سیمای جمهوی اسلامی و تفسیر داعشی از قرآن!

حجت الاسلام هادی سروش، مدرس حوزه، در یادداشتی با عنوان «سیمای جمهوی اسلامی و تفسیر داعشی از قرآن!» نوشت:

روزگار عجیبی است!

در شبکه سراسری سیما صریحا آیه “محاربه” یعنی “إِنَّما جَزاءُ الَّذينَ يُحارِبُونَ اللَّهَ.. (مائده/۳۳)، به جریان اخیر بنزینی! تفسیر و تطبیق می‌شود و حُکم به زجر کش کردن و بریدن دست و پای می‌دهند!

آیا داعش، با آیات قرآن غیر از این کردند!؟

چند مطلب:

تفسیر به رای قرآن، که همان تحمیل معنا و جریان خاصی به قرآن است در ردیف سخت ترین عواقب آخرتی قرار دارد.

برای هشدار همین یک آیه کافی است؛

«یا أَهْلَ الْکتابِ لا تَغْلُوا فی دینِکمْ وَلاتَقُولُوا عَلَی اللَّهِ إِلاَّ الْحَق» (نساء۱۷۱)؛ «ای اهل کتاب! در دین‌تان، غُلُوّ مَکنید؛ و در باره خدا، جز حق مَگویید».

۲⃣ تفسیر آیات قرآن باید با توجه به “منبع وحی” باشد چنانچه خود قرآن در آیه ۴۴ سوره نحل تصریح نموده است. (ر.ک؛المیزان ج۱۲ص۲۶۰)

د رغیر اینصورت، “تفسیرگو” در ردیف «ضلّوا فاضلّوا» است که به معنای “لغزیدند و دیگران رابه لغزش کشاندن” است.

۳⃣ اجماعی بین همه‌ی اندیشمندان قرآنی است که تفسیر قرآن؛ نیاز به آگاهی کامل به اموری مانند: خصوصیات اختصاصی قرآن که “اسالیب القرآن” است و شناخت انواع دلالت‌ها؛ حقیقت، مجاز، نص، ظاهر، اشاره، کنایه/ و آشنایی با قرائات و تفاوت‌های دلالتی آنها / و نیز توانایی علمی برای مراجعه به احادیث تفسیری و تشخیص احادیث صحیح و معتبر / و آشنائی با مفاهیم کل آیات، دارد.

به تعبیر استاد مطهری؛ “قرآن یک ساختمان بهم پیوسته است”.

بعد از طی همه این مقدمات، تازه به تعبیر مهم مولوی می‌رسیم که می‌گوید؛ “هرکسی که قرآن را تفسیر می‌کند در واقع خودش را تفسیر می‌کند و نه قرآن را”.

چرا که قرآن را از پسِ عینک عقائد و سلیقه خود می‌بیند و تفسیر می‌کند.

۴⃣ موضوع تفسیر آنجایی سخت‌تر می‌شود که آیه مورد بحث از آیات فقهی قرآن باشد و به اصطلاح حوزوی “آیات الاحکام” باشد.

تفسیر و حکم کردن بر اساس “آیات الاحکام” که حدود پانصد آیه است، دارای مقدمات ضروری است که نخستین آن تسلط به روایات فقهی است.

استاد بزرگوارم آیت الله جوادی آملی در عین اینکه روایات تفسیری قرآن در دو موضوع عقائد و خلقت را محدود کننده‌ی آیه قرآن نمی‌داند، اما آیات نازل شده در موضوع “احکام” را محدود به روایات وارده دانسته و بر این باور است؛ هر آیه‌ای که متضمن معنای فقهی است حتما باید در پرتو “حدیث معتبر”، معنا شود.

فهم و تفسیر آیات الاحکام به غیراز آشنایی با مواردی که در شماره سه یادآور شدیم، نیاز به اضافاتی مانند آشنایی به فقه، اصول فقه، آراء فقهاء و نیز دارا بودن نیروی استنباط احکام فقهی دارد تا با سایر “ادلۀ اجتهادی” بتوان به مفاد آیه موردنظر دست یافت.

گذشته از اینکه آیات فقهی در قرآن پراکنده است و این پژوهش دو چندانی می‌طلبد. مثلا اصل وجوب نماز در آیه ۴۳ بقره آمده، و رو به قبله در آیه ۱۴۴ بقره، و طهارت آن در آیه ۶ مائده بیان شده است.

آیه محاربه که مورد نظر شبکه یک سیما قرار گرفت! از “آیات الاحکام” است و فهم آن، بستگی به دستیابی به همه آن مقدمات مذکوره دارد.

وقتی کارشناس سیما! در ترجمه آیه زمین گیر است و “کشتن” را به معنای زجرکش کردن می‌گیرد! چه انتظاری است که به سوالات مهم فقهی در این موضوع آشنا باشد! که؛ آیا آیه در مورد فقط محارب است و یا مفسد؟ محارب کیست؟ مفسد کیست؟ کشتن و قطع دست و پا و تبعید، حکم تخییری است یا تعیینی؟

اجرای مفاد آیه مربوط زمان معصوم (ع) است یا زمان غیبت را هم می‌گیرد؟

و دهها مطلب فقهی دیگر در ذیل این آیه مطرح است.

چگونه بااین همه سوال علمی، شبکه سراسری تلویزیون آیه فقهی قرآن را تفسیر و تطبیق بر معترضان سیاست‌های اقتصادی یک کشور می‌کند؟!

آنچه جانسوز است “تفسیر داعشی” از کتاب آسمانی است که پیام آورش به “پیامبر رحمت” نامیده شده.

مگر داعش آن همه جنایت مانند سر بریدن و زنده در آتش سوزاندن را متکی به آیات قرآن نمی‌کردند؟!

آنان! همه‌ی جنایات خود را به غلط به آیه ۱۲۶ سوره نحل می‌کردند: «وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُواْ بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ ؛ – و اگر عقوبت شدید همان گونه که مورد عقوبت قرار گرفته‌‌اید [متجاوز را] به عقوبت رسانید»

درحالی‌که مفاد آیه بر عکس تفسیر داعشیان است چون وقتی بعد از اُحد برخی از مسلمان تصمیم به قطعه قطعه کردن کفار گرفتند این آیه نازل شد و آنان را از “مُثله” کردن برحذر داشت و دستور به صبر و حتا عفو داد.

اگر استاد مطهری تفسیر مارکسیستی از قرآن را که در آن زمان مرسوم بود “خیانت در حق قرآن” می‌دانست، اگر امروز بود برنامه تفسیر داعشی تلویزیون را چه می‌دانست؟

بر تلویزیون، حرجی نیست!

اما زُعمای قوم می‌دانند؛ تفکر داعشی چه بلایی بر سر اسلام در نگاه جهانیان آورده!

و می‌دانند؛ غیراز تولید فرقان و دگرفکری در سازمان مجاهدین، چه بزرگانی چون استاد مطهری را از ما گرفت که چهل سال است که حوزه‌ها از ارائه آن ناتوان است!

از آینده نگران باشید و اگر نیستید پس؛ “فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ “!