به گزارش فرارو آیا اصلاحطلبان مدیون آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هستند؟ آیا او مانع از حذف این جریان سیاسی در سال ۸۸ شد؟ اینها سوالاتی است که بعد از اظهارات اسحاق جهانگیری در نخستین کنگره سالگرد رحلت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت مطرح شد.
سال ۸۸ قطعا یکی از برهه‌های زمانی بود که شرایط برای اصلاحطلبان بسیار متفاوت و بحرانی بود. آنها از یک سو در معرض حملات جریان اصولگرایی قرار داشتند و هر لحظه ممکن بود به طور کامل از عرصه سیاسی کشور حذف شوند و در حاشیه به حیات خود ادامه دهند و از سوی دیگر لازم بود در خصوص برخی موارد موضع گیری کنند.
حالا بعد از گذشت حدود ۸ سال از آن روزها اسحاق جهانگیری به نکته‌ای اشاره کرد که شاید تا حدود زیادی تا امروز به آن توجه نشده بود یا به نوعی افکار عمومی از آن بی اطلاع بودند. جهانگیری در نخستین کنگره سالگرد رحلت آیت الله با تاکید اینکه امروز ایران پیش از همیشه به اندیشه و مشی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی احتیاج دارد، گفت: مشی که به اعتدال فکر می‌کند، مشی که برای جلوگیری از فرسایش کشور برنامه داشته باشد و مشی که از حذف نیروهای انسانی کشور ممانعت می‌کرد.
وی با بیان اینکه آیت‌الله هاشمی از هیچ تهمتی هراس نداشت، اظهار داشت: شجاعانه وارد میدان می‌شد. وقتی اصلاحطلبان فکر می‌کردند برای حذف رقیب، هاشمی مانع است، با آن مخالف کردند. بعد ۸۸ نیز مانع حذف اصلاحطلبان شد و ایستاد. بعد ۸۸ با ایشان صحبت می‌کردم. ایشان گفت می‌خواهند جریان قوی از انقلاب حذف کنند اما من ایستادم و نمی‌گذارم.
هرچند نمی توان از نقش آیت الله هاشمی در شرایط بعد از سال ۸۸ چشم پوشید اما نکته‌ای که معاون اول رئیس جمهور به آن اشاره دارد بُعد دیگر ماجرا است. به هرحال موضوع گیری مرحوم هاشمی رفسنجانی در آن بزنگاه بدون شک در ایجاد وفضای فعلی که اصلاحطلبان موفق به حضور پررنگ در عرصه سیاسی شدند، بسیار موثر بوده است اما آیا اصلاحطلبان مدیون آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هستند؟ آیا او مانع از حذف این جریان سیاسی در سال ۸۸ شد؟
آیت الله هاشمی در راستای حفظ نظام مانع از آسیب به جریان اصلاح طلب شدند
در همین خصوص غلامرضا ظریفیان فعال سیاسی اصلاحطلب در گفت‌وگو با فرارو عنوان کرد: «قطعا در این که آقای هاشمی نگاه عمیقی به لایه‌های مختلف سیاست کشور داشت و از نوعی آیندنگری نسبت به توانایی‌ها و ظرفیت‌های نیروهایی که در طول چندین دهه اخیر تاثیرگذار بودند و نوعی مرجعیت دارند، شکی در آن وجود ندارد. بنابراین آقای هاشمی با توجه به تجاربی که در یک دهه قبل اندوخته بودند، نگاه عمیقی به جریان اصلاحطلب داشت و طبیعتا هم به این جریان و هم به رهبری آن عنایت ویژه‌ای داشتند و یکی از پناهگاه‌های جریان اصلاحطلب به خصوص در دوره اول ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد ایشان بودند.»
وی افزود:«از سوی دیگر دلبستگی ایشان به نظام به گونه‌ای بود که سعی داشتند همیشه به نوعی عمل کنند که انقطاع‌های حاصل شده از برخی مسائل را رفع کند و اجازه ندهد با کج‌اندیشی‌های افراد یا گروه‌هایی که انقلاب را به خوبی نفهمیده بودند یا کسانی که انقلاب را مصادره به مطلوب کنند، انقلاب و نظام به انحراف کشیده شود.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد:«بنابراین ایشان در حد توان و نفوذشان در جهت اینکه اصلاحطلبان حذف نشوند، تلاش خود را انجام داده بودند. هرچند ما بعد از سال ۸۸ شاهد مشکلات زیادی برای اصلاحطلبان بودیم. زیرا با نوع نگاهشان به نظام و تعلق خاطرشان به شعارهای ایام انقلاب داشتند و دارند، معتقدند باید از تمام ظرفیت‌های قانون اساسی استفاده کرد و این به مذاق برخی خوش نمی‌آمد و تلاش زیادی برای حذف اصلاحطلبان کردند.»
ظریفیان با بیان این نکته که مجموع تفکرات و اصول اصلاح‌طلبی موجب شده‌است که جایگاه خاصی در کشور داشته باشند و جریان رقیب نتواند به راحتی آن را حذف کند، گفت: «هرچند با محدودیت‌هایی مواجه شدند اما امثال آقای هاشمی با نگاه عمیق و دقیق تلاش کردند که اصلاحطلبان کمتر آسیب ببینید و همین همگرایی خوبی بعد از ۸۸ با ایشان ایجاد شد باعث شد که شاهد این باشیم که آقای هاشمی با اتکا و رابط خوبی که با جریان اصلاحطلب داشتند، مانع از حذف و آسیب بیشتر شوند.»
وی تصریح کرد: «اصلاحطلبان به هرحال یکی از جریان‌های اصیل نظام جمهوری اسلامی هستند و اندیشه آنها در بسترسازی انقلاب (به معنای اصلاح‌طلبی عمومی نه به معنای خاص فعلی) بسیار موثر و مفید بود. بعد از انقلاب هم چه به عنوان جریان چپ که در نگاه امام هم جایگاه خاصی داشتند و در تشکیل نهادهای مدنی بسیار اثرگذار بودند و با وجود نامهربانی‌هایی که با آنها شد ارتباطشان را به نظام قطع نکردند و همین مسئله موجب می‌شود که حذفشان هم به راحتی صورت نگیرد.»
او در پایان افزود:«ولی افرادی مانند مرحوم آیت الله هاشمی در بزنگاه‌هایی مانند سال ۸۸ در کاهش میزان آسیب‌ها و حملات و تخریب جریان اصلاح‌طلبی بسیار فعال بودند و موفق هم عمل کردند. به عبارتی ایشان عرصه سیاسی کشور را متعادل کردند تا حملات جریان اصولگرایی نتواند آسیب جبران ناپذیری به اصلاحطلبان بزند و این جریان سیاسی بتواند همچنان به حیات خود در مرکز سیاست ادامه دهد.»
آیت الله مانع از حذف اصلاح طلبان شد
همچنین داریوش قنبری دیگر فعال اصلاحطلب طی گفت‌وگو با فرارو با تائید اظهارات جهانگیری اظهار کرد:«مرحوم آیت الله هاشمی نوعی چکش تعادل میان جریان‌های سیاسی کشور بودند و سعی داشتند که به نوعی آنها را به یکدیگر نزدیک کنند و در راستای منافع کشور و نظام، جلوی تندروی‌ها و افراط‌ها موجود در کشور را بگیرند و می‌توان به قطعیت گفت که این تلاش‌های آیت الله هم بسیار مفید بود.»
وی عنوان کرد: «دیدگاه‌ها ایشان به طور کلی این بود که جریان‌های سیاسی در کشور خود را در معرض رای مردم قرار دهند و مردم تعیین کنند که چه جریانی مدیریت کشور را برعهده بگیرند. در کنگره هم آقای جهانگیری به همین مسئله اشاره داشتند که آقای هاشمی هم خود را مستثنا از این مسئله نمی‌دانستند و همیشه خود را در معرض رای قرار می‌دادند و به رای مردم اعتقادی جدی داشتند.»
او عنوان کرد: «این در حالی است که برخی هنوز اهمیت زیادی برای رای مردم قائل نیستند. اما مرحوم هاشمی اعتقاد واقعی به رای مردم داشتند در همین راستا از جریان‌های سیاسی حمایت می‌کردند آنچه که برای ایشان بسیار حائز اهمیت بود، این بود که فضای سیاسی کشور تک صدایی نشود و مانع از حذف بشوند.»
این نماینده پیشین مجلس گفت: «به همین دلیل هم سال ۸۸ ایشان بسیار تلاش کردند تا شرایط را برای اصلاحطلبان تا حدود زیادی حفظ کنند و مانع از این بشوند که فشار جریان مقابل، شرایطی را رقم بزند که اصلاحطلبان که یکی از جریان‌های تاثیرگذار و قدیمی در عرصه سیاسی کشور هستند، حفظ شوند. نتیجه آن را هم در انتخابات ۹۲ دیدیم.»
قنبری تصریح کرد:«یعنی شاید اگر ایشان آن سخنرانی‌ها و موضع گیری‌ها را به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت اتخاذ نمی‌کردند شاید در انتخابات ریاست جمهوری شرایط برای فعالیت اصلاحطلبان مانند انتخابات قبل، فراهم نمی‌شد و ما شاهد یک رقابت میان اصولگرایان بودیم. بنابراین بی‌راه نیست اگر بگویم ایشان در سال ۸۸ کمک زیادی به جریان اصلاح طلب کردند.»
وی با بیان این که ایشان همین نگاه را درباره جریان رقیب و مخالف خودشان هم داشتند، گفت: «اگر نگاهی به دوران فعالیت ایشان در نظام جمهوری اسلامی بیندازیم هم می‌بینیم که هیچگاه به دنبال حذف یک جریان نبودند.ایشان مسیر رسیدن به دموکراسی و مردم سالاری را این می‌دانستند که تمامی جریان‌های سیاسی در کشور فعال باشند و با یکدیگر رقابت کنند به همین دلیل هم سال ۸۸ تمام توان خود را صرف جلوگیری از حذف اصلاحطلبان کردند و البته هزینه زیادی هم پرداختند.»
او در خصوص جلساتی که طی آن دوره با مرحوم آیت الله هاشمی داشتند اظهار کرد: «ما هم در آن سال‌ها به مناسبت‌های مختلف با ایشان دیدار داشتیم و خدمتشان گزارشاتی را ارائه می‌کردیم و از ایشان برای رسیدن به یک راهکار مناسب در مسائل مختلف کمک می‌گرفتیم. ایشان هم توجه داشتند که با توجه به اوضاع موضع‌گیری کنند و بتوانند شرایط را تلطیف کنند. در مجموع من هم معتقدم که آقای هاشمی در سال ۸۸ بسیار به اصلاحطلبان کمک کردند.»
قنبری بیان کرد: «شاید اگر ایشان حضور نداشتند و حمایت‌هایشان از اصلاحطلبان نبود امروز شرایط بسیار متفاوت بود. لذا نباید عمق اثرگذاری آقای هاشمی در بحران‌هایی مانند سال ۸۸ را نادیده گرفت. ضمن اینکه نباید این نکته را هم فراموش کرد که ایشان توانستند شرایط در افکار عمومی آن سال را هم بهبود بدهند و به همه ثابت کنند که ایشان به دنبال حق مردم است نه منافع فردی خود.»
- 19
- 5
