کارشناس مسائل بین‌الملل: ايران نمی‌تواند تعاملات قدرت‌های بزرگ را به هم بزند

ولادیمیر پوتین، ريیس‌جمهور روسیه و دونالد ترامپ، ريیس‌جمهور آمريكا روز دوشنبه در هلسینکی، پایتخت فنلاند دیدار کردند.

این سومین ملاقات و گفت‌وگوی میان طرفین از زمان تصدی قدرت ترامپ در ژانویه ۲۰۱۷ است.در هر دو مورد قبلی، روسای جمهور آمریکا و روسیه در حاشیه کنفرانس‌های جهانی با هم دیدار کرده بودند.

ريیس‌جمهور روسیه در ابتدای این نشست از خوشحالي خود در ديدار با ترامپ گفت.

هم‌اکنون زمان آن است که با جزيیات بیشتر درباره روابط دوجانبه و مسائل مختلف جهانی گفت‌وگو کنیم.

ريیس‌جمهور آمریکا در اظهاراتش تاکید کرد که «کنار آمدن با روسیه امر خوبی است و بد نیست».

او همچنين از چين به عنوان دوست مشترك روسيه و آمريكا ياد كرد.

یکی از موضوعات اصلی مورد بحث در این نشست، بحران سوریه بود.با وجود مخالفت شديد هر دوحزب دموكرات و جمهوري خواه ،بازهم به ديدار با پوتين اصرار كرد. اينكه چه امتيازاتي از روسيه در اين ديدارها مي گيرد و چه دستاورد مهمي خواهد داشت، بايد منتظرماند. «قانون» براي بررسي بيشتراين ديدار با اردشير سنايي، مدرس دانشگاه وكارشناس مسائل بين‌الملل،گفت و گويي داشته كه در ادامه از نظر مي‌گذرد:

نظر شما در مورد اینکه دیدار بین ترامپ و پوتین را نوعی شکست برای آمریکا و پیروزی برای روسیه عنوان کردند، چیست؟

نكته اولی كه در مورد دیدار پوتین و ترامپ می‌توان مطرح کرد، این است که رفتارهای ترامپ متاثر از نوع برداشت و نوع تفکری است که در طول مبارزات انتخابات ریاست جمهوری از خود نشان داد و زمانی که به کاخ سفید راه پیدا کرد، همان رفتارها را ادامه می دهد.نرم و هنجارها و انتقادات رسانه‌ها و هم‌حزبی ها براي او اهمیتی ندارد، فقط به چیزی که فکر می‌کند انجام می‌دهد.او رفتارهای کاملا متناقض و پیش بینی نشده‌ای دارد و به نظر می‌رسد اصل مهم برایش اين است که با تفکراتش برنامه های خود را پیش ببرد و به هر شکل ممکن برنامه خود را اجرا کند.

او به‌ ‌دنبال دستیابی بیشتر به موفقیت‌های اقتصادی و سیاسی و امنیتی است تا اواخر ریاست‌جمهوری به بخش‌ عمده‌ای از شعارهایی که داده بود، دست پیدا کند؛ تا به این صورت همان رأيي كه در جامعه متوسط به پایین ایالات متحده کسب کرده بود و توانست جمهور آمریکا بشود، کماکان در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری هم به دست بیاورد.ديدار او با پوتين نيزدر همین راستا قابل ارزیابی است.ترامپ از قبل در مورد اینکه بخشي از فعالیت‌های آمریکا در خارج از کشور زیان‌ده است و به نفع آمریکا نیست و در بلند مدت منافع آن را تامین نمی‌کند و هزینه‌های بیشتری برای آمریکا به وجود آورده و باید تغییر کند، سخن گفت.

همان‌طور که دیدیم رييس جمهور آمريكا از تمام توافقنامه هایی که قبلا اعلام کرده بود،بدون تفکر به تبعات آن خارج شد. در مورد برجام هم کاری را که قبلا اعلام کرده بود، انجام داد.در مورد کره شمالی بعد از طی‌کردن دوره تنش به سمت مذاکره رفت.در مورد روسیه هم از همان ابتدا مواضع ایالات متحده و تنش مداومي كه با روسیه داشت، زیر سوال برد.

پیش‌بینی می‌شد که در فضای ریاست جمهوری شاهد نوعی رفتار متفاوت نسبت به روسیه توسط آمریکا باشیم،منتها انجام آن زما‌نبر بود.ممکن است بخشی از آن به پرونده‌ای که برای او گشوده بود (ارتباط بین دستگاه‌های روسیه و کمپین‌های انتخاباتی) بازمي‌گردد.ترامپ با انتقادات شدید و زیادی از سمت هر دو حزب مواجه شد.ایراد اصلی که مخالفان مطرح کردند این بود که بدون برنامه و تفکر وارد این دیدار و گفت‌وگوی مطبوعاتی شد.پوتین با زرنگی و استفاده از تجربه سال‌ها حضور در صحنه های سیاسی،اطلاعاتی و امنیتی درواقع دست بالا را به دست آورد.

ترامپ نتوانست آن‌طور که در شأن رییس جمهور کشور ابرقدرتي مانند آمریکاست بتواند مواضع مناسبي بگيرد.عمده ایراد گرفته شده بر سر مردود دانستن تمام گزارشات دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا و دست‌داشتن روسیه در انتخابات آمریکا بود. در واقع صحبت و اظهار طرف مقابل را بردستگاه اطلاعاتی خود ترجیح داد.البته بعد از بازگشت به آمریکا برای آنکه این رفتار را متعادل نشان دهد، گفت: اشتباهي صورت گرفته؛ منظور من اين (ترجيح اظهار طرف روسیه بر دستگاه اطلاعاتی آمریکا)نبود وكماكان گزارشات دستگاه‌های اطلاعاتی را معتبر می‌دانم. به طور کلی به نظر می‌رسد دستاورد اولیه اي که مدنظر او بود، به دست نیاورد و نتوانست آن‌طور که می‌خواهد به دنیا نشان بدهد كه يك رييس‌جمهور با تفکر متفاوت در آمریکا مستقر شده ونوع مکاتبات جدیدی را با روسیه در پیش بگیرد. تمام این‌ها ظاهر قضیه است ،اما اینکه چه صحبت‌هایی در این چند ساعت گفت و گو ميان ترامپ و پوتين بوده است،بايد منتظر باشیم و نمی‌توانیم اکنون در مورد آن نظری بدهیم.

آیا روسیه می‌تواند با آمريكا به توافقي درزمینه سوریه برسد؟

بحران سوریه جز با توافق ونوعی تبادل بین آمریکا و روسیه حل و فصل نخواهد شد. در صحنه سیاسی و نظامی بحران سوریه، توافق بین روسیه و آمریکا تعیین کننده بحران و خاتمه دهنده آن خواهد بود.به نظر مي رسد طرفین در مورد سوریه به چند نقطه مشترک دست پیدا کردند و در مورد آن به توافق رسیدند .با توجه به اتفاقاتی که در چند سال اخیر رخ داده وصحنه نظامی و سیاسی سوريه با توجه به تحرکات روسیه و هم‌پیمانانش از جمله ایران و ترکیه، فکر نمی‌کنم آمریکا در این زمینه بتواند نظم و رويه ایجاد شده را تغییر دهد.

به نظر می‌رسد در زمینه بحران سوریه حداقل‌های درخواست طرفین به وقوع خواهد پیوست وشاهد تغييراتي در بحران سیاسی و نظامی سوریه خواهیم بود اما اینکه طرف آمریکایی در این نوع توافق چه چیزهایی را به دست آورده و چه امتيازاتي راشايد از دست داده كه بعد از جايي ديگر از جمله در یک موضوع ديگري با روسیه آن‌ها را جبران کند، جزيیاتي هستندكه مشخص نمی‌شود و باید زمان بگذرد تا ابعاد آن مشخص شود .در صحنه سیاسی و نظامی سوریه برتري با روسیه خواهد بود، روس ها طوری عمل خواهند کرد که منافع طرف مقابل هم تامین شود.

با توجه به موضع آمریکا و دیدار اخیر پوتین و ترامپ، روابط ایران و روسیه چگونه خواهد شد؟آيا شاهد تغييراتي در روابط خواهيم بود؟

فکر نمی‌کنم بر روابط ایران و روسیه تاثیری بگذارد،اما قاعدتا روس ها همیشه در مناسبات خود با آمریکا سعی کرده‌اند از کارت‌هاي مختلف خود استفاده کنند.به نظر می‌رسد این بار هم استفاده از کارت جمهوری اسلامی در دستور کار پوتين وروس ها قرار داشت . روس‌ها در مناسبات منطقه ای ایران امتیازاتی را دادند و تلاش خواهند کرد که حضور منطقه ای ایران به‌ویژه در بخش سوریه و در نزدیکی مرز اسراييل محدود خواهد شد .در بحث یمن و عراق تغییراتی را شاهد خواهیم بود. مناسبات کلی روسیه و ایران بعید می‌دانم تحت فشار قرار بگیرد و در همین حدی که گفته شد روس ها از کارت ایران استفاده لازم را بردند. روس ها احتمال دارد برای کسب حمایت ایران با توجه به مشکلاتی که در قبال خروج آمریکا از برجام برای ایران پیش آمده و پیش خواهد آمد، در بحث‌های اقتصادی و بازرگانی به ایران نزدیک تر بشوند.

بعد از سفر ولایتی به روسیه از روابط استراتژیک بین ایران و روسیه سخن گفته شد،به نظر شما این روابط استراتژیک به چه معناست ؟

در چند سال گذشته و به ویژه در مواقع حساس که پرونده هسته ای ایران دچار مشکل می شد،متاسفانه مسئولان جمهوری اسلامی فكر مي كردند روس ها توانایی وتمايل دارند كه تامین‌کننده منافع ایران باشند .چندین بار هم برای اینکه این تفکر را رواج دهند، اعلام کردند:منافع مشترکی بین ایران و روسیه وجود دارد و نوعی روابط استراتژیک بین دو کشور شکل گرفته است.

بنده اعتقادی به این موضوع ندارم و روابط ایران و روسیه را رقابت استراتژیک نمی‌دانم. اگر این‌گونه بود روس ها در بحث بحران هسته ای پیش از اینکه جانب غرب رابگیرند، باید جانب ایران را می‌گرفتند اما این اتفاق نیفتاد و بي شك هیچگاه اتفاق نخواهد افتاد. تعاملات بین قدرت‌های بزرگ تعاملات خاصی است و در این میان کشورهایی مانند ایران نمی‌تواند این تعاملات را به هم بزنند و صحبت از روابط استراتژیک خود با کشورهای قدرتمند و بزرگ کنند.شايد به گونه ای می خواستند روس ها را تحت تاثیر قرار بدهند( با توجه به همزمانی سفر احتمالی ترامپ و پوتین).