اگر ترامپ برجام را پاره کند، چه می شود؟

دونالد ترامپ هم در زمان مبارزات انتخاباتی و هم در نه ماهه اول دوران ریاست جمهوری اش بارها اعلام کرده توافقنامه سال ۲۰۱۵ بین ایران، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و اعضای شورای امنیت سازمان ملل در خصوص برنامه تسلیحات هسته ای ایران " بدترین قراردادی است که تاکنون بسته شده است."

به زودی خواهیم فهمید که آیا ترامپ به حرف هایش عمل می کند یا خیر. موعد بعدی تایید دوباره پایبندی ایران به قرارداد، روز ۱۵ اکتبر مقرر شده و کاخ سفید از هم اکنون بررسی های خود را در خصوص سیاست ایالات متحده و ایران انجام داده است. اما هنوز در این خصوص اطلاعاتی منتشر نشده است.

اما تصمیم ترامپ چه خواهد بود؟ دو منبع مرتبط در بررسی سیاست های ایران اظهار داشته اند که با وجود ادعای اخیر ترامپ مبنی بر اینکه او تصمیم خود را گرفته، دولت هنوز در حال بررسی گزینه های موجود است. ترامپ می خواهد از این توافقنامه عقب نشینی کند، اما ظاهرا متوجه شده است که در صورت پاره کردن برجام، اختلافات جدی دیپلماتیک به وجود خواهد آمد.

دیگر طرفین امضای این قرارداد، از جمله متحدان نزدیک اروپایی آمریکا، معتقدند ایران کاملا به برجام پایبند بوده و از آمریکا می خواهند آن را لغو نکند. این کشورها از زمانی که تحریم ها برداشته شده است، شروع به تجارت با ایران کرده اند. آنها با آمریکا برای حفظ برجام لابی های متعدد کرده اند.

از سوی دیگر، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه، نیز با کشورهای اروپایی لابی کرده است تا در فشار آوردن به ایران برای مذاکره مجدد، با آمریکا همکاری کنند. امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، که با ترامپ روابط خوبی دارد، گفته مایل است در راستای انقضای ۱۵ ساله برجام و برگشتن تمام اختیارات برنامه هسته ای به ایران، مذاکرات دوباره ای صورت گیرد، اما او نیز معتقد است نباید برجام را پاره کرد.

منابع مرتبط با بررسی سیاست ایران گفته اند، یکی از گزینه هایی که ترامپ و مشاوران وی روی آن تامل زیادی کرده اند، "عدم تایید" قرارداد است؛ به این معنی که ایران به برجام کاملا پایبند نیست ولی آمریکا از آن عقب نشینی نمی کند. عقب نشینی از برجام به معنای اعمال دوباره تحریم ها است، ترامپ روز ۱۴ سپتامبر اعلام کرد این اقدام در راستای منافع امنیت ملی ایالات متحده نیست. اما بسیاری از اعضای کنگره در حال تلاش برای ایجاد زمینه برای اعمال تحریم ها هستند.

سناتور تام کاتن، سناتور آرکانزاس که از منتقدان جدی این قرارداد است، گفت تا زمانی که دولت، ایران را وادار به مذاکره مجدد کند، با این گزینه مشکلی ندارد. تایید کاتن، امر مهمی به حساب می آید، چراکه نشان می دهد این گزینه در میان جمهوریخواهان، حامیان قدرتمندی دارد.

با این حال، حفظ چارچوب توافقنامه علیرغم اعلام اینکه عملکرد ایران در تطابق با شرایط آن نبوده است، خطرات احتمالی در پی خواهد داشت. ایران مطالبات جدیدی در توافقنامه جدید خواهد داشت و به گفته مارک دووویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی ها، رئیس جمهور آمریکا نیز "خواستار ایجاد شرایطی برای همیشگی کردن محدودیت های کنونی بر برنامه هسته ای و آزمایش سانتریفیوژهای پیشرفته و موشک های بالستیک دارای کلاهک هسته ای و همچنین خواستار محدود ساختن خرید و انتقال تسلیحات متعارف است. به علاوه ترامپ می خواهد ایران اجازه دسترسی دائم بازرسان سلاح های سازمان ملل متحد به پایگاه های نظامی خود را صادر کند."

سران اروپایی به طور خصوصی به ترامپ گوشزد کرده اند که ایران به چنین خواسته هایی تن نخواهد داد و احتمال دارد به طور کل از توافقنامه عقب نشینی کرده و به سمت ساخت سلاح های هسته ای پیشروی کند. این امر ممکن است باعث به وجود آوردن بحران هسته ای جدیدی همگام با بحران کره شمالی شود.

مک مستر، مشاور امنیت ملی آمریکا و جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا، موافق توافقنامه ایران نیستند و مشاوره آنها به رئیس جمهور، که تا کنون از محتوای آن اطلاعاتی در دست نیست، در شکل دهی به رئیس جمهور تاثیر زیادی خواهد داشت. مخالفان برجام ادعا می کنند، در صورتی که ترامپ توافقنامه را  تایید نکند، ایران سر و صدای زیادی به پا خواهد کرد، اما در نهایت دورنمای اعمال دوباره تحریم ها، این کشور را بار دیگر به پای میز مذاکره خواهد کشاند. به زودی متوجه خواهیم شد که آیا پیش بینی این افراد، درست بوده است یا خیر.