البته برخی دستگاه ها مزایایی برای کارکنان خود دارند که کارکنان نهاد از آن مزایا محروم هستند. شما اگر حقوق یک کارشناس در یک سازمان هم عرض ما مثل کارشناس وزارت علوم یا وزارت بهداشت را در نظر بگیرید مجموع حقوق و مزایای دریافتی آن کارشناس از کارشناسی که در دفتر نهاد مشغول به خدمت است، بیشتر است و در تمام سطوح سازمانی هم به همین شکل است.

نسبت به بودجه دستگاه های مختلف از جمله نهاد نمایندگی در دانشگاه ها انتقادات مختلفی مطرح شد. برداشت شما از این انتقادات چیست ؟

من خودم شخصا به عنوان یک مسئول نهاد انتشار این اطلاعات را اتفاق خوبی می دانم. از این بابت که اطلاع از روند بودجه، کمک می کند تکالیفی را که دولت در بودجه ریزی برای دستگاه ها تعریف کرده است مشخص شود و این کمک می کند که ما این تکالیف را از مجموعه ها مطالبه می کنیم و فرصت بهتری فراهم می شود و از این جهت اتفاق خوبی بوده است. اما نکته ای که نباید رخ دهد و ممکن است که تأسف آور باشد این است که مقایسه ها درباره بودجه نهادها واقعی نباشد و اسیر منفعت طلبی ها یا تسویه حسابهای سیاسی گردد. 

در اداره یک کشور مثل یک خانواده کسانی که برنامه ریزی می کنند یکسری اولویت را در نظر می گیرند. ممکن است که در عین حال که در کشور فقیر هم داشته باشیم تمام بودجه را به فقرزدایی اختصاص ندهیم . بخشی از بودجه را برای حفاظت از آثار باستانی اختصاص دهیم. ممکن است کسی گلایه کند که وقتی که در کشور نیازمند داریم چرا برای مرمت و حفاظت از آثار باستانی و یا حفاظت از گونه های حیات وحش هزینه می کنیم.

این انتقادها از عدم جامع نگری است. این آگاهی بخشی کمک می کند که چنین نگاهی اصلاح شود. اگر احساس شود که خدمت مجموعه و یا نهادی ضروری نیست، وظیفه دولت به عنوان مجری و مجلس به عنوان قانون گذار است که این روندها را اصلاح کنند. 

به نظر شما چرا مردم وقتی متوجه می شوند که یک نهاد چقدر بودجه می گیرد واکنش منفی نشان می دهند؟

من نمی دانم که این واکنش در کدام بخش جامعه منعکس شده و منفی بوده است. اما این اتفاق را هم شاهد بوده ایم که برخی مقایسه کرده اند که بودجه نهاد به اندازه هزینه رفع بوی بد یک فروگاه در کشور هم نیست! جامعه ما یک جامعه هدفمند و دیندار و دارای عمق و گستره فرهنگی است. همانقدر که برای معیشت و سلامت جسمی خود احساس وظیفه می کنیم، توجه به سلامت معنوی آحاد جامعه نیز جزو وظایف ماست.

در وزن دهی به هزینه های خانوار هزینه های مرتبط با فرهنگ از کتاب و نشر گرفته تا مراسم و رفتارهای مذهبی به نسبت وجود دارد. ولی وقتی این جزئیات بدون جامع نگری وارد فضای رسانه ای غیر منصفانه بشود. ممکن است که بازخورد منفی هم داشته باشد.

به نظر شما الان ۶۵ درصد از بودجه مصوب که محقق شده، برای فعالیت های نهاد کافی نیست؟

وقتی برای دستگاهی وظایفی تعریف می کنیم، وقتی برای دانشگاهی با ۱۲ هزار دانشجو می گوییم که دو روحانی و یک کارمند برای اداره امور فرهنگی حوزه مذهبی و دینی دانشگاه فعالیت کنند، باید لوازم فعالیت آنان را نیز فراهم کنیم.

نمی توان برای مجموعه فعالیت های مذهبی دانشگاه اعم از ائمه جماعت، هیئت های مذهبی، مشاوره مذهبی، عتبات و عمره دانشجویان، ازدواج دانشجویی، حمایت از تشکل های اسلامی دانشجویی و . . . نیرویی را در نظر بگیریم و بگوییم شما فعالیت کنید ولی چون در حوزه مذهبی کار می کنید حقوق نگیرید. ما تقاضاهای فراوانی از دانشگاه های سراسر کشور برای تأسیس دفتر نهاد داریم که الان نمی توانیم انجام دهیم چون حداقل برای هر دفتر سه نفر نیرو لازم است که الان محدودیت ها اجازه نمی دهد . 

در دو سال اخیرتخصیص کامل بودجه رخ نداده است و به همین خاطر پرداخت دستمزد نیروی انسانی نهاد با مشکلاتی مواجه بوده است و با این حال همکاران نهاد در دفاتر توانسته اند با حمایت های دانشگاه ها، برخی وزارت خانه ها و مجموعه های بیرونی و همچنین خیرین در سطح دانشگاه فعالیت های خود را انجام دهند. 

لازم به ذکر است که بخشی از فعالیت های نهاد مربوط به «حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان» است که در ۵۲ دانشگاه ۴۰ هزار دین پژوه از میان دانشجویان عزیز دارند که در کنار رشته تحصیلی خود علوم اسلامی را نیز فرا می گیرند. که البته در شرایط فعلی، حوزه علوم اسلامی نیز دچار مضیقه مالی شده است.

به نظر شما اگر بودجه نهاد رهبری کاملا محقق شود و شما بتوانید تمام برنامه های مورد نظر خود را اجرا کنید چقدر این فعالیتها به نتیجه مطلوب و رضایت دانشجویان منجر می شود؟

بیان درست حقایق دینی و مذهبی و توسعه معنویت در فضای نخبگی کشور جز ضرورت ها است.  این بودجه و بودجه های بیشتر از این هم به تنهایی برای تحقق این ضرورت کفایت نمی کند. ما خود را در دانشگاه و در کنار رئیس دانشگاه، اساتید و مجموعه نظام آموزشی و پژوهشی در حوزه تربیت دانشجوی متدین متعهد به کشور در کنار تخصصی که فراگرفته موظف می دانیم. یعنی اگر همه عوامل دست به دست بدهند می توانیم یک نتیجه ای بگیریم. 

حساب کنید که از این بودجه نهاد هزار کارمند، برای دوازده ماه سال، بخواهیم حقوق پرداخت کنیم و هزینه های جاری را هم در نظر بگیریم و  از مبلغ باقی مانده مبلغی ماهانه حدود ۳ میلیون تومان به مجموعه دفتر یک دانشگاه برای فعالیت های فرهنگی مذهبی بدهیم! شما در نظر بگیرید که با این مبلغ چه اتفاقی می افتد. آنچه رخ می دهد ناشی از صفای نفس، ارتباطات دوستانه چهره به چهره و تبلیغی است که مجموعه دوستان ما در دانشگاه ها انجام می دهند نه حجم بودجه ای که نسبت به نیاز اصلا قابل اعتنا نیست.

اگر بودجه کامل داده شود و برنامه هایی که طراحی کردیم در بخش های مختلف از عتبات دانشجویان گرفته تا هیئات و گروههای معارف و ازدواج دانشجویی و مشاوره های مذهبی و کارگاه های معرفت افزایی و هم اندیشی استادان، اجرا شود اینکه چقدر منجر به رضایت دانشجو خواهد شد باز به همراهی عوامل مختلف دیگری بستگی دارد.

چرا که عوامل رضایت دانشجو متعدد است. اگر خدای ناکرده دانشجویان گرفتار مشکلات اقتصادی باشد ممکن است نارضایتی به همه ابعاد زندگی او برسد. اگر نگرانی از اشتغال داشته باشد ممکن است باعث افسردگی شود و همه ابعاد زندگی فرد را در برگیرد. این ها عواملی نیست که بگوییم برای آن یک متغیر وجود دارد و با رفع و حل آن متغیر تمام نتایج حاصل می شود.

شما از عملکرد نهاد در دانشگاه ها دفاع می کنید؟

بنده با اطمینان عرض می کنم که مجموعه دفاتر نهاد جزو موفق ترین مجموعه هایی است که در دانشگاه ها کار می کنند، بدون اینکه بخواهیم زحمات مجموعه های دیگر را نادیده بگیریم. این ادعا با نظرسنجی های مختلفی که در فضای دانشگاه ها صورت میگیرد قابل ارزیابی است. اقبال دانشجویان به فعالیتهای مذهبی، هیئات ، سفرهای زیارتی، مشاوره های مذهبی نشان میدهد که اعتماد و رضایت از عملکرد این مجموعه ها وجود  دارد.

در فضاهایی که امکان نظر سنجی و امکان گرفتن بازخورد از عملکرد وجود دارد، این رضایت قابل مشاهده است.کارگاه های ضیافت اندیشه که استادان دانشگاه ها به عنوان سرآمدان دانشگاه در آن حضور دارند مورد ارزیابی اساتید قرار می‌گیرد و از بالاترین سطح ارزیابی و رضایت حکایت دارد.

نمره ارزیابی های کلاس های دروس معارف توسط دانشجویان به طور کلی از متوسط دانشگاه ها بالاتر است - علی رغم کاستی ها و ناکارآمدی که در حوزه های دیگر هم اگر وجود داشته باشد به این بخش سرریز می شود-. در ازدواج دانشجویی، مشاوره ها، اقامه نماز و مراسمات مذهبی نیز شرایط بهتری در ارزیابی ها وجود دارد.

به فضل الهی در هر حوزه ای که فرصتی پیدا می کنیم و خدمتی به دانشجو ارائه می دهیم بازخورد ها بسیار بالاتر از مقدار هزینه ای است که برای آن در نظر گرفته شده است. از این رو معتقدیم که عملکرد نهاد قابل دفاع است. اما باز تاکید می‌کنیم که اگر از خنثی کردن و متضاد عمل کردن‌ها چشم بپوشیم، کار فرهنگی بدون هم افزایی بین فعالان موثر این عرصه به نتایج مطلوب منجر نمی شود. 

مهدی روزبهانی