بازی با حاصل جمع صفر؛معادلات پیچیده لبنان چگونه بن سلمان را گرفتار کرد؟

استعفای حریری نخست وزیر لبنان بعد از سفر به عربستان و از رسانه عربستانی زنگ خطر تحولاتی تنش زا را در منطقه خاورمیانه به گوش رساند.  این استعفا باعث تعجب و شگفتی بسیاری شد. در همین حال حجم بسیار زیاد مواضع ضد ایرانی سعودی ها این سوال را بوجود آورد که آیا منطقه در شرف بحرانی جدید است؟ بسیاری این روند را از خصوصیات فضای پساداعش و تلاش عربستان برای یافتن پایی در معادلات جدید خاورمیانه دانستند.

اما ورود فرانسه به موضوع حریری باعث شد او پس از رفتن به پاریس پس از دوری دو هفته ای از لبنان به این کشور بازگردد و استعفای خود را با اما و اگر هایی پس بگیرد. در این روند عربستان به دنبال چیست؟ آیا ارتباطی بین اصلاحات اقتصادی و سیاسی عربستان و بازداشت شاهزادگان سعودی و حریری وجود دارد و کشاندن او به عربستان در جهت بازجویی از او در این مورد بود؟ آیا سعودی ها یک بازی باخته را شروع کردند و تبعات گسترده بین المللی آنرا درک نمی کردند؟

در این باره با علی اسمعیلی مدرس دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید.

عربستان در رابطه با فشار به ایران و محاصره منطقه ای ایران تلاش میکند امریکا را با خود همراه کند. آیا در این رابطه موفقیتی کسب خواهد کرد؟ تنش بین ایران و عربستان در روزهای اخیر بسیار شدید شده است. این روند به کجا خواهد انجامید؟

تکرار لفاظی ها و سخنان تهدید آمیز ترامپ و برخی افراد نزدیک به ایشان نشان می دهد که بن سلمان و لابی عربستان بنام سابراک توانسته اند ایشان را با سیاست ضد ایرانی خود همراه و همگام کنند. ولی موضوع مهم در این زمینه عدم شفافیت در تصمیم گیری سیاست ایرانی ایالات متحده در زمان ترامپ با توجه به دیدگاه ضد ایرانی وی هست. ولی آنچه که تاکنون مشخص است  تیم ضد ایرانی ترامپ متشکل از نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل و  جیم ماتیس وزیر دفاع امریکا است که  افرادی هستند که دیدگاه های خصومت آمیز نسیت به ایران دارند و  می توانند ترامپ را به سمت برخورد با ایران هدایت کنند.

در مورد قسمت دوم سئوال در باره ادامه تنش بین ایران و عربستان می توان گفت که عربستان دست از سیاست تشنج آفرینی خود علیه ایران نخواهد کشید و سعی دارد امریکا را  علیه ایران تحریک به جنگ کند. ضمن این که بن سلمان فکر می کند با مصادره اموال شاهزاده های سعودی که بعضا تا رقم ۲۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده می تواند هزینه های آتش افروزی کوتاه مدتی علیه ایران را تامین کند. ایران نیز با خویشتنداری و دیپلماسی هوشمندانه خود  تاکنون توانسته توطئه های بن سلمان را خنثی کند. ولی معلوم نیست که این خویستنداری با توجه به تندتر شدن اقدامات بن سلمان علیه ایران و حزب الله تا کجا ادامه پیدا کند ؟

استعفای حریری از عربستان و ورود فرانسه به موضوع و برگشت او به لبنان را چگونه ارزیابی می کنید. آیا عربستان در این موضوع وارد یک بازی از قبل باخته شده بود؟

پادر میانی امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه برای بازگشت حریری به لبنان آن هم از طریق پاریس به بیروت هر چند برای حفظ آبروی سعودی طراحی شده بود ولی یک افتضاح برای بن سلمان بود که فکر می کرد با طراحی استعفای حریری آن هم نه در کشور خود بلکه در عربستان  می تواند دولت لبنان را منحل و حزب الله را از دولت لبنان بیرون کند.

ولی این صحنه سازی آن قدر ناشیانه بود که حتی برخی حامیان عربستان در لبنان را به چالش کشید. در مورد قسمت دوم سئوال می توان گفت که عربستان فکر نمی کرد این بازی خود ساخته اش تا این جا به زیانش تمام شود ولی اگربخواهیم از دید بن سلمان به قضیه نگاه کنیم این بازی هنوز تمام نشده است. 

آینده سپهر سیاسی لبنان را چگونه ارزیابی می کنید. به نظرتان روزهای بحران گذشته است و روند ثبات با برگشت حریری و پس گرفتن استعفا برقرار شده است؟ حزب الله و حریری می توانند به نتیجه برسند؟

نمی توان گفت که با بازگشت حریری و پس گرفتن استعفایش ثبات به لبنان بازگشته به این دلیل که حریری اگر این طور که گفته می شود یخش قابل توجهی از ثروتش در عربستان برای حفظ مواضع ضد ایرانی و ضد حزب الله به گروگان گرفته شده باشد و در روزهای پس از بازگشتش  با تکرار لفاظی های گذشته علیه ایران و حزب الله نشان داد که این بحران تمام نشده و  می تواند با فشار و تحریک عربستان ادامه پیدا کند.

موضع روزهای اخیر حریری که برای پس گرفتن استعفایش شرط و شروط تعیین کرده حاکی از این است که عربستان به هیچ وجه به دنبال ایچاد ثبات در لبنان نیست و حاضر هست دولت لبنان منحل شود بخاطر این که حزب الله را از دولت لبنان خارج کند زیرا از دید عربستان و حامیانش  بودن حزب الله در کابینه، یک پوشش سیاسی برای این حزب ایجاد می کند که باعث می شود برخورد با این حزب سخت شود.

به نظر می‎رسد توافق حریری و حزب الله بستگی زیادی به تاثیر پذیری و یا عدم تاثیر پذیری وی از عربستان دارد. زیرا عربستان در صدد هست با خروج حزب الله از سوریه محور مقاومت را در سوریه تضعیف و محور ایران – سوریه و حزب الله را متلاشی کند و این چیزی نیست که حزب الله آن را بپذیرد. در یک کلام اگر حریری بازی حاصل جمع صفر عربستان را در لبنان به زیان حزب الله دنبال کند توافقی بین حریری و حزب الله صورت نخواهد گرفت.