اختیارات رئیس‌جمهور و نوع ساختار کشور

رئیس‌جمهور در دیدار با فعالان سیاسی، اظهارکرد که در خیلی از حوزه‌ها اختیارات زیادی ندارد. این سخن تازه‌ای نیست؛ نه از قول آقای روحانی بلکه مسبوق به گذشته است و شاهد این بوده‌ایم که روسای جمهور قبل نیز در یک مقاطعی به همین نکته اشاره کرده‌اند. جمله مشهور رئیس دولت اصلاحات که گفت رئیس‌جمهور تدارکاتچی است نیز همین امر را تایید می‌کند. حتی در دولت‌های نهم و دهم آقای احمدی‌نژاد هم به‌گونه‌ای نکاتی را در تایید این موضوع بیان کرد. البته اصل موضوع مساله‌ای مسبوق به گذشته است.

در مورد این قضیه در ارتباط با نوع ساختار کشور و مدیریت در آن گفت‌وگو و بحث بسیار صورت گرفته است. لذا طبیعتا ساختار اینگونه است. بخش زیادی از آن به دلیل نوع نگاهی که در طراحی سیستم بوده، اینگونه است که تمرکز اصلی روی ۳ قوه شکل نگیرد و می‌بینیم که این ساختار توانایی قوه مجریه را در بخش‌هایی از مدیریت و کار تحت تاثیر قرار می‌دهد. واقعیت این است که در عین حالی که باید آنچه رئیس‌جمهور گفته را به عنوان یک واقعیت بپذیریم و در ارزیابی کارنامه دولت بدان توجه کنیم، اما دولت به دلیل اینکه منابع متعدد در اختیار و توانایی‌های مختلفی که در سازوکارهای مدیریتی خود دارد، خیلی قوی‌تر و جدی‌تر از آن چیزی که اکنون انجام می‌دهد می‌توانسته عمل کند.

به طور مثال شاهدیم که در خود مدیریت وزارتخانه‌ها عمدتا در دوره دوم می‌توان گفت که به نسبت دوره اول دولت مدیریت ضعیف‌تری داشته است. مخصوصا که شرایط کنونی نیز شرایط خاص و ویژه‌ای است و دولت باید در این دوران قوی‌تر از گذشته ظاهر شود. لذا فکر می‌کنم برخی از مدیران برجسته دولت، حتی در سطح وزارت خارجه که انصافا یکی از تواناترین مدیران را در بخش گفت‌وگو و مذاکره دارد، اما می‌توانیم این نقد را داشته باشیم که در عرصه‌های منطقه‌ای و دیپلماسی در چنین شرایطی دراندازه‌های خود ظاهر نشده و عملکرد قابل نقدی دارد. در بخش‌های اقتصادی حداقل می‌شد به یکی دو بخش توجه بیشتری شود چرا که مدیریت‌های کنونی به نسبت مدیران قبلی بسیار ضعیف‌ترند. به طور مثال در عرصه صنایع و بازرگانی دولت می‌توانست خیلی قوی از آنچه اکنون عمل می‌کند، به فعالیت بپردازد. برخی بخش‌ها در لایه‌هایی از مسائل استراتژیک، تصمیم‌گیری، سیاست خارجی و در برخی از حوزه‌های امنیتی و... فعال هستند و دولت نمی‌تواند نقش نهایی را داشته باشد. اما ضمن اینکه می‌توان با این بیان آقای روحانی همراه بود که ساختار مدیریتی نظام تا حدودی در عرصه‌هایی با فضاهای موازی روبه‌روست، اما می‌توان این نقد را به دولت وارد کرد که در شرایط کنونی آنگونه که باید و انتظار می‌رود به هر دلیلی پای کار نیست و می‌توانست کارنامه موفق‌تری ارائه دهد.