چرخش استراتژیک اصولگرایان و روحانی نسبت به یکدیگر

تا دیروز منتقد سرسخت روحانی بودند اما امروز حامی و پشتیبان دولت شده‌اند. چرخش ۱۸۰ درجه‌ای اصولگرایان نسبت به دولت قابل تامل است. آنها که حتی جمع‌آوری امضا برای رای به عدم کفایت سیاسی روحانی را هم کلید زده بودند و بارها و بارها نه‌تنها از لزوم کنار رفتن رئیس دولت سخن گفتند بلکه حتی برخی‌شان سودای جانشینی روحانی را هم در سر می‌پروراندند، حالا حامی دولت شده‌اند، این چرخش موضع به گونه‌ای است که می‌توان موضع‌ برخی چهر‌ه‌های مطرح اصولگرایان تندرو را آشکارا مشاهده کرد. برخی که تاکنون با تقریبا تمام برنامه‌ها و سیاست‌های دولت روحانی مخالفت می‌کردند و تضعیف یا حتی حذف روحانی را در برنامه کار خود گذاشته بودند، در یک چرخش از در مصالحه با حسن روحانی درآمده‌اند.

با وجود فاصله گرفتن تدریجی اصلاح‌طلبان از روحانی و دولت او، اصولگرایان، به‌ویژه میانه‌روهای این جریان، بیش از گذشته در نقش حامی دولت ظاهر می‌شوند. این حمایت و همراهی به‌خصوص پس از نمودهای متعدد فاصله گرفتن روحانی از اصلاح‌طلبان شدت گرفت.

آنها همه سخنان چهره‌های منسوب به جریان اصولگرایی در تمجید و تبیین ورود یک چهره نظامی به عرصه انتخابات، همچنین دفاع از رای به عدم کفایت سیاسی و استیضاح روحانی را کنار گذاشته و برای توجیه رفتار دوگانه استراتژی فرار روبه جلو را در پیش گرفته و توپ را در زمین اصلاح‌طلبان انداخته‌اند تا جایی که با رد چنین موضوعی معتقدند ماجرای «چرخش روحانی به سمت اصولگرایان» برای سرپوش گذاشتن بر اشتباهات خود و تصمیمات دولت اوست. که پروژه «عبور از روحانی» را می‌توان به عنوان یکی از این سناریوها مدنظر قرار داد.

بعد از سخنان حسن روحانی مبنی بر لزوم وحدت و کنارگذاشتن اختلافات داخلی و اینکه دولت او تا آخر می‌ماند و اهل استعفا دادن نیست، اصولگرایان به دنبال فرافکنی‌اند. ما می‌بینیم آنها همه طرح‌هایی را که در این ماه‌های اخیر علیه دولت دنبال کرده بودند، به اصلاح‌طلبان نسبت می‌دهند. آن‌طور که رسانه‌های اصولگرا می‌گویند ایده رئیس‌جمهوری نظامی را اصلاح‌طلبان طرح کردند و هم آنها دنبال استیضاح، استعفا و رای به عدم کفایت سیاسی رئیس‌جمهوری بودند.

آنها که حتی جمع‌آوری امضا برای رای به عدم کفایت سیاسی روحانی را هم کلید زده بودند و بارها و بارها نه‌تنها از لزوم کنار رفتن رئیس دولت سخن گفتند بلکه حتی برخی‌ از آنها سودای جانشینی روحانی را هم در سر می‌پروراندند، حالا مانده‌اند که چطور حرف خود را پس بگیرند. بهترین استراتژی فرار رو به جلوست و انداختن توپ به زمین اصلاح‌طلبان.

این چرخش اما منحصر به تندروها نیست.

حسن روحانی نیز تلاشی آشکار برای نزدیکی هر چه بیشتر به این جناح کرده است. رئیس‌جمهوری در نشست «هم‌اندیشی مدیران ارشد دولت» گفت که حاضر است در برابر تمام مخالفین و منتقدین خم شود و دست آنها را برای اتحاد و همکاری ببوسد. او در تاکید بر این اتحاد اضافه کرد: «دولت و رئیس جمهوری به عنوان نماینده مردمی تا دیروز خود را متکی به رای ۲۴ میلیون نفر می‌دانستند، اما امروز خود را متکی به رای و حمایت ۸۱ میلیون نفر می‌دانند».

علی صوفی، عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، گردش به راست حسن روحانی را کاملا مشهود می‌داند اما می‌گوید باید عملکرد رئیس‌جمهوری را در شرایط امروز دید؛ شرایطی که به گفته او روحانی را مجبور کرده است مصلحت‌سنجی و اقدامات دولت را بر اساس آن اولویت‌بندی کند.

او گفته: «کسی رد نمی‌کند که آقای روحانی به سمت اصولگرایان بیشتر از قبل متمایل شده اما بحث بر سر این است که این رفتار، یک رفتار استثنایی و مقطعی است یا قرار است دائمی باشد؟» روحانی در شرایطی قرار دارد که مصلحت دانسته این رفتار را از خود بروز دهند. حتی برخی معتقدند آقای روحانی بر اساس این مصلحت با علی لاریجانی پیمانی نانوشته دارد و کابینه دوازدهم را کابینه ائتلافی روحانی-لاریجانی می‌‌خوانند. بر این اساس نیز به اصلاح‌طلبان توصیه می‌کنند به این پیمان بپیوندند اما روحانی باهوش‌تر از این اینهاست که در این دام بیفتد.»

احمد خرم، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز گردش به راست حسن روحانی را کاملا مشهود و غیرقابل انکار می‌داند اما در همین حال معتقد است فشارهای داخلی و خارجی موجب شده رئیس دولت دوازدهم این تغییر رویکرد را داشته باشد و با برداشته شدن فشارها روحانی همان روحانی ۴ سال قبل می‌شود. وزیر دولت اصلاحات همچنین تاکید دارد اصلاح‌طلبان به دلیل منافع ملی با اعتدالیون ائتلاف کردند و از این رو از حسن روحانی طلبکار نیستند اما در همین حال معتقد است بازگشت به مسیر اصلاحات اجتناب‌ناپذیر است.

اما علی شکوری راد، دبیر کل حزب اتحاد ملت با بیان اینکه چنین موضوعی را جدی نمی‌دانم، گفته: اینکه آقای رئیس جمهوری تصمیم گرفته باشد به جناح اصولگرا نزدیک شود و به جناح اصلاح طلب پشت کند را جدی نمی‌دانم اما در عین حال این امر را هم کاملاً منتفی تلقی نمی‌کنم. اصولگرایان برای حفظ نیروهای خود ممکن است کارهایی انجام دهند که در شرایط عادی انجام نمی دهند.

با وجودی که اصلاح‌طلبان برای پیروزی مجدد حسن روحانی به حمایت تمام‌‌قد از او پرداختند و سهم بزرگی در نشستن دوباره او بر کرسی ریاست جمهوری ایفا کردند، اما انتقادهای‌شان به سیاست‌های اقتصادی دولت و بحران‌هایی همچون التهابات شدید بازار ارز بوده است. آنها هیچ گاه پروزه «عبور از روحانی» را مطرح نکردند. با توجه به اینکه دولت روحانی بسیاری از سیاست‌های جریان اصلاحات را حمایت نکرد اما آنها هیچ گاه پشت دولت را خالی نکردند.

اصلاح طلبان که نه برای سهمیه در کابینه و نه برای مزایا و امکانات از روحانی حمایت کردند اگر هم انتقادی به دولت دارند به خاطر مصلحت کشور و مردم بوده است. اصلاح‌طلبان معتقدند که دولت باید پایگاه اجتماعی خود را دریابد. این انتقادی است که همواره نسبت به دولت وارد بوده چرا که آقای روحانی نسبت به پایگاه اجتماعی خودش کم توجه بوده است. دولت باید چه در مجلس و چه خارج از مجلس به بازسازی این پایگاه اجتماعی بپردازند.