بهشتی‌پور: برخی‌ها از نپیوستن به FATF و تحریم ها کاسبی می‌کنند

به گزارش خبرآنلاین، مجید انصاری معاون حقوقی رییس جمهور دیروز عنوان کرد: بنا به دستور رئیس جمهور، بررسی FATF از ابعاد مختلف توسط وزیر اقتصاد و دارایی در حال بررسی و انجام است.

آنچه را که مجید انصاری از آن یاد می کند، مربوط به پرونده ای است که سالها در مجمع تشخیص مصلح نظام راکد مانده و کاری برای تصویب آن انجام نمی شود و البته عدم تصویب آن مشکلاتی را در معاملات خارجی ایران ایجاد کرده است و حالا دولت چهاردهم کمر همت بسته تا این مشکل را رفع کند.  

در گفت و گو با حسن بهشتی پور پژوهشگر سیاست خارجی، به موضوع FATF پرداختیم و او از شرایط و فواید پیوستن ایران به آن گفت. بهشتی پور در ادامه به این سوال هم پاسخ داد که چرا مخالفان FATF بعد از گذشت چند سال، هنوز هم دست از مخالفت خود نمی کشند.

آقای بهشتی! امروز معاون حقوقی رییس جمهور اعلام کردند که آقای پزشکیان دستور رسیدگی به FATF را به وزارت اقتصادی و دارایی داده اند. ضرورت رفع این مانع برای معاملات بین المللی و جذب سرمایه گذاری خارجی که چندین سال است بر روی آن بحث و مخالفت و جنجال می شود، چیست و چقدر احتمال می دهید دولت موفق شود تکلیف این پرونده را روشن کند؟

برخی تصور می کنند که FATF یک نهاد مافیایی است. چرا که هفت کشوری که عضو گروه صنعتی جهانی هستند آن را به وجود آورده اند. در حالیکه این گروه برای این به وجود آمده که با پولشویی مبارزه کند. یکی از راههای مبارزه با تروریسم، بستن منابع مالی آن است. چرا که اگر به تروریست ها پول نرسد، از بین خواهند رفت.

بحث اینکه تروریست کیست، از اختلاف های مهم است. اما این گروه اقدام مالی بین المللی که معروف به FATF است ۴۱ مورد مقررات برای مبارزه با پولشویی طی چندین سال، تدوین کرده است. یکسری از آن پس از فروپاشی شوروی مطرح شد، یکسری دیگر بعد از حادثه یازده سپتامبر بوده و ... مطرح شدند و جلوتر که آمدند در سال ۲۰۱۲ تحت تاثیر تحولات خاورمیانه، مقرارت جدیدی را وضع کردند. این ۴۱ مورد را به بانکهای دنیا ابلاغ کردند و گفتند اگر می خواهید در مقررات پولی بین المللی مشارکت داشته باشید باید این مقررات را اجرا کنید. 

این مقررات چیز پیچیده ای نیست. در خرداد سال ۱۳۹۵، آقای طیب نیا وزیر اقتصاد وقت این موارد را امضا کرده اند و به مرحله اجرا هم رسیده است. ما پیش از این هم قانون مبارزه با پولشویی داشته ایم که در سال ۱۳۸۵ به تصویب رسیده و اجرایی می شد.

ایشان مقررات را پذیرفته و گفته اجرا می کنیم. و اجرا هم شده است. بطور مثال، بانک زمانی که می خواهد چک بکشد، نمی تواند آن را در وجه حامل بکشد باید اسم فرد دریافت کننده وجه چک را ثبت کند. این چیز بدی نیست و سالهاست که در ایران اجرا می شود. آیا صدمه ای به کشور ما خورده است؟

یا مثلا می گوید اگر شما پول نقد را از یک مقداری به بالا به بانک ببرید باید اعلام کنید که منشا این پول کجاست؟ این برای مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر است. این مقررات را هم فقط ایران اجرا نکرده، ۱۹۳ کشور آن را اجرایی کرده اند. در این میان فقط دو مورد باقی ماند. یکی پیمان پالرمو و دیگری معاهده cft. ۱۹۰ که کشور به این دو نپیوسته است. 

ضرورت رفع این مانع در معاهدات بین المللی چیست؟ الان وضعیت در ایران به گونه ای است که برخی طیف ها و چهره های سیاسی از جمله بعضی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام آن را ضروری نمی دانند و...

ضرورتش این است که هر وقتی می خواهید مبادله بانکی انجام دهید باید این مقرارت را پذیرفته و اجرا کرده باشید و به وسیله نهاد FATF مورد تایید هم قرار گرفته باشد. این نهاد باید تایید کند که این مقررات را اجرا کرده اید و از این پس از وضعیت سیاه به وضعیت خاکستری می رسید. و بعد از اینکه تایید کند که همه مقررات به درستی اجرا شده از خاکستری هم خارج شده و به مرحله سفید می رود. 

این مراحل برای ایران چقدر طول می کشد؟

بسته به این است که ما چه اقداماتی در اقتصاد و بانکداری انجام داده ایم. 

نگرانی ها از پیوستن به آن بخاطر چیست؟

نگرانی ها از این است که می گویند پالرمو یکسری بندهایی دارد که با امنیت ملی ما در تعارض است. مجلس نهم زمانی که این قانون را تصویب می کرد، به آن تبصره هایی اضافه کرد مبنی بر اینکه هر جا این مواد از پالرمو در تعارض با قوانین داخلی ما قرار بگیرند ملاک برای ما قوانین داخلی است. یعنی مجلس نهم سعی داشته که این مشکل را به نحوی رفع کند اما مجمع تشخیص مصلحت نظام، از همان زمان تاکنون این قانون را راکد نگه داشته است. 

ضرورت اینکه از وضعیت سیاه بیرون بیاییم به این بر می گردد که کشوری که در وضعیت سیاه است، اساسا نمی تواند کار مبادلات بانکی بین المللی انجام دهد. و این به معنای این است که صادراتش دچار مشکل می شود، وارداتش دچار مشکل می شود. به بیان دیگر وقتی می خواهید کالایی را به خارج از کشور صادر کنید باید آن کشور ضمانت بدهد که این پول به تاجر ایرانی بر می گردد. حالا صادر کننده ایرانی در این وضعیت باید در خارج از سیستم بانکی، کالای خود را صادر کند.

یعنی با صرافی ها و بانک های پنهان معامله کند. آنها هم برای هر ۱۰۰ دلاری که معامله می کنند، ۲۰ دلار صرف خرج های دیگر می شود. ببینید چه هزینه گزافی می شود. این یک طرف ماجراست. در واردات هم اینگونه است. موضوع مهم دیگر هم این است که وقتی شما در لیست سیاه قرار دارید، ریسک سرمایه گذاری در آن کشور به بالاترین عدد که ۷ است می رسد. الان ریسک سرمایه گذاری در ایران و کره شمالی و میانمار ۷ است. 

بهشتی پور: برخی ها از نپیوستن به FATF و تحریم ها کاسبی می کنند /با ریسک سرمایه گذاری ۷، کسی در ایران سرمایه گذاری نمی کند

پس وضعیت فعلی به ضرر ایران است و ...

ببینید، وقتی بخواهید بیمه کشتیرانی انجام دهید، وقتی ضریب سرمایه گذاری ۷ باشد، آن عدد بیمه در ۷ ضرب می شود. بیمه صادرات و واردات هم به همین شکل است. یعنی فقط بحث سرمایه گذاری در ایران نیست. وقتی ضریب را ۷ می بینند اساسا کسی نمی آید در ایران سرمایه گذاری کند. چون برایش صرف مادی ندارد. این هزینه ها در نهایت از جیب مردم به عنوان مصرف کننده نهایی، پرداخته می شود. اینها هزینه هایی است که باید از روی گرده مردم برداشته شود. 

در این میان حرف تندروها این است که مشکلات کشور با FATF گره نخورده است که با رفع آن باز شود.

این یکی از موضوعاتی است که رسانه ها وقتی می خواهند مغلطه کنند، بکار می برند. یعنی جای علت و معلول را عوض می کنند. مشکلات کشور ما ناشی از FATF نیست که وقتی رفع شود، به یکباره معجزه رخ دهد. اینهایی که می گویم، شرط لازم هست ولی کافی نیست.

یعنی شما در شرایطی قرار گرفته اید که اگر FATF درست شود نظام بانکی آن هم مربوط به بخش بین الملل درست می شود. یعنی شما می توانید صادرات و واردات را انجام دهید و آن هزینه هایی که در بالا گفته شد را نپردازید. اما آیا به این معناست که اقتصاد شما شکوفا می شود؟ نه.

اگر بخواهیم اقتصاد کشور را شکوفا کنیم باید نظام بانکداری را اصلاح کنیم. بانک ها بجای انجام کارهای بانکی به دنبال ارز و خرید و فروش ماشین و زمین طلا رفته اند. پس این اصولگراها یا از هر گروهی که منتقد FATF هستند، از یک طرف درست می گویند و از یک طرف اشتباه می گویند. مشکلات اقتصادی ما ناشی از عوامل دیگر است. اما اگر اف ای تی اف را حل کنیم بخشی از مشکلات صادرات و واردات و نظام بانکداری بین المللی خود را حل کرده ایم. 

حتی با وجود تحریم ها؟

درست است که تحریم هم مشکلات زیادی برای ما به وجود می آورند اما نکته مهم این است که FATF مانند اعتبار در بازار عمل می کند. اگر مشکل ما با اف ای تی اف حل شود، به عنوان یک مشتری خوشنام به بازار برمی گردیم. ولو اینکه تحریم باشیم.  

در این میان تندروها برای چه به دنبال فضاسازی هستند؟

من به عنوان یک پژوهشگر می گویم. یک عده دارند کاسبی می کنند. پول ناشی از دور زدن تحریم ها که همه آن به جیب خارجی ها نمی رود. بخشی از آن به جیب داخلی ها می رود. اما دور از انصاف است که همه مخالفان را کاسب تحریم بدانیم. یک عده واقعا برداشت اشتباهی از FATF دارند. 

به نظر شما می توان در این دولت موضوع FATF را پیش برد و به نتیجه مثبتی در مجمع رسید؟

مجمع تشخیص مصلحت چندین سال است که این موضوع را به صورت راکد نگه داشته و در مورد آن نظری نمی دهد. دولت هم که نمی تواند به مجمع دستور بدهد که این کار را انجام دهد. تنها می تواند از مجمع درخواست کند که این موضوع را در نوبت بررسی قرار دهد. باید دید که تلاش های دولت به کجا می رسد. 

***

نماینده مجلس: هزینه ماندن در لیست سیاه FATF سنگین است

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با تأکید بر اهمیت پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) گفت: «باید مشکلات مربوط به FATF حل شود و از پتانسیل این سازمان در برقراری ارتباط جمهوری اسلامی ایران با کشورها عضو نهایت استفاده شود».

احمد بخشایش‌اردستانی در گفت‌وگو با شرق، به چالش‌های ناشی از تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: با توجه به قرارداشتن ایران در شرایط سخت تحریمی و عدم ارتباط مالی بانکی و تجاری با دنیا برای فروش محصولات مجبور هستیم راه‌هایی برای دور‌زدن تحریم‌ها پیدا کنیم.‌ از این‌رو ماندن در لیست سیاه FATF خود هزینه گزافی به ایران برا‌ی دور‌زدن تحریم‌ها تحمیل کرده است.

او همچنین به وجود گروه‌های ضد‌تحریم که در این زمینه فعالیت می‌کنند‌ اشاره کرد و افزود: با توجه به تجریبات سال‌های اخیر در دور‌زدن تحریم‌ها می‌توان این اهرم کمکی را نیز مورد توجه قرار داد تا در صورت بروز مشکلات از سوی FATF، از تجربیات و منابع این گروه‌ها بهره‌برداری کرد و تسلیم محض در برابر این سازمان نبود.

او با اشاره به قوانین پول‌شویی و مبارزه با فساد اقتصادی که در ایران سال‌هاست اجرائی شده، توضیح داد: به علت تفاوت دیدگاه بین ایران و این سازمان، حتی با وجود اینکه قوانین بسیاری در زمینه پول‌شویی و مبارزه با فساد در ایران وضع شده ما همچنان نیازمند تعیین ‌تکلیف دو لایحه باقی‌مانده هستیم؛ زیرا این قوانین ما از سوی دیگر کشورها پذیرفته نمی‌شوند، چراکه ذیل ۴۱ توصیه گروه اقدام ویژه مالی تصویب نشده‌اند. لذا به جهت اهمیت هماهنگی با سازمان‌های بین‌المللی نیازمند اصلاح قوانین برای پیوستن به این سازمان هستیم و تصویب دو لایحه باقی‌مانده چاره این مشکل است.

عضو کمیسیون امنیت ملی همچنین به چالش‌های داخلی در اجرای قوانین FATF اشاره کرد و گفت: «بانک‌ها گاهی اوقات فرمت‌هایی را تنظیم می‌کنند که مطابق با استانداردهای بین‌المللی، محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کند». برخی افراد نگران هستند که تصویب FATF به نوعی خودتحریمی منجر شود، به‌ویژه که به تحریم‌های موجود علیه سپاه و نهادهای دیگر اشاره و تأکید دارند.

بخشایش‌اردستانی در ادامه نقد استدلال‌های منتقدان پیوستن ایران به این گروه ویژه اقدام مالی توضیح داد: نگرانی از ایجاد محدودیت برای برخی نهادها در صورت عضویت در FATF د‌ر حالی مطرح می‌شود که کشورهای دیگر مانند آمریکا و انگلیس تحریم‌هایی یک‌طرفه علیه ایران اعمال کرده‌اند، اما در عمل تحریم‌های اصلی ذیل اجرای برجام در سازمان ملل لغو شده است. بنابراین با عضویت در گروه اقدام ویژه مالی نباید مشکلی برای ایران و این نهادها ایجاد شود.

او همچنین به وضعیت کنونی FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره کرد و گفت: «بسیاری از مسائل داخلی آن حل شده‌اند». او با اشاره به تمایل دولت فعلی برای پیشبرد این موضوع، پیشنهاد کرد‌ با سازمان‌های بین‌المللی هماهنگ شده و اقداماتی برای تصویب FATF انجام داد.

عضو کمیسیون امنیت ملی گفت: ماندن ایران در لیست سیاه FATF هزینه‌های زیادی به همراه دارد. او گفت: «به‌عنوان مثال، اگر قیمتی برای یک کالا یک دلار باشد، به دلیل تحریم‌ها باید آن را با قیمت یک دلار و ۲۰ سنت خریداری کنیم». او همچنین به نگرانی‌های اقتصادی و امنیت ملی ناشی از عدم پیوستن به FATF اشاره و ابراز امیدواری کرد که دولت با توجه به زمان، تصمیمات مناسبی اتخاذ کند.