اوج گیری مجدد تنش‌ها بین ایران و باکو / رسانه‌های نزدیک به الهام علی اف به شدت علیه تهران فعال شده اند

جاشوآ کاسورا در یورآسیانت نوشت: جنگ لفظی بین آذربایجان و ایران دوباره اوج گرفته و منابع نیمه رسمی در حمهوری آذربایجان آشکارا خواستار جدایی آذری ها در ایران شدند. تیتر ۲۶ اوت در وب سایت کالیبر آذ، مرتبط با ریاست جمهوری آذربایجان، این بود: «زمان آن فرا رسیده است که آذربایجا

ن جنوبی از ایران جدا شود». ("آذربایجان جنوبی" اصطلاح تجزیه طلبان برای استان های آذربایجان ایران است.)

به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: مقاله ای در روز بعد در سایت حققین منتشر شد که به سرویس های امنیتی آذربایجان متصل است، با عنوان "آذربایجان جنوبی برای استقلال تلاش می کند!" این نویسنده ناشناس آن مقاله با اشاره به آذربایجانی های ایران نوشت: "دولت آذربایجان نیروی بسیج کننده کافی برای دفاع از حقوق هموطنان خود را دارد." و دولت آذربایجان منابع کافی برای حمایت از موج جدید جنبش آزادیبخش ملی را دارد.

روابط بین باکو و تهران از زمان جنگ ۲۰۲۰ بین آذربایجان و ارمنستان تیره و تار بوده است. در حالی که ایران بارها حمایت خود را از کنترل آذربایجان بر بسیاری از مناطقی که در جنگ اول بین دو طرف در دهه ۱۹۹۰ از دست داده بود، ابراز کرده است، به نظر می رسد نگران گام های بعدی بالقوه آذربایجان است که اکنون جسور شده است.

به نظر می رسد تنش اخیر مربوط به بیانیه های ژوئیه مقامات ایران است که در آن وی نسبت به اهداف آذربایجان برای ایجاد یک خط حمل و نقل جدید که منطقه نخجوان آذربایجان را به سرزمین اصلی آذربایجان متصل می کند، ابراز نگرانی کرد، مسیری که باکو آن را «کریدور زنگزور» می نامد. ” این مسیر در امتداد مرز ارمنستان با ایران بوده و پیامدهای نامشخصی برای تجارت ارمنستان و ایران خواهد داشت.

آذربایجان و ارمنستان در حال حاضر در حال مذاکره بر سر ماهیت دقیق آن مسیر و این سوال حساس سیاسی هستند که هر کسی بر چه بخشی از ترانزیت در طول این مسیر کنترل خواهد داشت. اما آذربایجان مکرراً این کریدور را به صورت پان ترکیستی تبلیغ می‌کند (این کار دسترسی راحت تر از سرزمین اصلی آذربایجان به ترکیه را ممکن می‌کند که هم مرز با نخجوان است) و ایران را نگران کرده است. آذربایجان همچنین تهدید کرده است که اگر آنچه را که از ارمنستان می‌خواهد به دست نیاورد، می‌تواند این سرزمین را به زور تصرف کند.

مقامات ایرانی می گویند که آنها فی نفسه با مسیر جدید مخالف نیستند. عباس موسوی سفیر ایران در باکو در ۲۸ آگوست گفت: «ایران مخالف ایجاد کریدور زنگزور نیست.» این به آذربایجان و ارمنستان بستگی دارد و یک موضوع بین‌المللی است. موضع اصلی کشور ما این است که یک کشور نمی تواند بر منافع ملی کشور دیگر از جمله همسایگان تأثیر بگذارد.

اما تهران همچنین بارها گفته است که تغییر مرزها در قفقاز "خط قرمز" است. مقامات ایران در دیدار ۱۹ جولای با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در تهران، این نگرانی را تکرار کرد. وی گفت: اگر تلاشی برای انسداد مرز ایران و ارمنستان شود، جمهوری اسلامی با آن مخالفت خواهد کرد زیرا این مرز هزاران سال است که راه ارتباطی بوده است.

تهران حمایت خود را از تمامیت ارضی ارمنستان به طرق دیگری اعلام کرده است. سالار سیفالدینی تحلیلگر به روزنامه ایرانی دنیای اقتصاد گفت ایران اعلام کرده در حال افتتاح کنسولگری در شهر کاپان در جنوب ارمنستان است و در ماه اوت کنسولی را منصوب خواهد کرد که این یک "سیگنال واضح" به باکو است.

همچنین اخیراً مقالات ضد آذربایجانی در مطبوعات ایران افزایش یافته است. یکی از روزنامه ها حتی یک داستان ۱۲ ساله روزنامه‌های ایتالیایی را بازنشر کرد که ادعا می کرد همسر رئیس جمهور الهام علی اف با رئیس جمهور بلاروس، الکساندر لوکاشنکو رابطه داشته است. در ۲۴ آگوست، یک روزنامه حامی دولت ترکیه نقل قول هایی از صدای ضبط شده یک دیپلمات ارشد سابق ایرانی به نام ابوالفضل زهتوند را منتشر کرد که در آن اظهارات توهین آمیز و تحریک آمیزی درباره آذربایجان انجام می داد. آذربایجان برای ما پدیده ای ترسناک است. نخجوان باید به طور کامل به ایران ضمیمه شود. ارمنی‌ها متحدان ایران هستند و همیشه در طول تاریخ اینگونه بوده است. چیزی به نام آذربایجان وجود ندارد... آذربایجان باید دوباره به ایران ضمیمه شود وگرنه ایران را مانند سلول سرطانی آلوده می کند.

تنش بین ایران و آذربایجان از سال ۲۰۲۰ تاکنون چندین بار شعله ور شده است. در ماه می، علی اف با یک تحلیلگر ایرانی بصورت علنی مشاجره داشت که باکو را متهم به حمایت دولتی از جدایی طلبان آذربایجانی ایران می‌کرد. پاییز گذشته، دستگیری دو راننده کامیون ایرانی توسط پلیس آذربایجان به رزمایش نظامی ایران در مرزهای آذربایجان منجر شد. در هر دو مورد به نظر می‌رسید که باکو به آرامی در دامن زدن به جدایی طلبی فعال است، اما درخواست های اخیر آشکارترین فعالیت آنها بوده است.

در پایان مقاله کالیبر آمده است: "احتمالاً هموطنان ما اغلب با دیدن توسعه دائمی آذربایجان مستقل، ما را به شکل یک رویا نگاه می کنند ... بنابراین جمعیت آذربایجان جنوبی باید الگو بگیرند و برای رسیدن به این توسعه تلاش کنند. برادران جنوبی ما، ما می دانیم که شما می توانید این کار را انجام دهید! زمان آن رسیده است!"

مثل همیشه در روابط ایران و آذربایجان، سایه اسرائیل بر این تنش اخیر هم گسترده است. جورج دیک، سفیر اسرائیل در باکو، در ماه ژوئیه، عکسی از خود در حال خواندن کتابی به نام «قصه‌های اسرارآمیز تبریز» با اشاره به شهر بزرگ شمال ایران منتشر کرد. این توییت باعث طوفان کوچکی در شبکه های اجتماعی شد و چندین آذربایجانی و حامیان آنها تصاویر مشابهی را در توئیتر منتشر کردند و منجر به تهدیدی پنهانی از سوی عباس موسوی، سفیر ایران در باکو شد.

موسوی متعاقباً مصاحبه ای طولانی با تهران تایمز انجام داد و در آن روابط آذربایجان و ایران را گرم توصیف و تنها نقطه دردناک آن را تلاش اسرائیل برای ایجاد فاصله بین دو طرف توصیف کرد و البته اشاره ای به کریدور زنگزور نکرد.

در ۳۱ اوت، نشریه تجارت دفاعی برکینگ دیفنس مقاله ای را منتشر کرد که در آن جزئیات همکاری نظامی اسرائیل و آذربایجان و استفاده بالقوه آن علیه ایران را شرح می داد. این مقاله می‌نویسد «واضح است که روابط دفاعی تنگاتنگ با آذربایجان مزایای بالقوه ای را برای اسرائیل به ارمغان می آورد، از جمله استقرار حسگرها در خاک آذربایجان یا استفاده از مرز طولانی آن با ایران برای امکان نفوذ بهتر یگان‌های ویژه به داخل ایران. همچنین در حد نظری، آذربایجان می‌تواند در صورت نیاز حریم هوایی خود را برای ورود جت‌های اسرائیلی به خاک ایران، در اختیار آنها قرار دهد.». این مقاله در یک سایت خبری دولتی آذربایجان بازنشر شد.