ردپای ریاض در تنش ایران و اعراب دیده می شود

به گزارش نامه نیوز، واکنش ها به اعلام انتقال سفارت امریکا به قدس از سوی ترامپ ادامه دارد و هنوز تبعات آن جدی و اساسی به نظر می رسد. امریکا هر چند توانست قطعنامه پیشنهادی مصر در شورای امنیت را وتو کند اما رای قاطع اعضا در مجمع عمومی برای محکوم کردن تصمیم ترامپ، چهره ای جدید از امریکای ترامپ بجا گذاشت. جایی که نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل سعی کرد با تهدید مضحک کشورها تنها نه رای منفی کشورهای جزیره ای را به نفع امریکا جذب کند. 

پس از این جریان اسرائیل تلاش دارد با مذاکره با چندین کشور پروژه انتقال سفارت دیگر کشورها را به قدس محقق کند و به اشغال این شهر رسمیتی جهانی ببخشد.

آیا کشورهای دیگر از جمله اعراب می توانند در مقابل این روند بایستند؟ جمهوری اسلامی ایران با پیشتازی خود در جریان مقابله با به رسمیت شناختن موجودیت اسرائیل می تواند در این فضا تاثیر گذار باشد یا روند تنش آن با عربستان بر این فضا تاثیرگذار خواهد بود؟

در این باره با علی ساجد کارشناس مسائل خاورمیانه گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

به نظر شما با توجه به تلاش اسرائیل برای مذاکره با برخی کشورها در جهت انتقال سفارتشان به قدس، آیا میتواند در این جهت موفق عمل کند؟

این موضوع بستگی به میزان واکنش دیگر بازیگران، کشورهای اسلامی، اعراب و جامعه بین الملل دارد.هر چقدر ما با دیپلماسی فعال وارد شویم میزان موفقیت اسرائیل کاهش خواهد یافت. به نظرم این موضوع فرصت خوبی برای دولت روحانی است.

از چه نظر؟

چون دولت روحانی روابط خوبی با کشورهای مختلف برقرار کرده و در واقع ایران در منطقه هم در کاهش بحرانهای منطقه ای موفق عمل کرده است. بنابر این می تواند از این فرصت و پتانسیل استفاده کرده و تاثیرگذار باشد.

به نظر شما فضایی برای کنش بیشتر در این باره وجود دارد؟

به هر میزان مواضع انفعالی مانند آنچه که درباره رای گیری محکومیت کشتار مسلمانان میانمار روی داد، اتخاذ کنیم و در میان کشورهای اسلامی پیرامون قدس اختلاف وجود داشته باشد، این به معنای یگ گام به جلو برای تل آویو خواهد بود. به هر روی این موضوعی است که نیاز دارد ملاحظات دیگر کنار گذاشته شود و هماهنگی و همکاری همه بازیگران را نیاز دارد. این موضوع که اروپایی ها هم در آن با کشورهای دیگر همراه بودند باید غنیمت شمرده شود.

واکنش اعراب چطور ارزیابی میشود آیا ایران در این مورد تحت الشعاع ترکیه قرار گرفته است؟

اعراب را خواب سنگین فرا گرفته است. بدلیل عدم اعتنای حکومتهای کشورهای عربی به مردم و بدنه اجتماعی و از سویی بدلیل اتکا به قدرتهایی مثل امریکا بنابر ملاحظات عمدتا اقتصادی، امیدی به اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس و ... نیست. اختلاف میان آنها بحران های کشورهای عربی، مشغولیت به مبارزه با تروریسم، مشکلات فراوان سیاسی و فساد و ... امکان واکنش قدرتمند آنان را در رابطه با قدس سلب کرده است.

دولت ایران چطور میتواند در این باره عمل کند؟ 

دولت ایران متاسفانه در قواره یک دولت انقلابی و در سایز انقلاب اسلامی عمل نمیکند. هر چند فرصتهای طلایی در اختیار دارد تا در فضای تعاملی بوجود آمده در پی برجام بهتر از این عمل کند، اما بنابر ملاحظاتی که دارد و بنابر گفتمان حاکم بر دولت، تحرک مورد انتظار را ندارد. ایران می توانست در موضوع قدس نقش محوری تری را در عرصه دیپلماتیک و حتی رسانه و ... ایفا کند.

فکر نمی کنید این به علت این است که چون با اعراب و مهمتر از همه با عربستان تنش دارد نمی تواند آن فضای مورد نظر را پیش ببرد و به کارشکنی و افراط گری متهم میشود و اجماع مورد نظر را نمیتواند بوجود بیاورد؟

نمیتوان گفت ایران با همه کشورهای عربی دارای تنش است. اما در مورد عربستان، بله. آنهم دلایل خاص خود را دارد. اگر تنشی هم میان ایران و برخی کشورهای عربی دیده می شود، رد پای ریاض را باید جستجو کرد. به اعتراف مقامات سعودی، ریاض با صرف هزینه های بسیار، در صدد مهار ایران در بازیهای بین المللی است.

در واقع با افزایش تحرک در پی خنثی سازی این فضای بدست آمده برای ایران است. اما دلیل دیگر این است که جذابیت های اقتصادی و سرمایه‌گذاری عربستان برای کشورهای مهم بیش از ایران است. وجود تحریم ها، امتیازات ویژه عربستان به کشورها، سهولت ترانزیت انرژی از دریای سرخ به مقصد غرب، امکان سازش در مقولات مختلف و ... از جمله مولفه‌هایی هستند که باعث شده کشورها در انتخاب بین ایران و عربستان، به سمت ریاض تمایل بیشتری داشته باشند.