(مذاکرات هسته‌ای در وین ناموفق بود) این اظهارنظر رئیس‌جمهوری فرانسه در باب مذاکرات چند روز گذشته وین میان ایران و طرف های غربی است. خبری که از سوی چندین خبرگزاری بین‌المللی تایید شده است و همین باعث واکنش‌های بسیاری در سطح بین‌المللی و البته در داخل ایران شده است.
به گزارش دیده‌بان ایران، تایید خبر شکست مذاکرات وین باعث نگرانی عده‌ای از کارشناسان در خصوص وضعیت اقتصادی ایران شده است. در همین رابطه با مهدی مطهرنیا، مسائل مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو نشستیم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
*آقای مطهرنیا! باتوجه به اعلام رسمی نتیجه ناموفق بودن مذاکرات وین، تحلیل شما از این دور از مذاکرات چیست؟
در ارزیابی تلاش دیپلماتیک ایران برای دستیابی به توافقی جامع برای مذاکره باید بگویم که ایران در عین حال تلاش دارد خود را کنشگر فعال در پشت میز مذاکره نشان دهد اما همواره تحت تاثیر فعالیت طرف مقابل عمل کرده است. مطرح شدن پرونده هسته ای ایران پیش از آن که ناشی از نگران ایالات متحده آمریکا و قدرت های بزرگ از داشتن بمب هسته ای از طرف ایران باشد، محصول بهانه قرار دادن پرونده هسته ای برای اعمال فشارهای بین المللی برای ایران بود. ایران این معنا را در مسیر حرکت دیپلماتیک خود گسترش بخشید و مسئله پرونده هسته ای را در راس امور خود نشاند و با فراز و نشیب‌های گوناگون گفتمانی با آن روبه رو شد. در گفت‌وگو ایجابی مطرح شدن پرونده هسته ای را به عنوان یک فرصت محسوب کرد و حتی کار را به جایی برد که تحریم های بین المللی علیه جمهوری اسلامی را جزء نعمت‌های الهی دانست به گونه ای که گفته می شد تحریم ها علیه جمهوری اسلامی موجب استقلال و شکوفایی اقتصادی می شود! به طوری که رئیس جمهور اسبق این گزاره را بازتولید کرد که آن اندازه تحریم کنید که تحریم‌دانتان پاره شود! ما از مسئولین تراز اول جمهوری اسلامی شنیدیم که تحریم ها نمی تواند به اقتصاد ایران ضربه وارد کند! این برخورد مثبت و ایجابی در مسیر کمک به طرف مقابل برای مطرح کردن پرونده هسته ای در راس اخبار جهانی قرار گرفت. بعدها برخورد گفتمان سلبی و منفی آغاز شد و این زمانی بود که ایران تحت تحریم های فلج کننده ایالات متحده آمریکا و همکاری کشورهای غربی و شرقی در نظام بین الملل قرار گرفت. ایران با وجود اینکه بارها تاکید کرد که پای میز مذاکره با آمریکا حاضر نمی شود، پای میز مذاکره حاضر شد، کدگذاری نرمش قهرمانانه صورت گرفت و سپس تلاش شد پرونده هسته ای به یک توافق جامع برای حل مسائل تبدیل شود. این امر در سال ۲۰۱۵ صورت پذیرفت. ایران پس از پذیرفتن توافق نامه با شروط رهبر جمهوری اسلامی در اجرای آن رو به رو شد که آن شروط بر روی میز باقی ماند. وقتی برجام آغاز شد به دلیل اینکه ایران آن را نافی عملکردها و جهت گیری های انقلابی و ایدئولوژی خود می دانست، تلاش کرد که حیثیت خود را در مسیر مخالفت با حرکت آمریکا در نظام بین الملل نشان دهد. پرواز موشک هایی که در بر روی آن شعار نابودی اسرائیل حک شده بود، در اختیار قرار گذاشتن پایگاه های تهران برای ارسال موشک های روسی به سوریه و مسائلی از این دست، بهانه بیشتری به دست غرب داد تا با آمدن ترامپ آمریکا از برجام خارج شود. درهمین زمان ایران ادعا کرد در صورت خروج آمریکا از برجام، برجام را آتش خواهد زد. استعاره پاره کردن برجام توسط ترامپ که در کمپین انتخاباتی مطرح شده بود، انجام شد و آمریکا به آنچه که وعده داده بود عملکرد کرد اما ایران در برجام باقی ماند. برجامی که از سوی نگرش انقلابی در ایران چیزی بدتر از عهدنامه ترکمانچای خفت بار دیده می شد. دومین موقعیت ترور سردار سلیمانی در خاک کشور دیگری توسط نیروهای آمریکایی و اعلام رسمی آن توسط این کشور بود اما با این وجود ایرانی که می خواست برجام را آتش بزند در برجام باقی ماند! مجلس نو انقلابی که در سال ۱۳۹۸ با رای حداقلی مردم سرکار آمد و طرحی را به تصویب رساند که خواهان خروج دولت حسن روحانی از برجام شد. با وجود طرح مجلس انقلابی، ایران باز هم از برجام خارج نمی شود و مذاکرات کنونی شروع آغاز شد.
با شروع انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نتایج مثبت برجام هم به پایان رسید! به روی کار آمدن دولتی که ریاست آن بر عهده که شخصی‌ست به نام ابراهیم رئیسی که جزء کاندیداهای جانشینی رهبری جمهوری اسلامی است و تمام نیروهای حاکی او نیروهای ضدبرجامی هستند کار را برای به نتیجه رساندن برجام سخت کرد. پس از سه ماه گفت‌وگو در باب برجام و آغاز مذاکراتی که رهبر جمهوری اسلامی مجوز آن را صادر کرده بود، ایران خواسته هایی را مطرح می کند که نتیجه آن این است که ایران می گوید که یک همه تحریم ها برداشته شود دوم تحریم های برداشته شده در همه زمینه ها توسط ایران راستی آزمایی شود و از سویی طرف های برجام باید تعهد دهند که از برجام خارج نمی شوند! همه این گزاره ها نشان دهنده این است که مذاکرات وین از همان آغاز شکست را به دنبال داشت اما مذاکرات انجام شد. دلیل آن این است که جهان این بهانه را داشته باشد که کشورهای غربی به دولت جدید ایران فرصت مذاکره داد اما جمهوری اسلامی نخواست که توافقی صورت گیرد! ارزیابی از این مسیر نشان می دهد که ایران بیش از آنکه فعالانه عمل کند، در میدان بازی نظام بین المللی برای محدود کردن قدرت ایران و کشاندن به ایستگاه های آخر برخورد بین المللی با تهران بازی کرد. فرصت جهان برای مختومه اعلام کردن پرونده هایی نظیر پرونده ایران به شدت رو به پایان است. از طرفی دیگر آمریکایی ها و متحدین منطقه‌ای او به ویژه اسرائیل و کشورهای عربی مدعی نزدیکی ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای هستند؛ بدین ترتیب در ارزشیابی پرونده ایران ما در لایه‌های بیرونی شاهد یک ابهت انقلابی و در لایه های درونی شاهد یک عقب نشینی آشکار گام به گام هستیم. اکنون اگر مذاکرات وین با شکست رو به رو شود ایران باید از برجام خارج شود. خروج ایران از برجام ارزش پول ملی در ایران را به شدت کاهش و فشارهای اقتصادی بر علیه ایران شدیدتر شدیدتر خواهد داشت. بدین گونه در می‌یابیم مذاکرات این دوره که هزینه های بسیار گزاف و آورده های بسیار ناچیزی را برای ایران به دنبال داشته است. به نظر می رسد برجام حال خوبی ندارد و اکنون در ای سی یو با کمترین امید در حال تقلا است.
برگ‌های برنده ایران نه تنها باعث گرفتن امتیاز نشد بلکه به شکست در مذاکرات وین منتهی شد
*آقای مطهرنیا! ایران دو پیش‌‌نویس به کشورهای غربی ارائه داد که البته این پیش‌نویس‌ها مورد قبول این کشورها قرار نگرفت. به اعتقاد شما باتوجه به شرایط پیش آمده آیا ایران از موضع خود در مذاکرات پایین خواهد آمد؟
ایران اگر می خواست عقب نشینی کند باید این عقب نشینی را در همین مذاکرات می‌کرد. ایران تلاش کرده است که از برگ های برنده خود برای گرفتن امتیاز بیشتر از غرب استفاده کند اما این برگ های برنده نه تنها موثر نبوده بلکه به شکست در مذاکرات هم منتهی شد. ایران سعی دارد نشان دهد که این ایران است که کشورهای غربی را مجبور به مذاکره با ایران هستند نه ایران! این روش ایران باعث شده است که جبهه مقابل ایران متحدتر از قبل در مقابل ایران قرار بگیرند.
*به نظر شما با توجه به شرایط پیش آمده و احتمالا وضعیت اقتصادی به مراتب اسفناک‌تر نسبت به قبل ایران و به نوعی سقئوط ارزش پول ملی، آیا شاهد موج جدیدی از اعتراضات سراسری در کشور خواهیم بود؟
حکومت خود را یکدست و قدرتمند در مدیریت بحران ها، سرکوب اعتراضات و طغیان های ناشی از این اعتراضات می داند و هر گونه اعتراضی را ناشی از نفوذ کشورهای بیگانه در میان معترضین می داند و با آن به شدت برخورد می کند. نکته اساسی که وجود دارد این است که رکورد موجود با اقتصاد کاملاً بحران زده و ابربحران آب تا چه اندازه می تواند از ضعف درونی برخوردار و با سرکوب آن را کنترل کرد؟! به نظر می رسد این امر نمی تواند در دراز مدت ادامه دار باشد.
اعلام شکست در مذاکرات توسط فرانسه، مجوزی برای حرکت‌های ضدبرجامی است
*با توجه به موضع مشخص اسرائیل در مقابل ایران؛ به نظر شما با شکست مذاکرات وین این موضع به چه چیزی می انجامد؟
اسرائیل خود را در موضع برتری نسبت به دیدگاه های کاخ سفید در مقابل ایران می‌داند. امروز اسرائیل به یک کنشگر اصلی در پرونده هسته ای ایران تبدیل شده است. اسرائیلی ها در پی ضربه زدن به ایران بوده و هستند و حملات قبلی آن ها به پایگاه های هسته‌ای ایران ناشی از همین قضایا است. با توجه به تجربیات گذشته احتمال حمله اسرائیل به پایگاه های هسته ای ایران بسیار قوی تر از قبل است. شما مشاهده کردید که امانوئل مکرون به سرعت اعلام می کند که مذاکرات وین شکست خورده است، خود این اعلام توسط فرانسه مجوزی برای حرکت های ضد برجامی در عرصه منطقه ای و بین المللی است.
*نقطه ضعف تیم دیپلماسی جمهوری اسلامی چیست؟
تیم دیپلماسی ایران این بار با تعدادی بالغ بر ۴۰ نفر در وین حاضر شد. بالا بردن توقعات این تیم و ایجاد امیدواری در جناح انقلابی برای رسیدن به یک پیروزی درخشان نقطه ضعف این تیم است. احتمال دارد که در نهایت این دولت نیز با توجه به فشارهای بین المللی از مواضع خود عقب نشینی و در نهایت این همه جدال، با مذاکره و راهکار دیپلماسی بخواهد مشکل را حل کند اما بالا بردن سطح توقعات در این مذاکرات به حدی که در اولین گام سخن از برداشتن همه تحریم ها می شود اگر نتواند تحریم های کمرشکن و اساسی را بردارد نشان دهنده شکست تیم دیپلماسی ایران است.
منبع: دیده بان ایران- نازیلا معروفیان
- 19
- 2
