اهداف موازی کاری با دولت چیست؟

مدتی است عبارتی تحت عنوان «دولت موازی» یا «دولت پنهان» توسط برخی چهره‌ها و جریان‌های سیاسی مطرح شده است. این افراد معتقدند که با چنین طرحی در واقع به دنبال کمک به دولت و برون‌رفت از مشکلات کنونی کشور هستند. این افراد معتقدند دولت توان اداره کشور را ندارد، به همین دلیل پیشنهاد دادند در برخی از عرصه‌ها نهادهای بزرگ اقتصادی به میدان بیایند و کار را در تعدادی از حوزه‌ها به‌دست بگیرند و به‌جای دولت مدیریت کنند که با مخالفت رهبری مواجه شد و رهبر انقلاب اسلامی ضمن هشدار به نهادهای موازی با دولت تاکید کردند: ایجاد تشکیلات و کار موازی با دولت نیز به صلاح و موفق نخواهد بود و تجربه ثابت کرده است کار باید به‌وسیله مسئولان آن، در مجاری قانونی انجام بگیرد.

مخالفت رهبری با پیشنهاد برخی آقایان برای مدیریت امور به جای دولت 

عزت‌الله ضرغامی، رئیس پیشین سازمان صداوسیما درباره علت هشدار اخیر رهبری درباره تشکیل نهادهای موازی با دولت به ایرنا گفته: برخی آقایان درخواست داشتند که برخی نهادها حتی آنان که زیر نظر رهبری فعالیت می‌کنند، مدیریت امور را به جای دولت برعهده گیرند، که رهبری مخالفت کردند.

وی در ادامه گفته: صحبت رهبری (در جلسه با خبرگان رهبری و هشدار به نهادهای موازی با دولت) ناظر به این بود که برخی از آقایان هم در آن جلسه و هم در بیرون در فضای رسانه‌ای پیشنهاد دادند دولت چون توان اداره کشور را ندارد، در برخی از عرصه‌ها این نهادهای بزرگ اقتصادی که بیایند کار را در خیلی از حوزه‌ها به‌دست بگیرند و به‌جای دولت مدیریت کنند. این نهادها، نهادهای اقتصادی مانند ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، بنیاد مستضعفان و همه این‌ها که البته الان فعال هستند که رهبری با این دیدگاه مخالفت کردند. تشکیل دولت موازی کمک به دولت است یا دور زدن و تضعیف دولت.

این تصمیم ممکن است چه تبعاتی به دنبال داشته باشد؟ افرادی که این بحث را مطرح می‌کنند به دنبال چه چیزی هستند؟ اسماعیل گرامی‌مقدم، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوالات به «ابتکار» گفت: اساسا در علوم مدیریت همواره بحث ادارات و سازمان‌های موازی مورد نکوهش قرار گرفته و این شکل حکومت‌داری را به طور کلی مردود دانسته‌اند. یعنی زمانی که ادره یا سازمان و دستگاهی به موازات خودش دستگاه‌های دیگری را می‌بیند که همان وظایف آن سازمان را انجام می‌دهند عملا چند اتفاق می‌افتد؛ اول اینکه سازمان اصلی یا دولت اصلی بی‌انگیزه می‌شود و همین امر باعث ناکارآمدی آن سازمان می‌شود که در قطعا به کشور لطمات سنگین و جبران‌ناپذیری وارد می‌کند.

در کنار این مساله آن دستگاهی که در کنار و موازی دولت اصلی خدمات ارائه می‌دهد به دلیل اینکه مجوزها و دستورالعمل‌های قانونی را در اختیار ندارد هزینه تمام شده ارائه خدمات به شدت بالا می‌رود که این هم از جیب ملت هزینه می‌شود. نکته بعدی اینکه دولت‌های موازی یا شبه‌دولت در حقیقت با قدرت گرفتن خود بخش‌هایی اصلی دولت را تضعیف می‌کنند و همه عوامل دست به دست هم می‌دهند تا مردم اعتماد خود را از دولت اصلی حتی بالاتر از آن از حاکمیت از دست می‌دهد. 

مخالفت رهبری بهترین تصمیم بود

گرامی‌مقدم در ادامه تصریح کرد: مخالفت رهبری با طرح دولت موازی بهترین و درست‌ترین تصمیم بود. کسانی که به دنبال دولت موازی هستند در شرایطی کشور در حال عبور تحریم‌های سنگین آمریکا است درواقع می‌خواهند قوانین را دور بزنند و در واقع دنبال فرار از چنین شرایطی هستند، به همین دلیل دولت موازی را مطرح کردند. قطعا دولت موازی نخواهد توانست مطالبات مردم را پاسخ دهد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه ما در دنیا چیزی به نام دولت موازی نداریم، گفت: آن چیزی که در کشورهای توسعه یافته فعالیت دارد دولت در سایه است که آن هم به کمک احزاب شکل می‌گیرد. در کشورهای توسعه یافته احزاب دولت مستقر را مورد نقد قرار می‌دهند به موازات هر وزیر در احزاب، یک عضو شورای مرکزی عملکرد آن وزارتخانه را رصد می‌کند و برنامه ارائه می‌دهد. درواقع این رقابت باعث رشد دولت، حاکمیت و مردم می‌شود این تعریف دولت در سایه است. ما دولت‌موازی را ما در هیچ جای دنیا نداریم. گرامی‌مقدم با بیان اینکه چرا در زمان شکل‌گیری انقلاب اسلامی ما دستگاه‌های موازی را ادغام کردیم، اظهار کرد: نهادهایی مانند کمیته انقلاب اسلامی یا جهاد سازندگی همچین وزارت کشارزی را ما در آن زمان ادغام کردیم چرا که تجربه نشان داده است که دولت‌های موازی پرهرینه و و دارای یک کارایی بسیار پایینی هستند. 

مطرح‌کنندگان دولت موازی به دنبال تضعیف دولت هستند

این عضو حزب اعتماد ملی تصریح کرد: کسانی که این مساله را مطرح می‌کنند در واقع دنبال تقویت دولت نیستند بلکه به دنبال تضعیف آن هستند. چون اساسا هم قبل و هم بعد از خروج آمریکا از برجام، زمزمه‌های تضعیف دولت وجود داشت. به همین علت آنها به دنبال روزنه‌هایی بودند و مباحث مختلفی را مطرح کردند، از طرح دولت نظامی گرفته و تا به امروز که دولت موازی را مطرح کردند . این افراد برنامه‌هایی ارائه می‌دهند که دولت دچار مشکل شود. منافع ملی برای این افردا و جریان‌ها از اهمیت کمتری برخوردار است اینها بیشتر به دنبال به دست آوردن قدرت هستند.

دولت موازی عملا به صورت غیررسمی قدرتمند می‌شود و قدرتی که تعریف نشده باشد و در چارچوب قاانون نباشد قطعا تضعیف کننده دولت خواهد بود. دولت موازی تبدیل به تراست‌ قدرت شده و می‌تواند با منابعی که در اختیار دارد، دولت را زمین‌گیر کند. طراحان چنین بحثی به دنبال فرصتی هستند تا دکان درآمد جدیدی برای خود خلق کنند. این افراد با استفاده از منابعی که در اختیار دارند می‌تواند دولت را زمین‌گیر کند این نهادهای در حاشیه قدرت می‌توانند با امکاناتی که در اختیار دارند، هرگونه بحرانی را در جامعه ایجاد کنند. اگر نقصی در سیاست‌ها و عملکرد دولت وجود دارد، باید آن را برطرف کند. این یک امر طبیعی است. به جای فکر کردن به ایجاد تشکیلات موازی که عملی هم نیست باید تلاش کرد تا دولت به وظیفه خود عمل کند.