نقشه ترامپ برای خروج از برجام چیست؟

امریکا محکوم به حفظ برجام است. این جمله ای است که می توان از کلیت نشستها، دیدارها و گفت و گوها مقامات ایرانی و خارجی برداشت کرد. مقامات مختلف در دیدار با روحانی و ظریف بر این موضوع صحه گذاشتند. 

حمایت قاطع ١٣٤ کشور جهان از برجام در نشستی در حاشیه مجمع، نشان داد چه فضایی برای حفظ برجام وجود دارد. کشورهای دنیا توافق هسته ای ایران و قدرتهای جهانی را به عنوان مدلی برای منازعات این چنینی فرض می کنند. در اعلامیه پایانی وزرای خارجه گروه ٧٧ و چین در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک که با اجماع کلیه کشورهای عضو تصویب شد، وزراي خارجه گروه ٧٧ و چين برجام را يك الگوي سازنده و واقعي و نتيجه عملكرد موفقيت آميز نظام چندجانبه گرا در حل مسايل مهم جهاني قلمداد کردند.

وزراي ١٣٤ كشور جهان در اين اعلاميه تاكيد نمودند كه برجام يك مدل واقعي است كه از طريق تقويت همكاري هاي بين المللي به دستيابي كشورها به توسعه پايدار كمك مي کند. وزراي خارجه گروه ٧٧ و چين همچنين در بخش ديگري از اين بيانيه با تحريم هاي اقتصادي يكجانبه عليه جمهوري اسلامي ايران مخالفت کرده و خواستار برداشتن فوري اين تحريم ها شدند.

همچنین در این باره به تازگی  سفرای اروپایی در نشست اندیشکده آتلانتیک که با موضوعیت برجام برگزار شده بود از این  معاهده بین المللی حمایت کردند و از واشنگتن خواستند که به برجام پایبند باشد.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا باید تا اواسط اکتبر درباره پایبندی ایران به توافق هسته ای به کنگره گزارش بدهد. اگر ترامپ تا ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر ماه) پایبندی ایران را تایید نکند، کنگره شصت روز فرصت دارد درباره اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران تصمیم گیری کند.

البته سران کنگره هنوز درباره اینکه آیا در چنین شرایطی تحریم ها را دوباره وضع خواهند کرد یا نه، اظهار نظری نکرده اند.سفرای غربی در این نشست گفتند اگر واشنگتن از توافق هسته ای کنار بکشد، آنها تمام تلاش خود را به کار خواهند بست تا از شرکت های مستقر در اروپا که به تجارت با ایران ادامه می دهند، در برابر تحریم های مجدد آمریکا محافظت کنند.

سفیر انگلیس در امریکا در این نشست گفت که ترامپ و «ترزا می» نخست وزیر انگلیس در دیدار هفته گذشته در نیویورک نیمی از صحبت های خود را به ایران اختصاص دادند اما رئیس جمهوری آمریکا تصمیم خود را درباره برجام اعلام نکرد.

ترامپ بیش از این گفته بود سیاست کلی امریکا در قبال ایران را در دست بررسی دارد. اکنون نه ماه از روی کار آمدن ترامپ می گذرد و او دو بار در گزارش سه ماهه خود به کنگره، ضمن اینکه تلاش کرده است تحریمهای جدیدی علیه ایران به تصویب برساند، اما برجام را تایید کرده است. ترامپ همچنین در فرمان مهاجرتی خود که دوباره تمدید کرد، شهروندان ایرانی را نیز در این مصوبه از ورود به امریکا منع کرد.

مجموعه رفتارهای ترامپ هم در روزهای تبلیغات انتخاباتی و هم پس از آن در مورد ایران، به مانند این است که ایران استخوانی لای زخم ترامپ است که در مقابل آن مستصل شده است.

سياست جديد دولت ايالات متحده امريكا مبني بر باقي ماندن در توافق بين‌المللي هسته‌اي (برجام) و اِعمال سياست فشار غير هسته‌اي بر ايران را می توان چاره ترامپ برای رویکرد آینده آن دانست. 

به نظر می رسد ترامپ و کنگره به نتیجه و مدلی جدید رسیده باشند. ترامپ برای اینکه از کابوسهای تایید سررسیدهای سه ماهه خلاصی یابد، کنگره او را از دادن این گزارشها معاف کند. 

این روند باعث می شود کنگره خود منتظر بماند تا هر وقت آژانس گزارشی در مورد انحراف ایران از وظایف محول شده در برجام ارائه کرد، بتواند تحریمهای تعلیق شده در مورد ایران را دوباره به روال قبل برگرداند. 

ترامپ و تیم او مخصوصا پس از سفر نیکی هیلی به وین و فشار بر آژانس دریافتند که تغییر شرایط موجود تنها با استدلال منطقی و حقوقی امکان پذیر است که آن نیز با گزارش آژانس و تایید برنامه هسته ای ایران و نبود هیچ انحراف از وظایف برجامی ایران، به حاشیه می رود. رد برجام نیز بدون چنین استدلالی، یعنی رفتن به سمت انزوا و محکوم شدن از سمت بازیگران جهانی به از هم پاشیدن یک رویکرد منطقی، قانونی و چند جانبه برای حفظ صلح. پس از آن دیگر کسی انگشت اتهام به سمت ایران نخواهد گرفت. نگاه ها به سمت امریکا خواهد بود. امریکا محکوم به حفظ برجام است.

محمد اکبری