بررسی دیدارهای نوروزی سیاستمداران

تعطیلات نوروزی به پایان رسیده است اما این بدان معنا نیست که ما دیگر واژه‌هایی همچون نوروز و دیدوبازدید را نخواهیم شنید چراکه درست در ایامی به سر می‌بریم که دیدارهای نوروزی سیاستمداران آغازشده است. شاید در روزهای نخست فروردین ماه دیدارهای نوروزی محدودی میان سیاستمداران، به ویژه صاحب منصبان نهادهای دولتی صورت گرفته باشد اما دقیقا سیاستمداران ما در همین روزها دیدارهای نوروزی خود را آغاز می‌کنند و این اتفاقی است که هر سال رخ می‌دهد و امری رایج محسوب می‌شود. با توجه به تکرار و استمرار این سنت در میان سیاستمداران سوال اینجا است که خروجی این دیدارها تا به امروز چه چیزی بوده است؟ آیا صرفا جنبه ای تشرفاتی دارد؟ آیا دیدارهای نوروزی در سال ۹۷ ممکن است تفاوتی با سال‌های گذشته داشته باشد؟

هرساله بسیاری از چهره‌های سیاسی و دولتمران ما در فروردین ماه زمان به خصوصی را برای دیدارهای نوروزی خود در نظر می‌گیرند که این بازه زمانی بیشتر در نیمه دوم فروردین ماه است. با این اوصاف، هنوز فرصت زیادی برای دیدارهای نوروزی سیاستمداران در سال ۹۷ باقی مانده است. در این میان سوالی مطرح می‌شود؛ آیا دیدارهایی که تا به امروز صورت گرفته است، توانسته‌اند تحولی در عرصه سیاست ایجاد کنند یا صرفا گردهم آیی‌هایی برای رفع تکلیف بوده‌اند؟

غلامرضا ظریفیان به عنوان یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب و چهره‌ای با سابقه در این عرصه با اشاره به طبیعی بودن چنین مسئله‌ای اظهار کرد: «اشخاصی که سمت‌های رسمی داشته و دارند، چنین دیدارهایی هم همواره دارند. درحقیقت، در میان نهادهای مختلف این اتفاق، سابقه زیادی دارد و در این ایام هم دیدارهایی صورت می‌دهند. البته این موضوع تنها محدود به ایام نوروز نیست و در عید فطر و سایر اعیاد مذهبی نیز چنین رویکردی دنبال می‌شود.» وی در ادامه افزود: «در مجموع، اگر بخواهم به صورت خاص در خصوص دید و بازدیدهای نوروزی بگویم؛ چنین اتفاقی، سنتی دیرینه محسوب می‌شود و سیاستمداران و اشخاصی که نقش نمادین دارند و یا ازموقعیت ویژه‌ای در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی برخوردار هستند، معمولا مرجعی برای این دیدارها می‌شوند و دیدارهای نمادینی هم صورت می‌گیرد. این مسئله چیزی است که در فرهنگ ما وجود دارد.»

محفلی از طیف‌های سیاسی گوناگون

لازم به یادآوری است که دیدارهای نوروزی سیاستمداران به دلیل اهمیت شخص مرجع به گونه ای است که افراد بسیاری در ساعتی به خصوص یکدیگر را ملاقات می‌کنند، بنابراین در این میان علاوه بر شخص اصلی که مورد بازدید قرار می‌گیرد، سایر سیاستمداران که از طیف‌های مختلف سیاسی هستند هم زیر یک سقف جمع می‌شوند و صحبت‌هایی میان آنها صورت می‌گیرد و همین موضوع و صحبت‌هایی که ممکن است با یکدیگر داشته باشند نیز حائزاهمیت است. ظریفیان با بیان اینکه معمولا کم‌تر اتفاق می‌افتد که گفت‌وگوی جدی و راهگشایی در این بازدیدها اتفاق بیفتد، مطرح کرد: «اگر فرد از موقعیت ویژه‌ای برخوردار باشد و یا شخصیت کاریزماتیک سیاسی داشته باشد، برای دید و بازدید چهره پرمراجعه‌ای خواهد بود اما به‌رغم مراجعات زیادی که صورت می‌گیرد، موقعیت اینکه گفت‌وگویی جدی شکل بگیرد، مهیا نیست.» وی در ادامه افزود: «محور گفت‌و گوها در حد همین تبریک‌ها و دیدارهای چند دقیقه‌ای کوتاه است تا صرفا از آن بتوان برداشت نمادین کرد که این برداشت بستگی به کنش و جایگاه فرد مرجع دارد.» این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به حضور تعداد زیاد چهره‌های سیاسی در چنین محفل‌هایی اظهار کرد: «نکته دیگری هم وجود دارد که ممکن است در حاشیه برخی دیدارها بین اشخاصی که به مراجعه چهره سیاسی مورد نظر می‌روند و زمان بیشتری را باهم می‌گذرانند، ارتباطی به وجود بیاید.» وی تصریح کرد: «افراد از گروه‌ها و دسته‌های سیاسی مختلفی هستند که معمولا در حاشیه آن دیدار اصلی بحث‌ها و گعده‌هایی شکل می‌گیرد. بنابراین، چنین روندی خود به تنهایی یک دیدار محسوب می‌شود که حتی ممکن است از دیدار اصلی مهم‌تر و کارگشاتر باشد.»

موقعیتی برای دیدارهای بیشتر

بنابراظهار نظر بسیاری از کارشناسان سیاسی شرایط کنونی کشور به نحوی است که نیاز تلطیف فضای سیاسی احساس می‌شود و ما تا به امروز، کم‌تر شاهد چنین صحنه‌هایی بوده‌ایم که سیاستمداران ایرانی بدون توجه به اختلاف‌های سیاسی خود در فضایی دوستانه کنار هم قرار بگیرند اما این اتفاقی است که شرایط آن در دید و بازدید های نوروزی مهیا است. ظریفیان در رابطه با این مسئله اظهار کرد: «ممکن است افراد بخواهند یکدیگر را ببینند، این دید و بازدیدها موقعیتی است تا به یکدیگر با سهولت بیشتری دسترسی پیدا کنند. در این میان هم ممکن است تبادل نظر و گفت‌وگوی سیاسی هم صورت گیرد و این فرصتی است که افراد در عرصه سیاسی به لحاظ خبری هم بروز باشند و می‌توانند اطلاعات زیادی را به یکدیگر منتقل کنند. در مجموع دیدارهای ثمر بخشی است و گاهی در حاشیه دیدارهای نوروزی که در سازمان‌های دولتی شکل می‌گیرد پایه دیدارهای بعدی هم به وجود می‌آید.» ظریفیان در رابطه با کنار گذاشتن اختلافات سیاسی عنوان کرد: «این مسئله و کنار گذاشتن اختلافات معمولا در عید سالی رخ می‌دهد که در آینده نزدیک اتفاق مهمی همچون انتخابات ریاست جمهوری و یا مجلس داشته باشیم.» این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ادامه افزود: «به هرحال، اگر حادثه‌ای در شرف وقوع باشد، آن زمان است که این جمع‌ها فرصت بسیار خوبی است تا گفت‌وگو و تبادل نظر بیشتری صورت گیرد و حتی ممکن است در این میان هم ائتلافی رخ دهد اما تمام این‌ها منوط به این است که نزدیک به اتفاقی همچون انتخابات باشیم و یا اتفاقی مانند برجام در شرف وقوع باشد. در ایامی که اختلافات زیادی درباره برجام وجود داشت، این دیدارها نیز توانستند نقش مهمی در پیشبرد اهداف سیاسی گروه‌های مختلف داشته باشند.» وی خاطر نشان کرد: «از سوی دیگر، ایام نوروز است و فضا به سمت مثبتی رفته است و در این روزها ممکن است شاهد آشتی‌هایی هم باشیم اما معمولا این آشتی‌ها نیازمند انگیزه قوی تری است.» 

خصلت گریزناپذیر ایرانیان در دیدارها

با توجه به اینکه در سال ۹۶ صحبت‌های بسیاری در خصوص گفت‌وگوی ملی صورت گرفت اما هیچ اتفاقی در جهت تحقق این گفت‌وگو صورت نگرفت. با این اوصاف، انتظار می‌رود که در دیدارهای نوروزی سال ۹۷ شاهد این باشیم که تغییراتی در رویکرد برخی چهره‌های سیاسی به وجود بیاید یا اینکه حداقل گام مثبتی در این مسیر بردارند. شاید در وهله نخست این مسئله چندان اهمیت نداشته باشد اما هر روز که می گذرد به انتخابان مجلس شورای اسلامی در سال ۹۸ نزدیک‌تر می‌شویم و اتفاقاتی که در سال ۹۶ رخ داد حاکی از آن است که تمام سیاستمداران برای حضور در انتخابات آتی برای تجدید قوا نیاز به ائتلاف‌های جدیدی دارند و این دیدارهای نوروزی بهترین فرصت برای این است که در این زمینه اقداماتی را صورت دهند. ظریفیان هم درباره این مسئله بیان کرد: «اگر بخواهم بر اساس تجربه خود در این خصوص صحبتی داشته باشم، واقعیت این است که ما ایرانی‌ها عادت نداریم که در فرآیندی طولانی به امور اصلی خود بپردازیم. شکی نیست که این دیدارها فرصت خوبی است که اختلاف‌ها را کنار بگذارند و به صورت هدفمند برای آینده سیاسی کشور برنامه ریزی داشته باشند اما معمولا چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد و واقعیت این است که ما ایرانی‌ها علاقه خاصی به گعده داریم، یا دیدارها کوتاه است و یا اینکه زمان صرف گعده می‌شود.» وی خاطرنشان کرد: «بدون شک می‌توان پایه اتفاقات جدی‌تری را در این ایام گذاشت اما نباید چنین برداشت کرد که از دید و بازدیدهای عید به صورت عادی اتفاقی جدی و مهمی بیرون نمی‌آید، اگر بخواهم مثبت به این مقوله نگاه کنم، این دیدارها صرفا آغازی برای اتفاقات خوب هستند.» از سوی دیگر، در همین ایام برخی از دولتمردان دیدارهایی با چهره‌های محبوب سیاسی داشته‌اند و ظریفیان هم در میان صحبت‌های خود به این موضوع اشاره کرد. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در این باره گفت: «طبیعی است که این نوع دیدارها اگر با چهره‌های سیاسی خاص باشد می‌تواند پیام خاص و مهمی در خود داشته باشد. اگر فرد برمسند قدرت باشد، می‌توان یک برداشت کرد اما اگر چنین نباشد، مسلما معنا و مفهومی در آن نهفته است و بازدیدکنندگان در حقیقت به دنبال این هستند که پیامی را به گوش مردم و سایرین برسانند.»

زهره احدی