پنجشنبه ۰۸ آذر ۱۴۰۳
۱۵:۵۴ - ۰۵ شهریور ۱۴۰۱ کد خبر: ۱۴۰۱۰۶۰۴۷۴
سیاست خارجی

بازگشت برجام به اتاق انتظار؟ | برجام و اقتصاد ایران و جهان

نقش برجام در اقتصاد,شکست رسمی برجام
ناگفته نماند شرایط پنج روز گذشته در سوریه به‌واسطه سلسله حملات ایالات متحده آمریکا و نیروهای همسو با ایران و همچنین اقدامات اسرائیل شرایط پیچیده‌تری را برای حصول توافق ایجاد کرده است. به‌خصوص آنکه بسیاری معتقدند این دو مسئله به هم ارتباط دارد. حال باید دید در این فضای مبهم و پیچیده باید شاهد احیای برجام باشیم یا تحولات حکایت از فرسایشی‌شدن و حتی توقف مجدد مذاکرات دارد؟

با پاسخ چهارشبه هفته گذشته آمریکا به جوابیه ایران درباره متن توافق اتحادیه اروپا نه‌تنها وضعیت احیای برجام روشن نشد که ظاهرا با ابهامات بیشتری توأم شد؛ چراکه از یک‌سو تاکنون جزئیات دقیقی از پاسخ دولت بایدن در دست نیست. درعین‌حال برخی رسانه‌ها مانند العربیه در همان ساعات اولیه چهارشنبه عنوان کردند که آمریکا با هیچ‌کدام از درخواست‌های ایران موافقت نکرده است. در ادامه علی منتظری از ردشدن سه درخواست ایران در پاسخ آمریکا گفت. این خبرنگار شبکه فرانسوی فرانس۲۴ در تهران نوشت: «خواسته نخست ردشده ایران درباره حفظ توانمندی‌های هسته‌ای‌اش در سطح فعلی است. آمریکایی‌ها مخالف این موضوع و خواستار بازگشت توانمندی‌های هسته‌ای تهران به سطح زمان آغاز برجام یعنی سال ۹۴ هستند. ایران خواهان جمع‌آوری و نگهداری سانتریفیوژهای نسل جدید خود در انبار تحت نظارت آژانس است اما آمریکا خواستار نابودی همه سانتریفوژهای مازاد بر آغاز برجام در سال ۹۴ و بازگشت تعداد سانتریفوژهای موجود ایران به سطح این زمان است. همچنین ایران درخواست کرده برای توافق، پایان نهایی تحقیقات آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی در فعالیت هسته‌ای تهران از جمله سؤالات درباره منشأ اورانیوم در سه مرکز هسته‌ای ایران اعلام شود اما آمریکا این موضوع را هم رد کرده است». البته مرندی، مشاور تیم مذاکرکننده ایران، فورا این اظهارنظرها را رد کرد. به دنبال این گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای، اولیانوف هم اقرار کرد که به احتمال بسیار زیاد مذاکرات برجام طولانی خواهد بود و در نتیجه از توافق در کوتاه‌مدت خبری نیست. نماینده روسیه در مذاکرات برجام در توییتر نوشت: «برخی منابع از احتمال طولانی‌شدن مذاکرات برجام می‌گویند. آنها خبر می‌دهند که آمریکا پاسخ «بله» یا «خیر» قاطعانه نگفته است».

اولیانوف در توییت دیگری که مؤیدی بر گفته‌های قبلی خود بود، دوباره از فرسایشی‌شدن مذاکرات گفت. این دیپلمات روس نوشت: «هرگونه پیشنهاد جدید برای تهیه پیش‌نویس، مذاکرات وین درمورد برجام را به‌طور عینی طولانی می‌کند. ممکن است مایه تأسف باشد‌ اما شرکت‌کنندگان این حق را دارند که مطابق با رویه عادی دیپلماسی چندجانبه، تغییراتی را در متن درخواست کنند. باید صبور باشیم».

در کنارش سخنگوی کاخ سفید هم پس از ارسال پاسخ واشنگتن تأکید کرد: «بایدن تنها توافقی را می‌پذیرد که در راستای منافع آمریکا باشد». کارین ژان پیر گفت: «بایدن تنها با توافقی موافقت خواهد کرد که در جهت منافع امنیت ملی آمریکا باشد؛ بنابراین ما همیشه گفته‌ایم که دیپلماسی تنها راه برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای و بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک است. البته ما همچنان به این گفت‌وگوها ادامه می‌دهیم».

در مقابل برخی از اظهارنظرها خلاف این روند را نشان می‌دهد. کمااینکه وبگاه وزارت امور خارجه آمریکا هم نوشت که ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در یک کنفرانس خبری بیان کرد: «احیای برجام نه‌تنها در راستای منافع آمریکاست‌ بلکه قدمی مهم برای خاورمیانه است». دیوید بارنیا، رئیس سازمان موساد در اظهاراتی گفت: «ایران به توافق هسته‌ای باز خواهد گشت، زیرا هم تهران و هم واشنگتن منافع راهبردی در آن دارند و اکنون فرصت امضای توافق نزدیک به صددرصد است».

نقش برجام در اقتصاد,شکست رسمی برجام

در این بین جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی، درباره مذاکرات برجامی این دوره و آخرین روند احیای توافق گفت: «مذاکرات ایران با پنج کشور غربی یک مذاکرات بسیار پیچیده به لحاظ امنیتی، فنی و سیاسی است. این پرونده تقریبا سه دهه وقت دستگاه دیپلماسی ما و بسیاری از کشورهای طرف مقابل را گرفته است‌ اما در مذاکرات اخیر به نظر می‌رسد روی آن چارچوب‌های اصلی که مدنظر طرفین است، توافق حاصل شده است». این نماینده مردم تایباد و تربت‌جام در گفت‌وگو با ایلنا خاطرنشان کرد: «اگر بر چند محور اساسی که شامل تکنولوژی هسته‌ای موجود در ایران، نوع سانتریفیوژها، میزان و درصد غنی‌سازی، نحوه انتقال پول بعد از فروش نفت یا همان راستی‌آزمایی یا ضمانت‌های چندساله‌ای شرکت‌های سرمایه‌گذار است، تکیه کنیم، به نظر من دغدغه‌ها رفع شده است و احتمال اینکه ظرف یک هفته الی ۱۰ روز آینده مذاکرات به یک سرانجامی برسد، بسیار زیاد است».

پیرو این گمانه‌زنی‌های متعدد و متضاد، نورنیوز دیروز جمعه تأکید داشت که مبنای بررسی متن ارائه‌شده به تهران خطوط قرمز و منافع مردم ایران است». این رسانه نزدیک شورای عالی امنیت ملی نوشت: «از دیروز (چهارشنبه) که اعلام شد متن حاوی پاسخ آمریکا به دست ایران رسیده اظهارنظرهای متعددی در رسانه‌های داخلی و خارجی طرح شده که یا کذب بوده یا غیردقیق و مبتنی بر گمانه‌زنی است. بررسی این متن در تهران آغاز شده و مبنای غیر‌قابل‌تغییر آن خطوط قرمر اعلام شده و منافع مردم ایران است». البته با وجود این موضوعات خوش‌بینی‌ها درباره آینده برجام افزایش یافته است.

بااین‌حال حسین امیرعبداللهیان در جمع ایرانیان مقیم تانزانیا گفت: «روز گذشته (چهارشنبه) پاسخ طرف آمریکایی را دریافت کردیم. در‌حال بررسی و آنالیز دقیق آخرین متنی که روی میز قرار دارد و آخرین پاسخی که روز گذشته دریافت شده هستیم. روی مسائل باقی‌مانده پادمانی بسیار جدی هستیم و به‌هیچ‌وجه حاضر نیستیم در شرایطی که همه طرف‌ها به برجام برمی‌گردند، برخی اتهامات سیاسی و بی‌اساس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه جمهوری اسلامی ایران باقی مانده باشد و آنها بخواهند مثل استخوان لای زخم هر زمان که خواستند این ادعاهای برخاسته از محیط ناامن‌کننده رژیم صهیونیستی را تکرار کنند. چنانچه بررسی‌های ما به نقطه‌ای برسد که جمع‌بندی تیم کارشناسی ما تأمین منافع ما و رعایت ملاحظات و خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران باشد، گام بعدی جمع‌شدن و حضور وزرای خارجه در وین برای جمع‌بندی گفت‌وگوها و توافقات است و براساس جدول زمان‌بندی که درباره آن بررسی‌های کارشناسی ما در دست اقدام است، امیدواریم بتوانیم به مراحل بعدی هم وارد شویم». وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: «مادامی که از رعایت خطوط قرمز و حصول منافع ملت ایران مطمئن نشویم، هیچ شتاب و عجله‌ای در این موضوع نخواهیم کرد». این در حالی است که تا پیش از ارسال پاسخ آمریکایی‌ها، تهران از تأخیر در ارسال جواب نهایی گلایه داشت.

ناگفته نماند شرایط پنج روز گذشته در سوریه به‌واسطه سلسله حملات ایالات متحده آمریکا و نیروهای همسو با ایران و همچنین اقدامات اسرائیل شرایط پیچیده‌تری را برای حصول توافق ایجاد کرده است. به‌خصوص آنکه بسیاری معتقدند این دو مسئله به هم ارتباط دارد. حال باید دید در این فضای مبهم و پیچیده باید شاهد احیای برجام باشیم یا تحولات حکایت از فرسایشی‌شدن و حتی توقف مجدد مذاکرات دارد؟

برجام و اقتصاد ایران و جهان

آندره گالستیان در جهان صنعت نوشت: اخبار و گزارش‌های مرتبط با برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) و نتیجه مذاکرات احیای آن، این روزها تیتر اول بسیاری از خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مطرح در جهان است. واقعیت آن است که در وضعیت کنونی جهان، احیای کامل برجام می‌تواند تاثیرات بسیار جدی، عمیق، اساسی و گسترده بر اقتصاد ایران و جهان داشته باشد. در دورانی که بیماری کووید۱۹ و همچنین جنگ روسیه و اوکراین، به شدت، اقتصاد دنیا را تحت تاثیر قرار داده و مشکلات اقتصادی بسیاری را برای کشورهای گوناگون جهان، به وجود آورده است، احیای برجام می‌تواند نقش موثری در بهبود اقتصاد ایران و جهان داشته باشد.

نقش برجام در اقتصاد,شکست رسمی برجام

یکی از اولین آثار احیای برجام، ورود میلیون‌ها بشکه نفت‌خام ذخیره‌شده و نیز صادرات بیشتر ایران به بازارهای جهانی است. قیمت نفت‌خام پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین، شاهد افزایش چشمگیری بوده است اما در چند هفته گذشته، با توجه به امیدواری به حصول نتیجه در مذاکرات، شاهد روند نزولی قیمت نفت برنت و سیر کاهشی قیمت سبد نفتی اوپک هستیم. به عبارت دیگر، بازارهای نفت، شروع به واکنش کرده‌اند.

ایران ظرف چند ماه می‌تواند صادرات نفت خود را به صورت تاثیرگذاری افزایش دهد.

همان‌گونه که پس از تصویب برجام، در سال ۲۰۱۶ شاهد افزایش چشمگیر صادرات نفت ایران بودیم؛ هم‌اکنون نیز این امکان وجود دارد و ظرفیت آن نیز موجود است، به‌ویژه که ایران، ذخایر نفت انبارشده قابل‌توجهی نیز دارد. افزایش صادرات نفت ایران، باعث افزایش درآمدهای ارزی ایران خواهد شد و بر اقتصاد ایران، تاثیر مثبتی خواهد داشت و علاوه بر آن، باعث کاهش محسوس قیمت نفت در بازارهای جهانی خواهد شد که خود، باعث تاثیر مثبت در اقتصاد کنونی جهان خواهد شد؛ جهانی که شاهد افزایش فراوان قیمت نفت پس از شروع جنگ در اوکراین بوده است.

احیای برجام می‌تواند قیمت گاز را نیز کاهش دهد. یکی از پیامدهای جنگ در اوکراین، افزایش قیمت گاز طبیعی است و در صورت افزایش صادرات گاز ایران، طبیعی است که روند افزایشی قیمت، قابل کنترل خواهد بود و طبیعتا، ایران به درآمدهای ارزی بیشتری خواهد رسید و سایر کشورها نیز با کنترل نرخ گاز، منتفع خواهند شد.

با افزایش درآمدهای کشور، طبیعی است که ثبات نسبی نرخ ارز را می‌توان متصور بود. با تحقق این امر، رشد اقتصادی کشور و کنترل نرخ تورم، تسهیل شده و امکان برنامه‌ریزی اقتصادی بلندمدت برای بنگاه‌های تجاری و واحدهای صنعتی با سهولت بیشتری امکان‌پذیر خواهد شد و بر همین اساس، چرخه تولید و تجارت به صورت روان‌تر و با کارایی بیشتر به حرکت درخواهد آمد و در نتیجه، فرصت‌های شغلی بیشتری به وجود خواهند آمد و میزان بیکاری، سیر نزولی خواهد داشت. با کم شدن میزان بیکاری، طبیعی است که عوارض بیکاری در افراد و مشکلات اجتماعی مربوطه نیز کمتر خواهد شد.

با برقراری ارتباط مناسب و گسترده بین بانک‌های خارجی با بانک‌های ایرانی و همچنین با دسترسی به سوئیفت، امکان ورود آن دسته از مواد اولیه صنایع که در داخل کشور تولید نمی‌شوند یا تولید آنها ناکافی است، با سرعت و سهولت بیشتری امکان‌پذیر خواهد بود و چرخ‌های صنایع با استمرار بیشتر و به صورت روان‌تر به گردش درخواهند آمد.

بدیهی است که صنعت و تولید کالاهای صنعتی گوناگون در رشد و گسترش اقتصاد و پیشرفت کشور، نقشی اساسی دارند و با تولید محصولات صنعتی متنوع‌تر در زمینه‌های گوناگون‌، امکان صادرات وسیع‌تر محصولات مختلف نیز به وجود خواهد آمد و ارزآوری بیشتر برای کشور، محقق خواهد شد. رشد تولید و افزایش رقابت، کیفیت کالاهای داخلی را افزایش و قیمت آنها را کاهش خواهد داد و مصرف‌کننده ایرانی، رضایت بیشتری در استفاده از کالاهای ایرانی خواهد داشت و در زمینه صادرات نیز با رقابتی‌تر شدن کالاها در مقایسه با نمونه‌های مشابه خارجی، امر صادرات با شتاب بیشتری به رشد و گسترش ادامه خواهد داد و افزایش ارزآوری و رشد اقتصادی کشور با روندی سریع‌تر، مسیر خود را طی خواهد کرد. در زمینه خودروسازی نیز امکان همکاری‌های خودروسازان ایرانی با خودروسازان سایر کشورها، تسهیل خواهد شد و نه تنها امکان تنوع بیشتر در محصولات به وجود خواهد آمد بلکه امکان ارتقای کیفی محصولات نیز به صورت گسترده‌تری فراهم خواهد شد. امکان ارتقای جایگاه ایران به عنوان یک خودروساز مطرح در سطح جهان به وجود خواهد آمد و صادرات خودرو از ایران به سایر کشورها، شتاب چشمگیری خواهد یافت.

در زمینه مسکن، امکان همکاری‌های گسترده شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های خارجی به وجود خواهد آمد و برای تولید و عرضه مسکن، توسعه بیشتری متصور خواهد بود و ارائه مسکن با کیفیت مطلوب‌تر نیز با استفاده از تجارب جهانی در این زمینه، ممکن خواهد شد. توجه به این نکته نیز ضروری است که امکان توسعه کمی و کیفی پروژه‌های انبوه‌سازی مهیا خواهد شد و رضایت بیشتر هموطنان از طرح‌های مسکن، ممکن خواهد شد.

در صورت احیای برجام، امکان و احتمال سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، به شدت و با روندی تصاعدی، قابل ازدیاد است. اصولا ایران در زمینه‌های مختلف، امکان جذب سرمایه‌های خارجی را دارد و همین مورد در بزرگ‌تر شدن اقتصاد ایران، می‌تواند به صورت فزاینده‌ای، مفید و موثر باشد. سرمایه‌گذاری مستمر خارجی می‌تواند زمینه‌های جدید همکاری بین ایران و سایر کشورها را گسترش دهد و باعث پیشرفت و بالندگی بیشتر اقتصاد کشور شود.

به ثمر رسیدن مذاکرات کنونی برجام، در زمینه جذب جهانگرد و فعالیت موثرتر موسسات و مراکز گردشگری، می‌تواند بسیار مفید باشد و توریسم کشور را با تحول خوبی مواجه کند، به‌ویژه آنکه ایران، ظرفیت‌های بالایی برای جذب گردشگر دارد.

صدور خدمات فنی مهندسی و همچنین انتقال تکنولوژی از خارج به داخل کشور نیز با احیای برجام به صورت سهل‌تری امکان‌پذیر خواهد شد، زیرا شرکت‌های ایرانی امکان همکاری با طیف وسیع‌تری از شرکت‌های خارجی را پیدا خواهند کرد و امکان انجام پروژه‌های مشترک به صورت بیشتر و بهتر، امکان‌پذیر خواهد شد.

آزاد شدن منابع بلوکه‌شده ایران، یکی دیگر از مواردی است که با حصول توافق در مذاکرات، امکان‌پذیر است.

با توجه به موارد ذکرشده، به صورت کلی می‌توان گفت که با توجه به گشایش‌های اقتصادی متصور در عرصه جهانی، رفع موانع روابط بانکی با کشورهای گوناگون، کاهش هزینه‌های مرتبط با روابط بازرگانی در عرصه بین‌المللی، امکان دسترسی به بازارهای متنوع جهانی، امکان همکاری با شرکت‌های گوناگون در زمینه‌های مختلف در گستره بین‌المللی، حضور بیشتر سرمایه و سرمایه‌گذاران خارجی در کشور و همچنین حضور پررنگ‌تر بازرگانان، صنعتگران و کارآفرینان ایرانی در پهنه جهانی، احیای برجام می‌تواند سرآغاز تحول اقتصادی مهمی در کشور باشد. در ضمن ایران با توجه به منابع عظیم نفت و گاز می‌تواند به یکی از تامین‌کنندگان قابل اتکا، مهم و باثبات انرژی در جهان تبدیل شود و طبیعتا ارزآوری مناسبی برای کشور، حاصل شود.

  • 15
  • 5
۵۰%
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۶
غیر قابل انتشار: ۸
جدیدترین
قدیمی ترین
سلام به نظرم مذاکرات برجام ، نافرجام خواهد بود و ملت سرکار
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه

مجلس

دولت

ویژه سرپوش