ترامپ قلب برجام را هدف گرفته است

سرانجام دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا پنجشنبه گذشته قانون تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را تمدید کرد. پس از مذاکرات برجام، کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۵ قانونی را تصویب کرد که براساس آن رییس‌جمهور آمریکا را موظف کرد هر ۱۲۰ روز یک‌بار وضعیت تحریم‌ها علیه ایران را بررسی و در صورت تایید آن را تمدیدکند.

پس از تایید این قانون در هفته گذشته، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد اگرچه این قانون را تایید کرده است اما در مورد اینکه این موافقتنامه باید حفظ شود یا خیر، هنوز تصمیمی گرفته نشده است. هدر نائورت، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «دولت تعلیق تحریم‌های ایران را به منظور حفظ کمی انعطاف‌پذیری تصویب کرد زیرا در حال آماده‌سازی سیاستی با هدف پرداختن به طیفی از رفتارهای ایران است. معافیت برخی از این تحریم‌ها نباید به عنوان نشانه‌ای از موضع رییس‌جمهور دونالد ترامپ یا دولت وی در مورد موافقتنامه هسته‌ای ایران تلقی شود. این معافیت تحریم‌ها همچنین نباید به عنوان مجوزی برای رفتار بدخواهانه رژیم ایران تلقی شود.»

همزمان با این اقدام آمریکا، وزارت خزانه‌داری دولت ترامپ هم اعلام کرد تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کرده است. این وزارت با انتشار بیانیه‌ای از تحریم هفت فرد و دو شرکت ایرانی و اضافه شدن آنها به فهرست تحریمی‌های ایران خبر داد. طبق آنچه در این بیانیه آمده است، صادق احمدزادگان، احمد فتحی، حمید فیروزی، امید غفارنیا، سینا کیسار، نادر سعیدی و امین شکوهی پنج فردی هستند که در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند.

همچنین شرکت‌های ایرانی ITSec و مهندسی سدیدکاران صبا هم به این فهرست اضافه شدند. اتهام افراد و شرکت‌های ذکرشده، در بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا ارتباط و حمایت از سپاه پاسداران و نقش داشتن در حملات سایبری علیه آمریکا عنوان شده است.

علاوه بر این نام‌ها، سه فرد و شش شرکت خارجی هم در فهرست این تحریم‌های جدید دیده می‌شود که به بهانه همکاری با جمهوری اسلامی ایران تحریم شده‌اند.اگرچه جوسازی‌های آمریکایی‌ها در چند هفته گذشته نشان از تلاش آنها برای نقض برجام دارد اما امضای دوباره این قانون از سوی ترامپ بیانگر آن است که آمریکا قصد ندارد پایبندی خود به برجام را زیرپا بگذارد بلکه به دنبال این هستند تا با وجود پایبندی ظاهری و حفظ شکلی تعهدات، تعهدات عملی خود در قبال برجام را به تدریج کمرنگ کنند و ایران را با این حربه تحت فشار قرار دهند.

یکی از سناریوهای مطرح درباره رفتارهای آمریکا در قبال برجام این بود که آمریکایی‌ها قصد دارند ایران را در عرصه بین‌المللی خسته کنند تا ایران به صورت یکطرفه برجام را نقض کند اگرچه به نظر می‌رسد این سناریو با افزایش همکاری و ارتباط ایران با اروپایی شکست خورده است اما رفتارهای آمریکا بازگوی این است که آنها قصد دارند همین سناریو را پیش ببرند.

علاوه بر تحریم هفت فرد و دو شرکت ایران از سوی آمریکا، همزمان با امضای این قانون، آمریکا چند روز پیش موضوع ممنوعیت فروش هوایپما به ایران را نیز در دستور کار خود قرار داد مساله‌ای که یکی از تعهدات کشورهای ۱+۵ در مذاکرات برجام بوده است.

بر این اساس مجلس نمایندگان آمریکا چهارشنبه با مصوبه‌ای فروش هواپیمای مسافربری را به ایران ممنوع کرد. این اقدام مجلس نمایندگان آمریکا در حالی صورت گرفت که برخی از نمایندگان دموکرات هشدار داده بودند که این اقدام توافق بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران را تضعیف خواهد کرد. پیتر راسکام، نماینده جمهوریخواه ایالت ایلینوی، دو متمم برای قانون بودجه دولت آمریکا ۲۰۱۸ ارائه کرده بود که به طور مشخص استفاده از بودجه برای اعطای مجوز معاملات مالی فروش هواپیماهای کشوری را ممنوع می‌سازد و به دفتر کنترل اموال خارجی آمریکا اجازه نمی‌دهد که مجوزهای فروش هواپیما به ایران را صادر کند.

این رفتار آمریکایی‌ها حاکی از آن است که آنها می‌خواهند ایران را در عرصه بین‌الملل به رفتارهای هیجانی سوق دهند تا ایران به صورت یک‌جانبه دست از برجام بکشد. نشریه بلومبرگ پیش از این گزارش داده بود که مقام‌های کاخ سفید به دنبال یک راه‌حل دوجانبه برای برجام هستند به‌گونه‌ای که خود ناقض برجام نباشند اما اجرای آن را با مشکلات زیادی رو‌به‌رو ‌کنند. راه‌حلی که به نظر می‌رسد از مدت‌ها قبل آمریکایی‌ها برای رسیدن به آن نقشه کشیده‌اند. 

رییس‌جمهور آمریکا در کنار امضای این قانون باید هر ۹۰ روز یک‌بار نیز گزارش بازبینی سیاست‌های آمریکا نسبت به تعهدات ایران به برجام را دوباره امضا کند و بسیاری از تحلیلگران آمریکایی در چند هفته اخیر اعلام کرده‌اند که ترامپ در ماه اکتبر این گزارش را دوباره امضا نمی‌کند.

حتی خود ترامپ هم روز پنجشنبه گذشته تهدیداتش را در قبال ایران ادامه داد و در مصاحبه‌ای با خبرنگار رویترز گفت که توافق هسته‌ای با ایران «یکی از بدترین‌توافق‌ها» است و در پاسخ به اینکه آیا پایبندی ایران به برجام را برای سومین بار تصدیق خواهد کرد یا خیر، گفت: «به‌زودی خواهید دید.»با وجود این لفاظی‌ها و با وجود اظهارنظرهای کارشناسان درباره رفتارهای مقامات آمریکایی به نظر می‌رسد پس از شکست آمریکا در تحت فشار قرار دادن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای ارائه گزارش نسبت به عدم پایبندی ایران به برجام، حالا مقامات کاخ سفید مدارک قابل ملاحظه‌ای برای ارائه به کنگره و تاکید نکردن این گزارش در ماه اکتبر ندارند بنابراین ترامپ مجبور خواهد بود که این گزارش را دوباره تایید کند.