تاج زاده: روزی که رهبری گفت نرمش قهرمانانه، فکر کردیم در داخل با موسوی و کروبی و در خارج با جان کری و وزیر خارجه انگلیس مذاکره می‌شود

حزب اتحاد ملت، حوزه‌ صادقیه (آریا‌شهر) در سلسله نشست‌های «چه باید کرد» هفته پیش، در دفتر حزب اتحاد ملت ایران اسلامی نشستی با سخنرانی «سیدمصطفی تاج زاده»، معاون سیاسی وزیر کشور دولت اصلاحات، با عنوان «توسعه و سیاست خارجی» برگزار کرد.

تاج‌زاده در ابتدا با نقد برخی رویکردهای جریانات و اندیشمندان مختلف نسبت به خروج ایران از وضعیت کنونی، با طرح این پرسش که باید چه کنیم؟، گفت: در این وضعیت باید همه علیه هم بجنگیم یا به تفاهم برسیم و با مشارکت همگانی مشکلات جامعه را حل کنیم. بنابراین هیچ جریانی نمی‌تواند خودش را اکثریت بداند و با استفاده از آن بخواهد اقلیت را حذف کند.

او با رویکردی انتقادی نسبت به سیاست خارجی ایران در طی چند سال اخیر، معتقد است که سیاست خارجی باید در خدمت توسعه اقتصادی کشور قرار گیرد، نه اینکه درآمد نفتی ایران صرف بلندپروازی منطقه‌ای حکومت شود. این سخن که ما با این دولت آمریکا مذاکره نمی‌کنیم اشتباه است. درست آن است که تهران پیشنهادهای دقیق و عملی در برابر اعلام‌های واشنگتن بدهد.

«همدلی» نیز، در پایان این نشست که برخی از حاضران به نسبت دغدغه‌هایشان سوالاتی را مطرح کردند، در مورد برخی مسائل سیاسی در حوزه داخلی و مسائل بین المللی پرسش‌هایی را مطرح کرد و تاج‌زاده به آنها پاسخ داد، که در ادامه می‌خوانید:

اگر ظریف و روحانی یا اوباما و کری نبودند

پس از اینکه تاج زاده نظرات و سخنان خود را به اتمام رساند، حاضران در جلسه، پرسش‌هایی را مطرح کردند که او نیز به همه سوالات پاسخ داد.

تاج زاده در پاسخ به این پرسش که «آیا با ساختار و شرایط کنونی جمهوری اسلامی، آیا الزامات جهانی شدن را می‌پذیرد و در صورت پذیرش قواعد جهانی آیا این اصلاحات منجر به توسعه سیاسی در داخل کشور خواهد شد»؟ گفت: «در این چند ساله بحثی دائما مطرح شد و اخیراً نیز برخی از اصلاح‌طلبان آن را مطرح کردند و آن اینکه روحانی باشد یا نباشد فرقی نخواهد کرد. این عده بر این باور هستند که مثلا وقتی جمهوری اسلامی به مشکلی بر بخورد، با پا درمیانی رهبری مشکل حل و فصل می‌شود و نمونه آن همین جریان مذاکرات و برجام است».

او در ادامه افزود:‌ « بسیاری گفته‌اند، در جریان برجام، اگر روحانی هم نبود هر شخص دیگری می‌توانست آن را انجام دهد. به نظرم این حرف به هیچ وجه درست نیست؛ علاوه بر اینکه درست نیست، خطرناک نیز هست. چون جامعه را به مسیر نادرستی سوق خواهد داد».

تاج زاده گفت:‌ «به جرات بگویم، فکر کنید خود جمهوری اسلامی به این نتیجه رسید که مشکل هسته‌ای را حل کند، آیا اگر کسانی غیر از روحانی و ظریف در ایران و اوباما و کری در آمریکا بودند ما به برجام می‌رسیدیم؟ بنده با تجربه چهل ساله‌ام می‌گویم قطعاً به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسیدیم».

سیاست خارجی ایران و نیاز مبرم آن به کار کارشناسی

معاون سیاسی وزیر کشور دولت اصلاحات، در پاسخ به سوالی دیگر که آیا مسائل و انتقادهایی که در این نشست مطرح می‌کنید کاری کارشناسی شده یا صرفا خوراکی برای احزاب سیاسی و آماده کردن جامعه برای انتخابات آینده است؟ ضرورت طرح چنین مساله‌ای این بود که چون آن‌گونه که در طول این چندسال با نظرهای مختلف روبه‌رو شده‌ایم از اصلاح طلب تا ملی مذهبی، نقد درست و کارشناسی که بتوان از آن به عنوان آلترناتیو سیاست خارجی کنونی ایران استفاده کنیم، نداشتیم؟

تاج زاده در پاسخ به این سوال گفت:‌ «به شخصه چندین مقاله در این زمینه نوشته‌ و به چاپ رسانده‌ام، اما این را نیز می‌پذیرم که بر روی این مسائل باید چه در دانشگاه‌ها و چه در مراکز تحقیقاتی بیش از اینها کار کارشناسی انجام شود. بدون شک سیاست خارجی ایران نیاز به نظرات کارشناسی دارد. هرچقدر در این زمینه کار کارشناسی و دقیق و آکادمیک انجام دهیم، موفق‌تر خواهیم شد».

وضعیت کشور و ضرورت مذاکره

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوال که، اگر همانگونه که دولت آمریکا و دیگر همراهان او می‌گویند، جمهوری اسلامی در سیاست‌های خارجی خود تغییر رویه بدهد، آیا ضمانتی وجود دارد که وضعیت بدتر نشود؟ گفت:‌ « هیچ تضمینی وجود ندارد. به نظرم این می‌تواند تنها نقد وارد و نقطه ضعف این بحث باشد. البته به این معنا که ممکن است ما تلاش کنیم و به نتیجه نرسیم. اما در مقابل، ما به جامعه خواهیم گفت ما تلاشمان را کردیم، جهت را این گذاشتیم و نرسیدیم».

او در ادامه تصریح کرد:‌ «ولی نباید طوری باشد که از همان ابتدا چون خوشمان نمی‌آید، مذاکره را کنار بگذاریم، چون جامعه ما در این شرایط، چنین سخنانی را نخواهد پذیرفت، آن‌هم بعد از چهل‌سال تجربیات گران‌بها و بعد از این همه هزینه‌هایی که دادیم».

تاج زاده ضمن اشاره به وارد ندانستن برخی انتقادها به خروج ترامپ از برجام، گفت:‌ «برخی به این نقد دارند که ترامپ از برجام خارج شده و هیچ اعتمادی وجود ندارد. پرسش من از این عزیزان این است که با توجه به مشکلاتی که ترامپ در عرصه بین‌المللی ایجاد کرده، آیا ترامپ فقط از برجام خارج شد، که بگوییم فقط با ایران مشکل دارد؟».

او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا موفقیت در سیاست خارجی ما به حوزه داخلی که پایه سیاست خارجی است تسری پیدا خواهد کرد، گفت: «روزی که رهبری گفت نرمش قهرمانانه، اتفاقا هم مصرف داخلی داشت هم خارجی. وقتی این سخنان را از رهبری شنیدیم، فکر کردیم در داخل با مهندس موسوی و آقای کروبی و در بیرون یعنی سیاست خارجی با جان کری و وزیر خارجه انگلیس مذاکره می‌شود اما در عمل چه اتفاقی افتاد؟ تنها اتفاقی که افتاد، نرمش قهرمانانه در خارج بود. اما باید این سوال را از خودمان مطرح کنیم که آیا چون این نرمش قهرمانانه به داخل تسری پیدا نکرد، باید بگوییم که برجام غلط است، یا نباید انجام بپذیرد؟».

تاج‌زاده در ادامه افزود:‌ « ما نگاهی اصلاح‌طلبانه داریم. یعنی بر این باور هستیم که مثلا اگر این کار تا فلان‌‌ ‌جا درست باشد آن را انجام خواهیم داد، آنگاه می‌رویم سراغ مرحله دیگر تا ببینیم در آن جا چه کاری درست است که به انجام برسانیم. همیشه گفته‌ام که مشکل در ایران داخلی است. من مشکل را سیاست داخلی می‌دانم. اما معتقدم که ما می‌توانیم در سیاست خارجی زودتر به توافق برسیم تا در سیاست داخلی.

بنابراین اگر در سیاست خارجی اتفاق بیفتد، تنش‌زدایی صورت گیرد و ارتباط برقرار شود، در نهایت به صورت غیر مستقیم اثر داخلی نیز خواهد داشت. حتی اگر نداشته باشد، همین‌که توانسته باشیم دردی از دردهای مردم را کم کنیم کاری اصلاح‌طلبانه کرده‌ایم».

جنگ یا مذاکره

این فعال سیاسی افزود:‌ «با وجود همه نظرهای مخالف و موافقی که در این‌باره بیان شده باید گفت اگر حواسمان جمع نباشد و به سرعت به دنبال حل‌وفصل این موضوع نباشیم تضمینی در دست نداریم که زمانی که متوجه بشویم، بتوانیم موضوع را حل کنیم. برای شخص خودم روشن است که دیر یا زود ایران با آمریکا مذاکره خواهد کرد، چون معتقدیم شعار نه جنگ و نه مذاکره، شعار غلطی است. برای مصداق سخنانم شما را به گفته روحانی ارجاع می‌دهم. از رئیس جمهور چند بار شنیده‌اید که گفته اگر قرار است نفت ما صادر نشود، هیچ کس نفتی از تنگه هرمز صادر نخواهد کرد. این سخنان به معنای اعلان جنگ است. یعنی اگر بخواهد تحریم‌ها اعمال شود بدون تردید ما وارد جنگ می‌شویم».

او در پایان هشدار داد: «مگر می‌شود فروش نفت ایران را به صفر برسانند و دولت ایران نیز دست روی دست بگذارد و نگاه کند؟ اما اگر بخواهیم تحریم‌ها برداشته شود، بدون مذاکره امکان‌پذیر نیست. بنابراین مسیر ما یا مذاکره یا جنگ خواهد بود. اگر این اصل را معیار قرار دهیم باید گفت قرار است آن را چه زمان بفهمیم؟ زمانی که کشور در ضعیف‌ترین وضعیت باشد؟ بدون شک آن زمان که در ضعیف‌ترین حالت باشیم قطعا امتیازات بیشتری از ما گرفته می‌شود».

محسن فیض الهی