اختصاص مکانی برای اعتراضات اجتماعی تا چه حد شدنی است؟

به‌دنبال گسترش اعتراض‌های مردمی در شهر‌های مختلف در چند روز گذشته حالا مسئولان در تازه‌ترین پیشنهاد اعلام کرده‌اند پارک یا مکانی مشخص برای برگزاری تجمعات و اعتراضات مردمی در نظر گرفته شود. به طوری که «احمد مسجد جامعی» عضو شورای شهر تهران در جلسه دیروز شورای شهر تهران نیز به لزوم اختصاص یک پارک برای تجمعات و اعتراضات در تهران تأکید کرد. این پیشنهاد البته سؤال‌های زیادی را در ذهن مخاطبان ایجاد کرده و آن هم اینکه آیا این ایده راهکار خوبی به‌نظر می‌رسد و چقدر می‌تواند در کاهش اعتراضات مؤثر باشد؟

آن‌طور که «محمد زینالی»، پژوهشگر اجتماعی در این خصوص می‌گوید: اختصاص پارک یا مکان مشخص نمی‌تواند مشکل مردم را حل کند. در نهایت اگر چنین مکانی ایجاد شود مردم شعار می‌دهند و می‌روند. خیلی‌ها معتقد هستند که این حق مردم است که در جایی جمع شوند و مطالبات خود را بیان کنند. من مخالف این خواسته نیستم اما در فضایی که احساسات به عقل قالب است افراد نمی‌توانند بدرستی مطالبات خود را بیان و از آن دفاع کنند.

او با اشاره به اینکه تجمع و راهپیمایی نوعی حماسه‌سازی است، بیان می‌کند: در این حماسه افراد باید شعار دهند و در این فضا میزان احساسات بالا است. در نتیجه گاهی برخی با تخلیه احساسات خود به خشونت می‌پردازند.زینالی با اشاره به اینکه در زمان دولت آقای روحانی کمک قابل توجهی به سازمان‌های مردم نهاد شده است، می‌گوید: در زمان گذشته این سازمان‌ها از قدرت سیاسی کافی برخوردار نبودند. با اینکه سازمان‌های مردم نهاد در دولت آقای روحانی از قدرت قابل توجهی برخوردار شدند اما باز نتوانستند مطالبات مردم را پیگیری کنند. اگر این سازمان‌ها صدای مردم را به مسئولان می‌رساندند دیگر هیچ حرفی در دل و ذهن مردم باقی نمی‌ماند که آنها دست به اعتراض بزنند.

او با اشاره به اینکه مردم به دو صورت می‌توانند نظرات خود را به گوش مسئولان برسانند، بیان می‌کند: یکی از این روش‌ها به شکل اعتراض و همراه با شعار و خشونت است و دیگری می‌تواند بیان افکار و حرف‌های مردم با استفاده از دیپلماسی و استفاده از نمادهای مختلف باشد.

این پژوهشگر اجتماعی می‌افزاید: ما هنوز از طریق سازمان‌های مردم نهاد در حال انجام کارهای قدیمی و سنتی هستیم. به طوری که سازمان‌های مردم نهاد به‌عنوان محلی برای کارهای خیریه تبدیل شدند. زمانی که ما از حقوق شهروندی و دموکراسی حرف می‌زنیم نمی‌توانیم به سبک سنتی یعنی خشونت و اعتراض مشکلات‌مان را حل کنیم.او با اشاره به اینکه اعتراض به صورت آتش زدن ماشین‌ها شیوه‌ای قدیمی و متعلق به ۴۰ سال قبل است، بیان می‌کند: زمانی که ما از دموکراسی و حقوق شهروندی صحبت می‌کنیم باید از روش‌های مدرن استفاده کنیم.

کپی‌برداری از کشورهای غربی راه حل مناسبی نیست

«علی انتظاری» جامعه شناس نیز با اشاره به اینکه ایجاد یک مکان مشخص برای اعتراض‌های مردمی راه حل مناسبی به نظر نمی‌رسد، می‌گوید: من به هیچ عنوان کپی‌برداری از کشورهای دیگر را نمی‌پسندم. فضای اجتماعی و سیاسی ما متفاوت است و باید راه حلی مناسب با این فضا اتخاذ شود.

او با اشاره به اینکه در این زمان باید نیاز سنجی شود تا بهترین راه حل مناسب اتخاذ شود، بیان می‌کند: اعتراض‌های اخیر نشان می‌دهد برخی از مردم فضای کافی برای بیان مشکلات خود را نداشته‌اند. ما باید سازوکارهای قابل اعتماد و اطمینان را به مردم ارائه کنیم. مشکل مردم با اعتراض در یک پارک یا محل مشخص حل نمی‌شود.

این استادیار دانشگاه علامه می‌گوید: ما در جامعه‌مان دچار انسداد بوروکراتیک هستیم. به‌طوری که سازمان‌های ما دچار مشکل عدم دریافت نظر مردم هستند. پاسخگویی و شنوایی لازم در برخی از سازمان‌ها وجود ندارد و همین موضوع باعث می‌شود تا مردم به سمت اعتراض حرکت کنند.انتظاری، بیان می‌کند: تعدادی از معترضین از قبل در شبکه‌های مجازی فعالیت می‌کردند و حتی از سوی کشورهای خارجی حمایت می‌شدند. اگر ما قبل از این حرکت‌های اعتراضی جلوی آنها را گرفته بودیم کار به اینجا نمی‌رسید. فضای انتخاباتی ریاست جمهوری و شعار‌های انتخاباتی نیز می‌تواند یکی از دلایل بروز این اعتراضات باشد.

یاسمن صادق شیرازی