انقلاب اسلامی ایران با خود مفاهیم گسترده‌ای مثل استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی را به ارمغان آورد. استقلال تحقق یافت، آزادی نیز تا حد زیادی در حد اقتضائات اجرا شد و جمهوری اسلامی هم که نظام بر پایه آن استوار است برقرار گردید، اما برخی مفاهیم عام و اجتماعی مثل عدم تبعیض و ایجاد عدالت در تمام شقوق آن از جمله عدالت اقتصادی، عدالت اجتماعی و عدالت سیاسی به حد کمال اجرا نشد. امروز در چهارمین دهه انقلاب اسلامی بسیاری از پرسش‌ها وجود دارد که باید بدان پاسخ گفته شود. اینکه چرا با وجود گذشت ۴دهه از نظام هنوز مفهوم عدالت در جامعه آنطور که باید و شاید نهادینه نشده است، چرا شخصی مثل احمدی‌نژاد آنچنان از آزادی بیان برخوردار است که می‌تواند ارکان حاکمیتی و قوای سه‌گانه را مورد هجمه قراردهد، اما گزندی به او نرسد و اشخاص دیگر از این نوع آزادی بیان محروم‌اند؟ چرا به خواسته‌ها و مطالبات قشرهای مختلف جامعه از جمله زنان که نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند و جوانان که بدنه فعال جامعه هستند توجه نمی‌شود و... اینجا است که می‌بینیم همچنان برای رسیدن به آرمان‌ها و اهداف انقلاب راه درازی در پیش داریم. باید مفاهیم و گفتمان انقلاب را با زبان امروزی به نسل جدید آموخت تا بتوانیم آنها را نیز همراه کنیم. شاید سال جدید سالی باشد که طی آن به برخی از این مفاهیم بخصوص آزادی و عدالت بیش از پیش توجه شود. اینگونه می‌توان امیدوار بود که در هجوم رسانه‌های بیگانه و تنوع اطلاعاتی که در فضای مجازی رد وبدل می‌شود جامعه و بخصوص جوانان دلبسته انقلاب و نظام باقی بمانند. باید دید در سال جدید چه رخدادهایی در سپهر سیاست ایران روی خواهد داد. برای بررسی اهداف انقلاب و میزان رسیدن به آن اهداف پس از ۴ دهه آرمان با محمد اشرفی اصفهانی نماینده مجلس ششم و فرزند آیت‌ا... اشرفی اصفهانی، چهارمین شهید محراب، به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.
به نظر شما چرا برخی مفاهیم انقلاب پس از ۴۰ سال آنطور که باید در جامعه تاثیر خود را نگذاشته و عدم اشاره به شخصیت‌های بزرگ چه تاثیری در این امر داشته است؟
اظهار نظر در این باره مقداری سخت و دشوار است اینکه پس از گذشت ۴ دهه اهداف انقلاب محقق شده یا خیر را باید از زبان مردم بشنویم. البته این سخن باید از آنهایی که دوران انقلاب، امام، ۸ سال دفاع مقدس و مسائلی که منجر به شهادت برخی از بزرگان انقلاب شد را درک کرده و در دوران مبارزات بودند و اکنون در قید حیات‌اند نه کسانی که نسل جدید هستند. نکته دیگر اینکه اگر اکنون برخی مفاهیم انقلاب تاثیر نداشته به علت بی توجهی به شهدای بزرگ انقلاب از جمله شهدای محراب است. باید گلایه‌ای از بنیاد شهید داشته باشم که متاسفانه اصلا توجه ندارد امثال شهید مطهری، شهید بهشتی یا شهدای محراب استوانه‌های نظام بودند. در زمان رژیم شاه این بزرگان و در راس آنها شهدای محراب مرجعیت امام را جا انداختند و مردم را به مرجعیت ایشان سوق دادند. این در حالی است که چندین سال است به شهدای محراب کم توجهی می‌شود. باید به سخن حضرت امام(ره) اشاره کنم که درباره پدر من فرمود: «من قریب به ۶۰ سال است که ایشان را می‌شناسم و از ارادتمندان به ایشان بوده و هستم» یا دیگر شهدای محراب که در مورد هرکدام صحبتی داشتند، اما اکنون به دست فراموشی سپرده شدند. بنیاد شهید متولی شهدای کشور است، چند روز گذشته روز شهدا بود که مراسمی نیز در این راستا برگزار شد، اما خانواده هیچ یک از بزرگان که نام بردم در این جمع نبودند و دعوت نشدند. همایش دیگری چندی قبل در مرکز اجلاس سران برگزار شد، اما من هرچه پیگیری کردم هیچ کدام از خانواده شهدای بزرگ انقلاب، مطهری، بهشتی یا شهدای محراب حضور نداشتند.
زمانی که این بی‌توجهی‌ها از سوی برخی دستگاه‌ها صورت می‌گیرد چه انتظاری از مردم داریم؟ برگزاری سالگرد پدرم که شهید محراب است را من نباید پیگیری کنم بلکه این مسئولیت بر عهده بنیاد شهید است. مقام معظم رهبری سالانه چندین بار با خانواده‌های شهدا دیدار میکنند، اما بنیاد شهید حتی یک صدم از میزان بازدید ایشان را انجام نمی‌دهد. سخن ما این است که باید ارزش‌های انقلاب حفظ شود. انگار ارزش‌های انقلاب در نزد برخی تغییر کرده خوب بگویند از دید آنها ارزش‌های انقلاب چیست و برای ما نیز تعریف کنند. وقتی به خون بزرگانی مثل دستغیب‌ها و مدنی‌ها که مجسمه تقوا بودند یا صدوقی که محور مبارزه بود بی‌توجهی می‌شود چگونه باید انتظار داشت که ارزش‌های انقلاب حفظ گردد. بنیاد شهید وظیفه دارد هر سال برای این شهدا یادواره‌ای برگزار کند و صداوسیما نیز آن را پوشش دهد. همواره باید در یادواره‌ها فرازی از سخن امام(ره) و مقام معظم رهبری آورده شده و به تبع آن جایگاه این شهدا بالاتر رود و مردم نیز بیشتر با این شهدا و جایگاه آنها آشنا شوند. اگر اکنون از جوان‌ها پرسش شود که شهدای محراب کدام‌اند اکثر قریب به اتفاق آنها نمی‌توانند نام ببرند. در فراموشی این شهدا چه کسی مقصر است؟ من در توان خودم برای سالگرد پدرم هر سال در مسجد امیرالمومنین مراسمی برگزار می‌کنم که در سالیان گذشته آیت‌ا... سیدحسن خمینی، مرحوم آیت‌ا... هاشمی و حجت‌الاسلام ناطق نوری حضور یافته‌اند.
مفاهیمی مثل عدم تبعیض یا عدالت در همه سطوح، در انقلاب هم مطرح بود با این حال عملکردها در این باره چندان مورد رضایت مردم نیست، عدم تحقق کامل آرمان‌های انقلاب را در چه می‌دانید؟
باید در روند عملکردی مسئولان در این موارد نوعی بازنگری صورت گیرد. سخنان زیادی دارم که اگر بگویم شاید موجبات ناراحتی برخی فراهم آید، اما کلا بگویم به اهداف و مسائل انقلاب توجه نمی‌شود و خروجی آن را نیز در جامعه شاهدیم که چندان وضع مناسبی ندارد. این وضعیت نتیجه بی‌عدالتی در شقوق مختلف در جامعه و تبعیض‌‌هایی است که وجود دارد. اهانت‌هایی که به برخی از شخصیت‌ها در این کشور شد و می‌شود نیز از مواردی است که چندان مورد پسند جامعه نیست. آقای هاشمی چقدر مورد اهانت قرار گرفت، اما با فداکاری گذشت کرد و واکنشی نشان نداد و واقعا باید گفت که هاشمی مثل شهید بهشتی مظلوم از دنیا رفت. تشییع جنازه وی با شکوه بود و مردم حق مطلب را ادا کردند، اما آیا حق ایشان از سوی سایرین نیز ادا شد؟
در سالگرد آیت‌ا... صداوسیما چه‌اندازه از جایگاه و شخصیت ایشان گفت و چه میزان برنامه برای سالگرد ایشان پخش کرد؟ هرچه به این مسائل بی‌توجهی صورت گیرد جامعه نسبت به انقلاب و مفاهیمش بی‌توجه می‌شود. از طرف دیگر مسائلی مثل حیف و میل بیت‌المال یا حملات آقای احمدی‌نژاد به مسئولان نظام همه جای سوال دارد. باید در این سخن مقام معظم رهبری که پس از ۲۲ بهمن فرمودند پس از ۴۰ سال ما نتوانستیم عدالت واقعی را محقق کنیم و از مردم عذر می‌خواهیم تحلیل و بررسی صورت گیرد. ایشان از ما بسیار مطلع‌تر هستند که در کشور چه می‌گذرد. اشرافی‌گری که در زندگی برخی افراد مشهود است و حقوق‌های نجومی که فقط هم منحصر به دستگاه‌های اجرایی نیست. آنطور که من خبر دارم سقف حقوق دولتی‌ها ۱۰ میلیون تومان است. حتی یکی از معاونان رئیس‌جمهور که از قوه قضائیه به معاونت ایشان رسیده خود برای من تعریف کرد به اعتبار اینکه من از دستگاه قضائی مامور شدم و در دستگاه اجرایی معاون رئیس‌جمهور هستم ماهی ۱۴ میلیون به من حقوق می‌دهند که من قانونا فقط ۱۰ میلیون را به عنوان حقوق برداشت کرده و ۴ میلیون باقی مانده را باز می‌گردانم که من از ایشان اجازه گرفتم این مساله را نقل کنم و اجازه دادند.
به نظر شما چه اتفاقی می‌افتد که افراد همراه امام(ره) و کسانی که این انقلاب را به ثمر رساندند، از یادها می‌روند؟ آیا اگر آنها از یادها بروند باعث جلو آمدن کسانی نمی‌شود که نقشی در انقلاب نداشته‌اند؟
باید عرض کنم وقتی کسانی که در انقلاب نقش محوری داشته‌اند کنار گذاشته می‌شوند و افراد بی‌توجه جای آنها را در صحنه‌های انقلاب می‌گیرند، همان است که اصطلاحا گفته می‌شود که انقلاب نیروهای خود را می‌بلعد. می‌توانیم نگاه کنیم که اکنون چند درصد از نیروهای انقلابی که وفادار امام بودند و بار سنگین دفاع مقدس را به دوش کشیدند، در دستگاه‌های اجرایی و قانونگذاری حضور دارند. با نگاهی به مجلس هم دیده می‌شود که در هر دوره عده‌ای وارد شده‌اند که اطلاع چندانی از انقلاب نداشته و صرفا به شعار دادن در حمایت از امام و انقلاب بسنده کرده‌اند و برخی از آنها در عمل از امام، انقلاب و... اطلاعی ندارند. در این مورد خاص احراز صلاحیت‌ها باید حتما به گونه‌ای باشد که تنها قانون و رضای الهی و رضایت مردم در نظر گرفته شود. همه ما درد دین داریم و حاضر نیستیم کوچک‌ترین لطمه‌ای به انقلاب وارد شود و مدافع خون شهدا هستیم.
پس از شهادت سومین شهید محراب آیت‌ا... صدوقی، پدر ما فرمود این بار نوبت من است و امیدوارم چهارمین شهید محراب باشم. تمام مسئولان و دستگاه‌های مربوط باید تلاش کنند که این شهدا هیچ وقت فراموش نشوند چون اگر این افراد به فراموشی سپرده شوند کم‌کم اهداف انقلاب و انقلابیون نیز فراموش می‌شود.
به نظر شما چرا نهاد روحانیت که انقلاب را با رهبری امام(ره) به ثمر نشاند و افراد بزرگی را به جامعه معرفی کرده نتوانسته پس از ۴دهه شخصیت‌هایی چون شهید مطهری یا شهید بهشتی بسازد؟
این مساله عوامل گوناگونی دارد. در حوزه‌های علمیه از قم گرفته تا مشهد و نجف دیگر نمی‌توانیم بزرگانی را که در گذشته به‌وجود آمدند پرورش دهیم. برخی نگرش‌هایی که وجود دارد درباره ورود روحانیون به نهادهای اجرایی و یا اینکه متاسفانه برخی دنبال مدرک هستند تا بعد از گرفتن آن در یکی از دستگاه‌های دولتی مشغول کار شوند باعث مشکلاتی شده و به بیان دیگر مدرک‌گرایی به عنوان یک آفت در قشری از طلاب شکل گرفته که اگر متوجه اهمیت موضوع نشوند از مسیر اصلی خود به بیراهه کشیده خواهند شد. اکنون در حوزه‌هایی که تاسیس می‌شود طلبه‌ها به همین منظور درس می‌خوانند، مدرک می‌گیرند و سپس جذب دستگاه‌های دولتی می‌شوند. به قول آیت‌ا... جعفر سبحانی اکنون هرچه برکت است از حوزه‌های سنتی قدیم است. در حال حاضر تعداد روحانیون در کشور ۱۰ برابر تعداد روحانیون پیش از انقلاب است، اما باید دقت کرد که این جمعیت چقدر توانسته در جامعه مفید و تاثیرگذار باشد؟ البته اشتغال در دستگاه‌های دولتی و تامین مخارج زندگی به‌خاطر رهاشدن از فشارهای معیشتی موجب شده تا مسیر عوض شود. بسیار روشن است که دیگر افرادی مثل مرحوم مطهری، مرحوم بهشتی، شهدای محراب، آیت‌ا... هاشمی، مقام معظم رهبری حتی بزرگانی که اکنون در قم حضور دارند نخواهند آمد. هدف برخی از کسانی که در حوزه درس می‌خوانند این نیست که مجتهد مطلق شوند و فقه سنتی را احیا و مسائل را روزآمد کرده و به مردم منتقل کنند، مدرک‌گرایی و اشتغال نقش بسیار مهمی دارد.
اخیرا سخنان زیادی در موافقت یا مخالفت با برگزاری رفراندوم که رئیس‌جمهور چندی قبل آن را مطرح کرد شنیده می‌شود؛ با توجه به تغییرات اجتماعی و سیاسی و به‌روز شدن برخی مفاهیم، به نظر شما شرایط برای برگزاری همه‌پرسی فراهم است؟ لزوم این مساله را چه میزان ارزیابی می‌کنید؟
این مساله فعلا جنبه گفتاری دارد و تا جامعه بخواهد پذیرای این سخن رئیس‌جمهور باشد و این امر به فعلیت برسد، زمان زیادی باقی است. همه‌پرسی به آسانی قابل اجرا نیست. البته آقای روحانی رئیس‌جمهور است و پیشنهادی داده، اما نکته مهم و ملاک اجرای این طرح فراهم بودن شرایط و موافقت صددرصد مقام معظم رهبری است. این مساله نیاز به گذر زمان دارد و موقعیت‌هایی که پیش می‌آید. در حال حاضر طرح این دست مسائل دلخوش کردن است و خیلی عینیت ندارد و قابل اجرا نیست. سخن آقای روحانی نیز صرفا برای دلگرمی مردم بوده که مردم بدانند برایشان احترام قائل است و چندان نباید در شرایط فعلی آن را عملی دانست.
برخی چنین عنوان میکنند که مطالبات مردم بعضا در اولویت کارگزاران نیست و از آنسو تصمیم‌گیران نیز به دنبال مسائلی هستند که شاید برای مردم در اولویت نباشد. ارزیابی شما چیست؟
اکنون در کشور مشکلات اقتصادی فراوانی وجود دارد، بی‌عدالتی کولاک می‌کند و اینکه مردم در مواردی نمی‌توانند به حق قانونی خود دست پیدا کنند و هر روز سروصدایی به‌وجود می‌آید. اینها نشانگر این است که عدالت در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی چندان در جامعه محقق نشده است. البته در این مساله مقداری خودمان مقصر هستیم، دستگاه‌های نظارتی چندان قوی برخورد نکرده و علمای بزرگ در این مسائل اظهارنظر نمی‌کنند. دولت نیز با توجه به محدودیت‌هایی که دارد هرچه می‌گوید عکس آن رخ می‌دهد. مثلا در برنامه‌ای مجری از رئیس‌جمهور درباره گرانی دلار می‌پرسد که وی می‌گوید نه اصلا اینگونه نیست و قیمت پایین می‌آید اما پس از چند روز مشاهده می‌شود که قیمت دلار بالاتر می‌رود.
بدون استثنا همه ما مسئولیم و باید پاسخگوی شهدا و امام باشیم. باید تلاش کنیم که راه امام و خواسته‌های مقام معظم رهبری محقق شود و اگر نواقصی در ابعاد قضائی اجرایی و قانونگذاری وجود دارد با اتحاد و همدلی خواسته‌ها تامین می‌شود و مردم نیز به اهداف خود دست پیدا میکنند. گرچه در حال حاضر برخی از مسائل جنبه شعاری به خود گرفته اما مردم نیز این موضوع مهم را فهمیده‌اند که درصد کمی از خواسته‌های آنها به آسانی محقق می‌شود. از طرف دیگر اکنون کشور با تهدیدات خارجی و داخلی روبه‌روست. از یک سو آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان درصددند تا به نظام ضربه وارد کنند و در داخل کشور نیز ناهنجاری‌ها و مشکلات مردم بعضا به حساب نظام گذاشته می‌شود که این مساله با اتفاق نظر، وحدت و پیشبرد انقلاب حل و فصل خواهد شد.
ارزیابی شما از تحرکات اخیر آقای احمدی‌نژاد چیست و چرا او از چنان آزادی عمل و بیانی برخوردار است که مهمترین نهادهای ساختاری را زیرسوال می‌برد؟
آقای احمدی‌نژاد چهره‌ای است که مردم پس از عملکرد ۸ ساله‌اش او را به خوبی شناختند و مهم‌تر از آن به درستی حرف‌های آیت‌ا...هاشمی پی بردند. زمانی که احمدی‌نژاد هنوز به میدان سیاست و انتخابات ریاست جمهوری وارد نشده بود من او را می‌شناختم و بارها تاکید می‌کردم که آدم خطرناکی است. آقای هاشمی مسائل او را مرتب گوشزد کرد و حتی در ملاقات‌هایی که با ایشان داشتیم بر خطر احمدی‌نژاد تاکید می‌کردند که او عنصر خطرناک و هزینه‌سازی برای نظام است که همین‌طور هم شد. البته من خودم به صورت پراکنده از ماجرای آقای بقایی مطلع شدم که او از من شکایت کرد، دادگاه برگزار و ماجرا حل شد و دادگاه به نفع من رأی داد و بقایی با ما صلح کرد. البته من آن زمان که با آقای اژه‌ای سخنگوی قوه قضائیه صحبت کردم که ایشان گفت مستندات و مسائل بقایی فقط در اختیار ماست و شخص دیگری خبر ندارد. البته شاید ریاست جمهوری اطلاعاتی از او داشته باشد، اما اطلاعات متقن در اختیار ماست. باید تاسف خورد کسی که در نظام جمهوری اسلامی ۸ سال عالی‌ترین پست اجرایی را داشته و نیروهای خود را نیز روی کار آورد، حال نهادها و قوای عالیه نظام را زیر سوال برده و تفرقه‌افکنی می‌کند که غیر قابل تحمل و قبول است. این سوال همگان است که چرا با وی برخورد نمی‌شود؟ گرچه صبر مسئولان بالاست و باید دید چه زمانی با وی برخورد میکنند، اما اگر دستگاه قضائی تضعیف شود دیگر عدالتی در آن به‌وجود نخواهد آمد و این موجب می‌شود که امید مردم از وجود عدالت قطع شود.
انقلاب مفاهیم گسترده‌ای با خود به همراه آورد که یکی از آنها مفهوم حجاب اسلامی بود و در ۴ دهه اخیر تلاش شده بر این اساس قدم برداشته شود، اما آنچه در جامعه می‌گذرد نمایانگر مفهوم دیگری است. به نظر شما در جامعه امروز باید چگونه به این موضوع نگریست و عمل کرد؟
وقتی به ارزش‌های انقلاب اهمیت داده نشود افسارگسیختگی به‌وجود می‌آید که اکنون در جامعه مشاهده می‌کنیم که واقعا عفت و عصمت در جامعه اسلامی کمتر دیده می‌شود. زمانی که به هشدار مقام معظم رهبری درباره تهاجم فرهنگی توجه نشود این اتفاقات رخ می‌دهد. مساله حجاب و عفت در قرآن از ضروریات دین شناخته شده است. زن باید حجاب توام با عفت داشته باشد. اینکه جامعه دچار افسار گسیختگی گردد و زنان حجاب نداشته باشند مغایر با احکام الهی است. این حرکت برخی زنان و دختران در جامعه که روسری از سر بر می‌دارند دهن کجی به نظام نیست بلکه باید بدانند که به اسلام دهن‌کجی میکنند. گرچه برخی عملکردهای بد نیز موجب می‌شود که این افراد بدتر لج کنند و این کارها به پای دین و اسلام گذاشته شود. اینکه می‌بینید در عربستان به زنان آزادی دادند به این دلیل است که حکومت آل سعود می‌خواهد با این آزادی‌ها حکومت خود را حفظ کند. آنها حیات خود را در گرو این قضیه می‌بینند که به زن‌ها آزادی بدهند تا آنها به کار خود ادامه دهند. فرم حکومت قبلی آنها، به کار مردم نیامد و دیدند که مردم درصدد تغییرند، از این رو به مردم آزادی دادند تا خود را حفظ کنند. این مساله در نظام ما برعکس است یعنی آزادی بی‌حدوحصر ارزش‌های دینی را زیر سوال می‌برد و نظام را به خطر می‌اندازد. البته ما با تندروی نیز موافق نیستیم و باید برای این مساله فرهنگ‌سازی شود.
حمید شجاعی
- 18
- 2
