حسام الدین واعظ زاده: مجمع در مورد FATF سياسی نظر ندهد

چندی است که بحث رد یا قبول لوایح چهارگانهFATF موجب بحث در مجمع تشخیص مصلحت نظام شده است که برخی نسبت به آن انتقاد و برخی همسو با این موضوع حرکت می‌کنند. اعضا در حال حاضر در مجمع به دو دسته تقسیم شده‌اند؛ برخی معتقدند که اگر در شرایط تحریم قرار نداشتیم در اجبار با تصویب این لوایح هم نبودیم و در مقابل برخی دیگر هم به طور کل ساز مخالفت می‌زنند، چرا که مخالف دولت بوده و هراقدامی که یک طرفش دولت است را نمی‌پذیرند. در همین راستا «آرمان» گفت‌وگویی با دکتر حسام‌الدین واعظ‌زاده استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران و دبیرکل «شورای روابط بین‌الملل ایران» انجام داده‌ که در ادامه متن آن را می‌خوانید.

FATF بحث ملی است، اما برخی به دلایلی مخالفت‌هایی با پذیرش آن از سوی ایران دارند. علت این مخالفت‌ها را چه می‌دانید؟

یکی از لوازم نفوذ در عرصه بین‌المللی برای هر کشوری عضویت در سازمان‌های بین‌المللی است. کشورها می‌توانند در فضای بین‌المللی از فرصت‌هایی استفاده کنند که از جمله آنها استفاده از تریبون آن سازمان به نفع منافع خودشان است و هم اینکه می‌توانند در راستای همکاری‌های بین‌المللی در ابعاد اقتصادی، امنیتی و سیاسی اقدام کنند به‌ویژه در حوزه مسائل منطقه‌ای خودشان از جمله حل و فصل منازعات و مسایل مشترک که یکی از این مسائل موضوع FATF و پالرمو است که اهمیت زیادی دارد. کنوانسیون پالرمو در سال ۲۰۰۰ و آغاز هزاره جدید تحت نظارت سازمان ملل متحد و با پیشنهاد گروه ۷ تشکیل شد که ۲۰۵ کشور عضو این سازمان هستند واز لوایح گروه کاری مبارزه با تامین مالی تروریسم FATF است.

پالرمو ۴ کنوانسیون دارد که دو مورد آن تصویب شد و دو مورد اساسی و حیاتی آن هنوز باقی مانده است. یکی از مسایل منطقه ما بحث تروریسم است. پیگیری مبارزه با تروریسم برای کشور ما از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که هزینه‌های زیادی داده است بنابراین عضویت در این سازمان مهم و ضروری است. یکی از نکاتی که در گفت‌وگوها به آن توجه نمی‌شود محتوای پالرمو است. موضوعات مهمی در پالرمو که ۲۱ ماده در آن گنجانده شده، آمده است .

به نظر می‌رسد بدنه کارشناسی مجلس شورای اسلامی قوی تر از سایر نهادها است یعنی تعداد نمایندگان با تخصص‌هایی که دارند بیشتر از سایر نهادهاست و به نظر می‌رسد آنها صلاحیت بررسی این کنوانسیون‌ها را به سبب وسعت نمایندگان و تخصص هایشان بیشتر از سایرین دارند. اما وقتی این موضوع به مجمع تشخیص می‌رود با تاخیر در بررسی مواجه می‌شود که دلیل آن، مساله ساختاری است. زمانی که مجلس و مجمع مقایسه می‌شود گستره ارتباطات مجلس بیش از مجمع خواهد بود البته درباره تخصص نمایندگان کمبودهایی وجود دارد اما وقتی موضوع به مجمع می‌رود دچار مشکل می‌شود. چندی پیش حدود نیمی از اعضای مجمع تشخیص هیات عالی بر نظارت بر سیاست‌های کلی نظام تاسیس کردند که ۲۵ نفر هستند.

پذیرفتن این لوایح از چه جوانبی مهم است؟

این موضوع را از سه جنبه می‌توان بررسی کرد. اول جنبه اقتصاد داخلی و تجارت بین‌الملل، سپس جنبه سیاسی و امنیتی و دیگری جنبه حقوق بین‌الملل است. یعنی اگر این سه جنبه را به صورت دقیق کارشناسان و تصمیم گیرندگان مورد بررسی قرار دهند به نتیجه‌ای خواهند رسید که باید عضو شویم و باید این لوایح را بپذیریم، چرا که ما در جهانی قرار داریم که نمی‌توان گفت یک تئوری توطئه درست کنیم که این افراد همگی علیه ما جمع شدند. چرا که این گروه یک گروه با ۱۸۰ کشور –به جز ایران و کره شمالی- یک روند تصمیم گیری و مدیریت دموکراتیک دارد. یعنی در این سازمان، هر یک کشور تنها دارای یک رأی است، حتی از شورای امنیت و سازمان ملل هم دموکراتیک‌تر است.

سازمان ملل یک شورای خودخوانده‌ای با ۵ عضو به نام «شورای امنیت» دارد و کسی آنها را انتخاب نکرده است و حق وتو هم دارد اما در این گروه حق وتو وجود ندارد. ایران می‌تواند لابی و یارگیری کند بله کاملا درست است ابرقدرتهایی دیگری مانند آمریکا هم در اینجا حضور دارند اما باید تاکید کرد که این سازمان یک سازمان دموکراتیک است به آن معنا که یک کشور با یک رأی. اگر قصد نفوذ در عرصه بین‌المللی را داشته باشیم تا از منافع ملی خود دفاع کنیم باید عضو این سازمان‌ها شده و آنها را بپذیریم؛ ضمن آنکه این سازمان‌ها جایی است که ما می‌توانیم تریبون داشته باشیم به ویژه اینکه در مساله تروریسم که ایران قربانی ترورسیم بوده است. در هفته گذشته چندین نفر از جوان‌های این کشور توسط تروریست‌های بین‌المللی شهید شدند. فضای FATF به گونه‌ای است که می‌توانیم مسائل خود را مطرح کنیم. از جنبه‌های اقتصادی بحث بسیار بسیار مهمی است.

هنگامی که در سایت FATF وارد می‌شوید و روی کشورهای عضو کلیک می‌کنید نقشه جهان را مشاهده می‌کنید فقط دو کشور قرمز و در لیست سیاه قرار دارند، یکی ایران و دیگری کره شمالی است. چرا ایران و کره شمالی؟ ۱۸۰ کشور عضو این گروه هستند و کنوانسیون را قبول کردند البته با حق شرط. در حال حاضر روسیه و چین مطرح کردند که ایران باید کنوانسیون پالرمو را قبول کند و در صورت عدم قبول این موضوع با مشکل روبه‌رو می‌شویم و ایران که تعلیق شده دوباره به لیست سیاه بازمی گردد چراکه ایران تا زمان تصمیم گیری تعلیق شده است و این موضوع درواقع یک مشکل قانونی بر سر راه مبادلات بانکی و تجاری ما ایجاد می‌کند. این موضوعات چیزهایی است که ۱۸۰ کشور امضا کرده‌اند، کنوانسیون پالرمو را سازمان ملل در سال ۲۰۰۰ تصویب کرد. FATF از سال ۲۰۰۲ پالرمو را اجرایی کرده است و در حال تبدیل شدن به یکی از نهادهای سازمان ملل است.

خب اگر آن را قبول نمی‌کنیم به علت یکسری موضوعاتی است که شاید هم قابل قبول باشد. با استفاده از حق شرط و حق تحفظ می‌توانیم مواردی که در تضاد با منافع ملی کشورمان است کنار بگذاریم و بگوییم که مشروط ورود پیدا می‌کنیم. ایران نباید به واسطه پیوستن به این کنوانسیون‌ها و پروتکل‌های وابسته به آن، نگرانی از حمایت از گروه‌های آزادیبخش مطابق قانون اساسی داشته باشد. ایران باید یک عضو فعال FATF بشود، همچون فعالیت در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به نفع منافع ملی ایران است. دو تا سه ماده در کنوانسیون پالرمو آمده که کشورها می‌توانند از حق تحفظ استفاده کنند بنابراین این موضوع راه را هموار ساخته است.

هنگامی که حق شرط وجود داشته باشد ورود به این کنوانسیون‌ها چه فایده‌ای دارد؟

شش ماده کنوانسیون و سه لایحه الحاقی مجوز حق شرط را داده است و البته در تمام موارد این موضوعات نیست.این موارد حق شرط هم قابل بررسی است. علل این وجود حق شرط یکی فراهم آوردن الحاق همه کشورها و دیگر اینکه کشورها این اختیار را داشته باشند در موارد محدودی که این کنوانسیون با منافع و قوانین داخلی آنها در تضاد است از حق شرط استفاده نمایند. ولی به آن صورت موارد حق شرط گسترده نیست و دست دولت‌ها را در همه موارد باز نمی‌گذارد.اما این حق شرط‌ها می‌تواند زمینه الحاق ایران را فراهم کند زیرا از نظر اقتصادی، باید منافع آحاد مردم از جمله حقوق بگیر، طبقه متوسط، زیر متوسط که تحت فشار تورم،رکود و گرانی بیشترین ضربه‌ها به آنها وارد می‌شود رعایت گردد.

مجمع تشخیص مصلحت نظام باید به مسأله حق شرط توجه نماید و از سخنان کلیشه‌ای و شعارگونه پرهیز شود زیرا جو جامعه ملتهب می‌شود و منافع ملی در تنش‌ها فراموش می‌گردد. مجمع در کرسی داوری میان مجلس و شورای نگهبان نشسته است باید تصمیم گیری در رد یا قبول این لوایح را به عهده بگیرد، نه بیشتر.مجمع نقش قانونگذاری ندارد این بدعت قانون گذاری و این زمینه‌ای که در حال ایجاد است در هیچ جای قانونی اساسی گفته نشده که مجمع می‌تواند قانونگذاری کند. فقط می‌تواند نظر خود را بدهد آیا این لوایح قبول است یا خیر؟ مجمع نباید به حوزه اختیارات شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی وارد شود.

عضویت ایران در FATF و تصویب لوایح چهارگانه پالرمو در راستای فرصت یا تهدید است؟

پرسش خوبی است. مشارکت در سازمان‌های بین‌المللی که در روند دموکراتیک رأی گیری یک کشور یک رأی وجود دارد، برای ایران و سایر کشورها یک فرصت است و ایران باید از فرصت‌های بین‌المللی همانطور که از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون استفاده کرده از مشارکت فعال در FATF به نفع منابع ملی استفاده نماید. همان‌طور که عضویت ایران با وجود شورای امنیت سازمان خود خوانده و غیر دموکراتیک همیشه یک فرصت برای دفاع از منافع ملی ایران بوده است. عضویت ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که منتهی به به رسمیت شناختن حق داشتن فن‌آوری چرخه تولید سوخت هسته‌ای برای ایران و حمایت این سازمان از روند تحقیق و توسعه هسته‌ای بشود- نیز یک فرصت برای ایران بود و نه تهدید.

نکته دیگر آنکه رئیس و مدیران و بدنه اجرایی این سازمان‌ها انتخابی است ضمن آنکه در سازمان FATF همچون شورای امنیت سازمان ملل، حق وتو وجود ندارد و هر کشور یک رأی دارد لذا روند تصمیم گیری بسیار دموکراتیک تر از سازمان ملل است. ایران می‌تواند در بدنه اجرایی وارد شود و تاثیرگذاری داشته باشد. اگرچه رئیس FATF یک مقام آمریکایی است اما باید توجه داشت وی برای دوسال و تا آخر سال ۲۰۱۹ انتخاب شده و نفر دوم این گروه مالی یک مقام چینی است. از جنبه امنیتی، گروه ویژه اقدام مالی FATFمحمل مناسبی است که ایران بتواند گزارش اقدامات گروه‌های تروریستی که احیانا همراه با پولشویی است را به اطلاع مسئولان اجرایی و سایر اعضای FATF برساند و از آنها بخواهد که نسبت به کشورهایی که مظنون به دست داشتن در حمایت مالی از گروه‌های تروریستی و اقدامات آنها در کشتار شهروندان ایرانی است تلاش کنند.

بنابراین عضویت در FATF به عنوان یک نهاد بین‌المللی با ۱۸۰ عضو، برای ایران که همواره قربانی تروریسم دولتی و بین‌المللی بوده بهترین فرصت برای بیان واقعیات، ارائه گزارش هزینه‌های مادی و معنوی ایران و نیز دفاع از منافع ملی است و با ارائه مدارک و اسناد مربوط به حامیان مالی از تروریسم آنها را در جمع ۱۸۰ کشور محکوم نماید. لذا عضویت ایران درFATF یک فرصت است و نه تهدید. هنگامی که عضو یک سازمان بین‌المللی می‌شویم باید بدانیم که این سازمان از چه تشکیل شده است.

از بخشی از حاکمیت‌های کشورها تشکیل شده است چراکه این سازمان‌ها خودشان در خلأ که تشکیل نشده است و سازمان‌های بین‌المللی از عضویت کشورها تشکیل شده‌اند و وقتی که کشورها عضو آن سازمان می‌شوند درواقع بخشی از حاکمیت، اختیارات و قدرت خود را باید به آن سازمان منتقل کنند. درواقع عضویت در این سازمان بین‌المللی یک جاده دو طرفه است. سازمان ملل جای مخوفی نیست. بله توان کشورها در سازمان‌های بین‌المللی همسطح نیست. یک کشور ضعیف است یک کشور قوی است اما یک ساختاری وجود دارد که همگی آن را قبول کردند بدون فشار و زور قبول کردند. این ۱۸۰ کشور که همگی با زور تحریم و فشار نظامی که عضو نشدند.

بالاخره یک ساز و کاری در یک جامعه چند وجهی و جامعه بین‌المللی ایجاد شده و تصمیم گیری شده است.اگر ما به طور کامل عضو FATF شویم باید هم اطلاعات خود را ارائه دهیم و هم از اطلاعات آنها استفاده کنیم این اطلاعات گردش پیدا می‌کند. ما از اطلاعات کشورهای مختلف از جمله کشورهایی که با ما تخاصم دارند از جمله آمریکا باخبر می‌شویم که فعالیت‌های مالی آنها در چه وضعیتی قرار دارند. یعنی همگی با یکدیگر اطلاعاتشان را رد و بدل می‌کنند. نکته دیگر آن است که از راهکارها و تجارب درباره مبارزه با تروریست استفاده می‌کنیم،ما آگاه می‌شویم از روش‌های نظام کارآمد بانکی و پولی کشورهای پیشرفته که در کشورهایشان چگونه با فساد و اختلاس مبارزه و شفاف سازی می‌کنند و چه برنامه‌هایی دارند.

با عضویت در این کنوانسیون‌ها موجب شفافیت و استاندارد سازی نظام مالی و بانکی داخلی شده و نیز مانع اختلاس‌های چندهزار میلیارد تومانی می‌شود و برای کشور و نظام مفید است چرا که با استانداردهای بین‌المللی هماهنگ می‌شود و از پولشویی جلوگیری می‌شود.برخی افرادی که متاسفانه با این گونه کنوانسیون‌ها مخالفت می‌کنند موضوع را یکطرفه می‌بینند یعنی این بحث برای آنها باز نشده است که این داستان دارای منافع زیادی برای شفاف سازی است و همه اش منفی نیست. این مخالفت‌ها عمدتا از سنخ مخالفت‌های جناحی با برجام است. چه کسی است که الان بگوید برجام بی فایده بوده است؟برجام ، روابط خارجی ایران را عادی کرد هرچند ما به طور کامل می‌توانستیم از دستاوردهای برجام سریعتر و بیشتر استفاده نماییم و مسائل حزبی و جناحی را در آن دخیل نکنیم.

موضوع برجام و عضویت ایران در آژانس انرژی اتمی را به یاد بیاورید. این موضوع هم شبیه به همان است. این آژانس و شورای امنیت که کشورهای قدرتمند در رأس آن قرار دارند، بالاخره حقانیت ایران را برای استفاده و تولید چرخه سوخت هسته‌ای پذیرفتند. ما عضو شدیم و عده‌ای می‌گفتند که اگر ما عضو شویم عاملی برای تحریم‌ها و فشارهای بیستر است و چالش برانگیز است.

ما توانستیم با تمام مسائل پیش برویم و برجام را بسامان برسانیم و حقانیت ایران که به دنبال استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای است را به آژانس بقبولانیم و با تایید قطعنامه سازمان ملل و شورای امنیت، ایران به عنوان یک قدرت هسته‌ای در استفاده از موارد صلح آمیز شناخته شد که این امر در عرصه جهانی واقعا بی سابقه است و ما اینجاست که متوجه می‌شویم تیم مذاکره کننده، آقایان ظریف، عراقچی، صالحی، تخت روانچی و بقیه چه زحمتی کشیدند، - بیش از مقامات و دیپلمات‌های وزریده تاریخی چون مترنیخ و تالیران در اتریش و فرانسه که کشور خود را نجات دادند- تصویب این کنوانسیون پالرمو هم و سایر پروتکل‌ها هم به همین صورت است.

ایران که قربانی تروریسم بوده است چرا یک هیولایی برای خود ساخته ایم و با شعارهای مختلف هم مردم را می‌ترسانیم و هم تصمیم گیری در مورد منافع ملی را با حوزه مسائل سیاسی و جناحی مخلوط می‌کنیم و آن را با مشکل روبرو می‌سازیم. این تاخیر در تصویب لوایح و پریشانی بازار هر روز صدها میلیارد تومان بر اقتصاد و تجارت داخلی و خارجی ایران صدمه وارد می‌کند و این روزها شاهد آن هستیم.

آیا با عضویت در FATFو تصویب لوایح همه مسائل بین‌المللی ایران حل می‌شود؟

این انتظار درستی نیست. یک فرمول برای حل یکباره همه مسائل روابط خارجی ایران وجود ندارد اما می‌تواند یک گام به جلو برای تعامل با نظام بین‌الملل که سازمان‌های بین‌المللی بخشی از آن هستند- باشد. موضع ایران در برابر پالرمو بر فضای اقتصادی کشورتاثیر‌گذار بوده است و به همین دلیل مسئولان و فعالان اقتصادی خواستار تصویب سریع‌تر آن هستند از سوی دیگر ایران به اندازه کافی تاکنون توصیه‌های انجام شده را در اختیار کارگروه اقدام مالیFATF قرارداده است تا فرصت بیشتری برای تعلیق داده شود. ایران از ۴۱ موردتوصیه FATF بیش از۵۰ درصد را اجرایی کرده ‌است و این می‌تواند زمینه تمدید تعلیق را فراهم کند.

مسأله‌ای که باید توجه داشت بحث SPVو اینستکس است که اتحادیه اروپا با مسأله FATF همراه شده در حالی‌که دو مسأله جداست که با هم همزمان شده است. مخالفان این دو لایحه نیز مسأله سازوکار مالی اروپا را با هم مطرح می‌کنند و برای عدم تصویب پالرمو بهانه موضوع کم کاری اتحادیه اروپا را به میان می‌کشند. البته باید متذکر شد که تعلل کشورهای اروپایی در عملیاتی شدن ساز و کار SPV و اینستکس و همچنین کم‌اثر بودن اقدامات اروپایی و خصوصا بسته پیشنهادی آنها موجب افزایش ابهامات در خصوص این تصویب لایحه الحاق به پالرمو شده است. در این شرایط حساس، اتحادیه اروپا باید رفتارو اقدام مثبتی برای تسریع ساز و کار مالی از خود نشان دهد تا از جو روانی منفی و بدبینی موجود کاسته شود.

چرا بحث رد یا تصویب FATF از سوی مجمع تا این اندازه زمان‌بر شده است؟

مجمع تشخیص مصلحت نظام دارای کمیسیون‌های بسیار زیادی از جمله امنیتی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی و .... است که عده بسیار زیادی در حال فعالیت هستند اما فقط نباید بر بعد نظامی و امنیتی تخصص‌ها توجه داشت. باید از طیف‌ها و تخصص‌های مختلف استفاده شود. اینکه مجمع نمی‌تواند تصمیم گیری کند باعث ایجاد تاخیر و سردرگمی شده است آن هم در رابطه با مسائل بسیار مهم. ضمن اینکه خود این ۲۵ نفر که به عنوان هیات عالی نظارت هستند یک کمیسیون کوچکی دیگری را تشکیل دادند به عنوان کمیسیون نظارت. با حضور رئیس و دبیر تشخیص مصلحت نظام و ۲ نماینده از میان اعضای هر یک از کمیسیون‌های موضوع مجمع است.

کمیسیون‌ها خارج از تسلط و مدیریت اعضای تشخیص مصلحت نظام است و زیر نظر دبیرخانه مجمع است بنابراین باید دید که توسعه تصمیم گیری از صحن عمومی مجمع تشخیص در حال خارج شدن است و تنها یک اقلیتی در حال تصمیم گیری هستند و این موضوع پروسه تصمیم گیری را پیچیده و کاملا طولانی می‌کند و در واقع مجمع تشخیص باید مصلحت را تشخیص دهد اما خودش گره‌های دیگری را ایجاد می‌کند و در راستای حل و فصل مسائل بعضا با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌شود. این موضوع در واقع ساختار تصمیم گیری است که در مجمع موجود است. مجمع تشخیص مصلحت نظام فارغ از خط‌‌‌بندی‌های سیاسی، باید مصالح ملت را در نظر بگیرد. در واقع دلیلی برای مقاومت بدون جایگزین وجود ندارد. ما نمی‌توانیم همراه با کره شمالی تافته جدابافته‌ای در روابط بین‌الملل باشیم. باید با استفاده از حق شرط، تابع قوانین عقلایی و مقررات و کنوانسیون‌های بین‌المللی باشیم.

چرا آقای رئیس جمهور در این جلسات شرکت نمی‌کند؟

رئیس جمهور از زمان تشکیل دولت در دوره اول و دوم در هیچ یک از جلسات مجمع تشخیص حاضر نشده و این موضوع برای اینکه در معرفی و دفاع از موضع دولت بسیار موثر است یعنی وقتی که رئیس دولت نیست و کل دولت تاکید می‌کند که این کنوانسیون‌ها و لوایح باید تصویب شود ولی کسی نیست یعنی رئیس دولت آنجا نیست که بیاید از آنها دفاع کند قطعا با مشکل روبرو می‌شود و بقیه اعضا زمینه بیشتری پیدا می‌کنند که با این مخالفت ‌کنند. حضور رئیس جمهور به ویژه در جلسه آینده مجمع که به نظر جلسه نهایی درباره این تصمیم گیری خواهد بود بسیار ضروری است و به نظر می‌رسد که عدم حضور ایشان مشکلات عدیده‌ای برای کل نظام و منافع مردم ایجاد کند.

از آنجا که آقای روحانی خواستار بررسی سریع‌تر لایحه پالرمو درمجمع تشخیص مصلحت نظام بوده‌اند،عدم حضور رئیس جمهوری درجلسات مجمع برعدم تسریع و تصمیم‌گیری به موقع در مجمع منتهی شده است. آقای روحانی به عنوان رئیس قوه مجریه همچون روسای دو قوه مقننه و قضائیه به لحاظ شخصیت حقوقی وحقیقی می‌تواند در مجمع نقش مهمی در توضیح مواضع دولت وصلاح نظام داشته باشد، به ویژه آنکه قوه مقننه و رئیس مجلس براساس رأی مجلس موافق الحاق است.

البته بنده علت عدم شرکت رئیس‌جمهوری را در مجمع نمی‌دانم اما حضور ایشان در جلسه آینده مجمع بسیار ضروری و حیاتی برای تعیین تکلیف این لوایح است. چرا که رئیس جمهور یک عضو انتخابی در مجمع است و منتخب مردم هستند و رأی مردم را نمایندگی می‌کنند، بنابراین حضور ایشان در مجمع تشخیص بسیار می‌تواند مهم باشد و حضور رئیس جمهور در مجمع درباره یک مساله حیاتی و ملی است. یکی از چالش‌های بزرگ ما پس از استقرار جمهوری اسلامی همین مساله FATFاست که در یک چهارراه تصادم با سازمان‌های بین‌المللی و برخی کشورها قرار گرفته‌ایم.

اینکه موضوع FATFبا مساله اتحادیه اروپا و سیستم ساز و کار مالی و برجام همزمان شده را موضوعی بدانیم که می‌خواهند ایران را به زمین بزنند، هیچ سند و مدرکی وجود ندارد و اینکه ما بحث اروپا را با این موضوع مخلوط می‌کنند به ضرر خودمان است و باعث نگرانی و بی ثباتی در آرای میان اعضای مجمع می‌شود و لذا می‌بینیم به‌تدریج برخی اعضا نظرشان را از موافق به مخالف در این باره تغییر می‌دهند و به مخالفان می‌پیوندند و این موضوع نشان می‌دهد که اولا این بحث از سوی متخصصین و کارشناسان در افکار عمومی به خوبی طرح و ارائه نشده است، صدا و سیما باید با دعوت از متخصصین در این مواقع حساس برای گفت وگوهای زنده و میزگردهای زنده اقدام نماید و متخصصین و سیاستمداران بحث را باز کنند. صدا و سیما در حال عبور از این موضوع است. اما هنگامی که بحث در میان مردم و افکار عمومی وجود نداشته باشد نکات کور و مسائل لاینحل و عقیم متعددی حتی در سطوح عالی تصمیم گیری بسیار مشاهده خواهد شد.

صدا و سیما به طور کل ساز ناکوک با دولت می‌زند.

یکی از انتقاداتی که به صدا و سیما وارد است این رسانه باید رسانه ملی باشد اما متاسفانه در بزنگاه‌های بسیار مهم، کوتاهی‌هایی دیده می‌شود. به نظرم صداو سیما هنوز هم وقت دارد تا این بحث را وارد عرصه جامعه کند و توضیح داده شود. نباید از طرح این موضوعات در صحنه جامعه خوف و هراسی داشت. این موضوع در حد برجام برای ما اهمیت دارد. مباحث برجام را ببینید، به خوبی در افکار عمومی مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت و نتیجه آن اجماع نظام و کشور را به همراه داشت.

لذا پیشنهاد می‌کنم مجمع محترم تشخیص نظام یک گزارش بسیار دقیق درباره الحاق یا رد این لوایح به‌صورت مکتوب به مردم ارائه دهد که به چه دلیلی این موضوع را رد کرده یا به چه دلیلی آنها را پذیرفته است. به ویژه در صورت رد این موضوع. مجمع تشخیص باید مسئولیت عواقب این عدم پیوستگی به این کنوانسیون‌ها را بپذیرد بالاخره در تاریخ ثبت می‌شود و این حرکات و تصمیم گیری‌های در صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام صورت می‌گیرد بسیار مهم است و رصد خواهد شد.

راضیه فراهانی