به گزارش دنیای اقتصاد، رویترز از پیش‌نویس طرح سنای آمریکا در مورد ایران، پس از تایید نشدن برجام ازسوی دونالد ترامپ، خبر داده که در آن «شرایط سختی» مطرح شده و در صورت تصویب می‌تواند کار بازگرداندن تحریم‌ها را در موارد مختلف آسان کند.
پیش‌تر نیز خبرگزاری آسوشیتدپرس از پیش‌نویس طرحی خبر داده بود که در پی اعلام راهبرد تازه دونالد ترامپ در مورد ایران و عدم تایید پایبندی این کشور به برجام، با هدف اعمال محدودیت‌هایی علیه تهران، در کنگره ایالات‌متحده طراحی شده است.
خبرگزاری رویترز، دوم آبان ماه گزارش داد که این پیش‌نویس شرایط تازه‌ای را مطرح می‌کند، از جمله محدودیت‌ها در مورد آزمایش موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای، یا درخواست صدور اجازه برای بازدید بازرسان آژانس انرژی اتمی از هر مرکزی که مایل به بازدید از آن باشند. رویترز نیز مانند آسوشیتدپرس می‌گوید این طرح را کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا و دیگر سناتور جمهوری‌خواه، تام کاتن با حمایت دولت ترامپ تهیه کردهاند.
رویترز می‌گوید منتقدان این طرح بر این عقیده‌اند که تصویب آن می‌تواند ایالات‌متحده را در موقعیت نقض یک توافق بین‌المللی بگذارد. در گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس در ۲۸ مهر ماه به بخش‌هایی از پیش‌نویس طرح اشاره شده بود. مانند بازگشت تحریم‌ها علیه تهران در صورت آزمایش، ساخت یا توسعه موشک‌های بالستیک قاره‌پیما با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای و هر تلاشی برای تبدیل ابزارها یا حامل‌های پرتاب ماهواره به موشک‌های بالستیک قاره‌پیما.
رویترز گزارش داده همان‌طور که پیش‌تر نیز مطرح شده بود، این طرح خواستار بازگرداندن فوری تحریم‌ها است، درصورتی‌که مشخص شود ایران طی یک سال قادر به ساخت جنگ‌افزار هسته‌ای است. به گفته رویترز، سناتور کورکر از زمان ارائه پیش‌نویس طرح مذکور، با شماری از سناتورهای دموکرات دیدار کرده؛ دست‌کم برخی از سناتورها که ممکن است در تصویب طرح همراهی کنند.
اتحادیه اروپا، فرانسه، بریتانیا، آلمان، چین و روسیه، کشورهایی که در کنار ایالات‌متحده نمایندگانی را در مذاکرات با تهران بر سر توافق هسته‌ای داشتند، با برچیدن آن از سوی واشنگتن مخالفت کردهاند. سناتور کورکر هفته پیش به خبرگزاری رویترز گفته بود دولت ایالات‌متحده باید برای توسعه سیاست تازه خود در قبال ایران، به همکاری نزدیک با هم‌پیمانان اروپایی خود رو بیاورد.
جمهوری‌خواهان در سنا (۲۰۱۹-۲۰۱۷) با ۵۲ کرسی از ۱۰۰کرسی صاحب اکثریت هستند. دموکرات‌ها می‌توانند از «اطاله بررسی» (فیلی‌باستر) برای جلوگیری یا تعویق رای‌گیری بهره ببرند. پیش‌نویس این طرح درحالی تهیه شده که دموکرات‌های کنگره آمریکا در چند روز گذشته بارها تاکید کردهاند که با هرگونه اقدامی در جهت بر هم زدن برجام مخالفت خواهند کرد. سناتور دموکرات کریس مورفی، از اعضای کمیته روابط خارجی سنا، در همین رابطه به آسوشیتدپرس گفت: «از نظر من همیشه می‌توان طرحی برای مقابله با رفتارهای به گفته او نابکارانه ایران در منطقه (خاورمیانه) تهیه کرد اما در حال حاضر، من در میان دموکرات‌ها حمایت چندانی از تغییر یا بازنویسی شروط برجام نمی‌بینم.»
دونالد ترامپ، ۲۱ مهر ماه در جریان یک سخنرانی که بسیاری در انتظار آن بودند، راهبرد جدید دولت خود در قبال تهران را اعلام کرد. او، چه در جریان رقابت‌های انتخاباتی و چه پس از پیروزی در مقام ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده، از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای و برجام بود و در سخنرانی خود گفت قادر به تایید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای نیست.
دولت آمریکا باید در بازه‌های ۹۰روزه گزارشی از اجرا یا اجرانشدن برجام از طرف ایران، به کنگره ارائه کند. ترامپ عملا از تایید این موضوع خودداری کرده و در نتیجه تصمیم‌گیری در مورد بازگشت یا وضع تحریم‌ها علیه ایران را به کنگره سپرده است. اما از آنجا که توافق هسته‌ای، تنها توافقی میان ایران و آمریکا نیست، بلکه علاوه بر این دو، پنج کشور دیگر نیز در آن حضور دارند و قطعنامه‌ای نیز در حمایت از آن درشورای امنیت سازمان ملل تصویب شده، واشنگتن نمی‌تواند به‌تنهایی آن را از میان بردارد.
تمامی دیگر طرف‌های مذاکره با ایران از توافق حمایت کرده و بارها از دولت ترامپ خواسته‌اند از آن خارج نشود. اعلام این موضوع بلافاصله واکنش سران کشورهای مهم اروپایی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و حتی شماری از مقام‌های کنگره را برانگیخت و آنها عمدتا حمایت خود را از توافق هسته‌ای ابراز کردند. فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تنها دقایقی پس از سخنرانی ترامپ درباره برجام، در کنفرانسی مطبوعاتی تاکید کرد: برجام یک توافق دوجانبه نیست و به هیچ کشوری تعلق ندارد و هیچ کشوری نمی‌تواند به آن پایان بدهد.
آمانو شنبه شب در تهران
همزمان با این تحول، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شنبه شب در راس هیاتی وارد تهران می‌شود. «یوکیا آمانو» در این سفر قرار است یکشنبه با «علی‌اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار و گفت‌وگو کند. آمانو در این سفر با دیگر مقامات عالی‌رتبه ایران نیز ملاقات خواهد کرد. آژانس در تازه‌ترین گزارش خود، از پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای خبر داد.
برجام مستحکم است
از سوی دیگر و در ادامه تلاش‌های مقامات ایران درخصوص پایبندی به برجام، حمید بعیدی‌نژاد سفیر ایران در انگلیس طی سخنانی در پارلمان انگلیس ضمن انتقاد از مواضع ضدایرانی و ضدبرجامی دونالد ترامپ گفت: برجام مستحکم‌تر از آن است که دولت آمریکا بتواند با تداوم آن مخالفت کند. بعیدی‌نژاد که شامگاه سهشنبه در نشستی با موضوع «آینده توافق هسته‌ای ایران» سخنرانی می‌‌کرد، آمریکا را به کارشکنی یک دستاورد مهم جهانی متهم کرد و گفت: مشکل محوری در ایالات‌متحده آمریکا همواره این بوده که مسوولان این کشور هیچ‌گاه نخواسته‌اند با واقعیات کنار بیایند و بنابراین انقلاب اسلامی، دولت ایران و خواسته‌های مردم ایرانرا به رسمیت نشناخته‌اند و متاسفانه این طرز تفکر همچنان در کاخ سفید جاری است.
او افزود: مذاکرات هسته‌ای میان ایران و دیگر قدرت‌های جهانی، به‌دلیل این درک بین طرف‌های مذاکرات به‌وجود آمد که مناقشه هسته‌ای خطری است که صلح و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی را تهدید می‌کند و برای از میان بردن ریشه‌های این چالش مهم، باید راه‌حلی دیپلماتیک برای بحث هسته‌ای را سامان دهیم و بر همین مبنا بود که زمانی که مذاکرات هسته‌ای آغاز شد، تفاهم شد که تنها در رابطه با مسائل هسته‌ای (و نهمشکلات منطقه‌ای یا حقوق بشری یا تروریسم) مذاکره کنیم.
اما اکنون دولت ترامپ بدون توجه به سابقه و محتوای مذاکرات، باز بر این برداشت غلط اصرار می‌ورزد که انتظار بوده است با اجرای برجام، ایران توان موشکی خود را توسعه ندهد و به نفوذ منطقه‌ای خود پایان دهد. اینها واقعیت ندارند و اصلا این موضوعات در حوزه توافقات برجام قرار نداشتند. بعیدی‌نژاد افزود: مساله این است که آقای ترامپ به جای لفاظی‌ها علیه برجام، اگر به مذاکره‌کنندگان کشور خودش هم اعتماد ندارد، فقط کافی است از دوستان و متحدان خود در مورد دامنه برجام سوال کند که زمانی که مذاکرات آغاز شد، چه تعریفی از دامنه و هدف مذاکرات صورت گرفت.
اما واقعا موضوع این نیست که دولت آمریکا این مسائل را نداند که برجام برای حل مساله هسته‌ای بود، بلکه متاسفانه ما با شرایطی مواجه هستیم که دولت آمریکا مانند یک دولت سرکش تمامی اصول مورد توافق در طول دو سال مذاکره را به کنار گذاشته است و حتی با تحریف هدف مذاکرات فقط به تخریب توافقی می‌اندیشد که به علت حمایت شورای امنیت، تا این حد پایه‌های استواری دارد. سفیر ایران ادامه داد، رفتار امروز آمریکا در قبال برجام، تایید می‌کند که «اگر دولت آمریکا امروز درباره موضوعی با طرف یا طرف‌هایی توافق کند، دولت بعدی می‌تواند آن توافق را لغو کند» و این مساله جای تاسف و مغایر قوانین بین‌المللی است.
بعیدی‌نژاد با طرح این سوال که سایر کشورها چطور قادر خواهند بود با آمریکا توافق کنند، افزود: اینکه کشورها نتوانند اطمینان کنند که آنچه امروز با دولت ترامپ توافق می‌کنند از سوی دولت بعدی آمریکا مورد تایید قرار گیرد، این به یک هرج و مرج در روابط کشورها و در مذاکرات آنها با آمریکا تبدیل خواهد شد. او تاکید کرد: در چنین شرایطی آمریکا چطور انتظار دارد با کره شمالیوارد مذاکره و توافق شود. علاوه بر بعیدی‌نژاد، آلستر برت معاون خاورمیانه‌ای وزارت امور خارجه انگلیس، جک استراو وزیر خارجهپیشین انگلیس، سایمن گس سفیر پیشین انگلیس در تهران و مذاکره‌کننده ارشد انگلیس در مذاکرات هسته‌ای، «پیتر وست مکوت» سفیر پیشین انگلیس در واشنگتن و الی گرانمایه عضو اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا نیز در این نشست سخنرانی کردند.
حمایت خود را به کنگره اعلام کرده‌ایم
در همین ارتباط، «آلستر برت» معاون وزیر امور خارجه انگلیس تاکید کرد که لندن موضع روشن خود را در حمایت از توافق هسته‌ای به کنگره آمریکا اعلام کرده است. «آلستر برت» در حاشیه نشست «آینده توافق هسته‌ای ایران» که شامگاه سهشنبه در پارلمان انگلیس برگزار شد، گفت: ما موضعمان را به‌طور روشن در زمینه حمایت از برجام به کنگره اعلام کرده‌ایم و باید صبر کنیم و ببینیم چه پیش می‌آید. او پیش از این گفته بود که از گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره پایبندی ایران به برجام و نظارت آنها رضایت دارد و از نگاه انگلیس برجام زنده و معتبر است.
برت افزود: انگلیس هیچ‌گاه چنین نگاهی نداشت که برجام معاهده‌ای فراگیر خواهد بود که تمام اختلافات انگلیس و ایران را شامل خواهد شد. هر چند ما از برخی اقدامات ایران در منطقه نگران هستیم و باید درباره آن گفت‌وگو کنیم، اما این مسائل ارتباطی با برجام ندارد. او با بیان اینکه «انگلیس بر این باور است که توافق با ایران بهتر از توافق نکردن است» گفت: ما چشممان را به سایر مسائل نبسته‌ایم و بنا نداریم درباره مسائلی که با ایران اختلاف داریم، تعامل نکنیم؛ اما اکنون سنگ بنایی داریم که به‌رغم بی‌اعتمادی موجود، توافقی به‌دست آمده که در آن نگاه‌های گوناگون گنجانده شده تا بگوییم توافق خوبی است.
معاون وزیر امور خارجه انگلیس با اذعان به اینکه توافق هسته‌ای سبب برقراری صلح و ثبات در منطقه شده است، افزود: البته هنوز مسائل زیادی باقی مانده که ما و ایران از آن آگاه هستیم؛ اما دست‌کم اکنون این فرصت وجود دارد تا در فضایی روی این مسائل کار کنیم که ابری نیست. به نظر من این فضا برای شناخت یکدیگر و حل اختلافات، بهتر از شرایطی است که توافق هسته‌ای وجود نداشت. بوریس جانسون وزیر امور خارجه انگلیس نیز دوشنبه گذشته در سخنانی در اندیشکده چتم هاوس گفته بود که در پی رایزنی با برخی نمایندگان کنگره آمریکا، تردید ندارد که برجام حفظ خواهد شد. جانسون در سخنانش تصریح کرد که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا از برجام خارج نشده، آن را به دور نینداخته و به تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران ادامه داده است.
سرگئی کیسلیاک سفیر سابق روسیه در آمریکا و معاون اول کمیسیون امور بین‌المللی شورای فدراسیون (مجلس سنای روسیه) نیز گفت: باید از اقدامات آمریکا در مورد برجام که ممکن است به فسخ این توافق بین‌المللی منجر شود، پیشگیری کرد. پیش‌تر نیز سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای روسیه نیز اعلام کرد که موضع آمریکا در مورد برجام و برنامه هسته‌ای کره‌شمالی، مسائل امنیتی را پیچیده‌تر و بغرنج‌تر می‌کند.
- 9
- 3
