ایران و آمریکا به سمت جنگ می‌روند؟

دیپلماسی ایرانی: ماه گذشته نیروهای آمریکا سه بار به روی نیروهای تحت حمایت ایران آتش گشوده اند، این تحولات در میان تنش هایی رخ می دهد که ناظران و مقامات سابق نگران هستند به آسانی به شروع نبردی از پیش تعیین نشده و شدید منجر شود.

سه نزاع اخیر در منطقه التنف به وقوع پیوسته است، در پایگاه صحرایی دوردست نزدیک نقطه ای که مرز سوریه، عراق و اردن به هم می رسند. در آنجا ۱۵۰ نفر از نیروهای ویژه ایالات متحده که در حال آموزش نظامی به جنگجویان محلی برای رویارویی با داعش هستند با کاروان شبه نظامیانی مواجه شدند که برای رژیم اسد می جنگند و در پاسخ با حملات هوایی آن ها را بمباران کردند.

نیروهای مذکور به نظر ادغامی از شبه نظامیان سوری و عراقی بودند که احتمالا با حامی اصلی خود، سپاه پاسداران جمهوری اسلامی، همراه بوده اند.

به طور قطع سپاه پاسداران نگران این نیست که رد خودش باقی بماند. قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، شخصا با نیروهای شبه نظامی در آن حوالی عکس انداخته است. زنجیره زد و خورد های اخیر توضیح دهنده این موضوع است که صحرای شرق سوریه تا چه اندازه در حال بدل شدن به صحنه ای برای رویارویی میان ایالات متحده و ایران است، منطقه ای با قابلیت انفجار همچون یمن و اطراف تنگه هرمز در خلیج فارس، مناطقی که واشینگتن و ایران از نیروهایی با مواضع مخالف حمایت می کنند.

چهارشنبه گذشته یک کشتی ایرانی به ۸۰۰ یاردی یک ناوچه ایالات متحده در تنگه هرمز می آید، روی کشتی های آمریکایی نورافکن و به سمت یک هلی کوپ تر لیزر می اندازد، رویارویی که مقامات نظامی ایالات متحده آن را غیرحرفه ای و خطرناک توصیف کرده اند.

این دست رودررویی ها در گذرگاه آبی پرتردد هرمز جدید نیست، اما بستری که در آن رخ می دهند جدید است. دولتی در واشینگتن بر سر کار است که در بسیاری از مسائل دچار هرج و مرج است اما در خصوص عقب راندن ایران و نفوذش در منطقه متحد است. اختلاف نظر ها در داخل صرفا در خصوص درجه اعمال زور و مخاطرات احتمالی آن است.

تماس ها در سطح بالا میان مقامات تهران و واشینگتن که در زمان اوباما صورت می گرفت تعطیل شده است. دونالد ترامپ در کاخ سفید شعارهای تند و تیز که در کارزار انتخاباتی اش علیه ایران استفاده می کرد را همچنان حفظ کرده است. وی اولین سفر خارجی خود را به عربستان سعودی انجام داد و به وضوح در رقابت میان ریاض با تهران، در کنار ریاض قرار گرفت.

ترامپ تهدیدی که از جانب ایران، جهان را تهدید می کند، هم ردیف با تهدید داعش و القاعده توصیف کرد. درحالی که ایران در مصیبت حملات تروریستی ۷ ژوئن به سر می برد، رئیس جمهور ایالات متحده اعلام کرد که نهایتا حکومت ایران به خاطر این حملات باید سرزش شود. کاخ سفید در بیانیه ای که از جانب او منتشر شد اعلام کرد: «ما تاکید می کنیم که دولت های حامی تروریسم قربانی شرارتی می شوند که خودشان به آن پر و بال دادند.»

تریتا پارسی، رئیس شورای ملی ایرانی آمریکایی ها این ماه کتابی منتشر کرد با عنوان «از دست دادن دشمن: اوباما، ایران و پیروزی دیپلماسی». او می گوید: «ترامپ با سفر به عربستان سعودی و اعلام اینکه هر کاری لازم باشد برای منزوی کردن ایران می کند، نه تنها پنجره گفتگو با ایران را بست بلکه همچنین دریچه جنگی احتمالی با ایران را گشود. در آمریکا بحث جدی در این خصوص نمی شود، شاید در نگاه اول تصادفی به نظر بیاید اما وقتی از نزدیک ماجرا را دنبال کنید می بینید که به طور عمدی در پی وخیم کردن اوضاع هستند.»

رابرت مالی، از مقامات ارشد دولت اوباما که در مذاکرات هسته ای حضور داشته می گوید: «اینک در کره خاکی سه نقطه بسیار خطرناک وجود دارد، یمن، منطقه میان شرق سوریه و غرب عراق و تالار های کنگره ایالات متحده.»

وی می گوید: «در این نقطه آنچه من از ایرانی ها می شنوم این است که مصمم هستند خونسرد بمانند، نه اینکه به اقدامات ایالات متحده پاسخ متقابل بدهند و نشان دهند آن ها طرفی هستند که سازگارند.»

البته تمام افزایش تنش ها تقصیر ترامپ نیست. میدان نبرد پیچیده و تودرتو در سوریه و عراق، ایران و ایالات متحده را به سمت تصادم می کشاند. انتظار می رود همزمان با در هم شکسته شدن پایگاه داعش در موصل و رقه، تاکتیک درک متقابل بر پایه تخاصم مشترک علیه داعش از بین برود.

ایلان گلدنبرگ، از مقامات سابق وزارت خارجه و وزارت دفاع می گوید: «همزمان با محو داعش از روی نقشه، این خطر وجود دارد که مدارایی که شیعیان تحت حمایت ایران و گروه های تحت حمایت آمریکا در قبال یکدیگر به خرج داده اند به پایان برسد. می توانید ببینید که اوضاع به سرعت خارج از کنترل می شود.»

جنیفر کافرلا، کار شناس جنگ در انستیتوی مطالعات جنگ می گوید: «تصویر بزرگتر در اینجا جنگ پس از داعش است، جنگی بر سر استیلای قلمروی امنیتی پس از باز پس گیری موصل. ایران همین حالا آماده فاز بعدی است و قدم هایی برای پیروزی در فاز بعدی برداشته است. ایالات متحده همچنان تمرکزش روی داعش است، انگار که تنها اولویت استراتژیک در منطقه است.»

جولیان بورگر