کارشناس مسائل بین الملل: چینی ها از تحریم ایران سود می برند!

کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی متعهد هستند تا با ترویج تجارت آزاد مانع از شکل‌گیری تجارت غیرمنصفانه شوند. تجارت غیرمنصفانه زمانی شکل می گیرد که کشوری با اعطای یارانه‌های دولتی به یک محصول، موجب ارزان‌تر شدن آن نسبت به تولید سایر اعضا یا یک عضو رقیب شود. در این صورت کشور متضرر از این اقدام، سه گزینه پیش رو دارد؛ اول اینکه شکایتی به سازمان تجارت جهانی تقدیم کند.

گزینه دوم، مذاکره دو جانبه یا چند جانبه کشورها با یکدیگر است تا با حصول تفاهمی اختلاف تجاری میان آن‌ها حل شود. ممکن است گاهی برای کشاندن طرف خاطی به پای میز مذاکره، کشورها ناچار به اعمال تعرفه وارداتی موقت علیه کالاهای مشمول یارانه دولتی شوند اما گزینه سوم زمانی رخ می‌دهد که مساله از اختلاف تجاری فراتر می‌رود و به تعبیر کارشناسان حوزه تجارت بین الملل جنگ تجاری آغاز می‌شود. در جنگ تجاری، دو طرف با پافشاری بر مواضع و خواسته‌های خود راه را بر دست‌یابی به هر توافقی می‌بندند و تنش سیاسی میان آن‌ها افزایش می‌یابد. در این صورت دو طرف به اعمال تعرفه‌های سنگین علیه کالاهای مورد تجارت بین خود اقدام می‌کنند.

همچنین موانع تجاری غیرتعرفه‌ای نیز میان دو طرف تشدید می‌شود. مساله اختلاف تجاري ميان چين و آمريكا (به عنوان كشورهاي عضو سازمان تجارت جهاني) فراتر رفته است و به تعبيري جنگ تجاري در حال اتفاق افتادن است. راهبرد ترامپ براي اعمال تعرفه بر كالاهاي وارداتي از چين شبيه چگونگي عملكرد «رونالد ريگان» نسبت به ژاپن در دهه ١٩٨٠ است كه پس از تهديد به افزايش تعرفه‌هاي گمركي به صورت داوطلبانه صادرات كالا رابه ايالات متحده محدود كرد.

او اميدوار است مقامات چيني رابه تغييرسياست هاي اقتصادي‌اي كه به كسب‌و‌كارهاي آمريكايي وكارگران آسيب رسانده، واداركند. ژاپن در دهه ٨٠ ميلادي براي حفظ امنيت خود در برابر اتحاد جماهيرشوروي به ايالات متحده به ايالات متحده وابسته است.اما امروزه چين درمقابل، يك رقيب فزاينده جهاني براي واشنگتن محسوب مي شود.

قانون براي بررسي اين موضوع واينكه تاچه حد چين انگيزه و توان مقابله با سياست‌هاي اعمال تعرفه كالاهاي وارداتي اين كشور را دارد با اسماعيل بشري، کارشناس مسائل شبه جزیره کره وآسیای جنوب شرقی ، گفت و گويي داشتيم كه در ادامه به آن مي پردازيم:

آيا توافقنامه تجارت آزاد ژاپن و اتحاديه اروپابراي مقابله با ترامپ و سياست‌هاي آن كارساز است ؟

اين توافق تا جايي كه مربوط به اروپا و ژاپن باشد، مي تواند تا حدي براي مقابله با تصميمات يك‌جانبه ترامپ در زمينه وضع تعرفه‌ها به كار بيايد. حركاتي كه از جانب كاخ سفيد صورت گرفته،يك نوع هشدار به همه كشورهاي صنعتي دنياست كه تمام تخم مرغ‌هاي خود را در سبد آمريكا قرار ندهند.سعي كنند از وابستگي خود به دلار و وال استريت كم كنند. اين توافقنامه جزو گام‌هاي نخست كشورهاي اروپايي و ژاپن و شايد بعدها كشورهايي مانند چين و كره جنوبي و...است.

حركت‌هاي يك‌جانبه گرايي كه ترامپ از خود نشان مي‌دهد واينكه تا حدودي اراده كاخ سفيد را در بسياري از كشورهاي جهان تحميل مي‌كند باعث شده رفته رفته كشورهاي ديگر در تلاش كاستن از وابستگي خود به واشنگتن باشند. اينكه اين گام تا چه حد موفقيت آميز است و جنبه عملي به آن مي‌دهند ياخير،بايد منتظر بود. اما به هرحال مي تواند گامي در راستاي به انزوا كشاندن اقتصاد آمريكا باشد.

سازمان تجارت جهاني با هدف مراوده آزاد تمام كشورهاي دنيا در زمينه تجارت تاسيس شد؛ اين تصميم يك‌جانبه ترامپ يك نقض آشكار نسبت به اهداف سازمان تجارت جهاني است.اين گام‌ها در جهت مقابله با تصميمات ترامپ ،مي‌تواند حركت مقامات كاخ سفيد را تحليل كند و در زمينه مراودات خود با جهان به تفكر بيشتر بپردازند.

آياچين توان مقابله با تنبيه‌هاي اقتصادي وتجاري آمريكا را دارد؟

چين در حال حاضر حربه هايي را در اختيار دارد. زماني كه آمريكا براي كالاهاي وارداتي چين به ارزش ٣٨ ميليارد دلار تعرفه سنگين وضع كرد،چين به همين ميزان براي كالاهاي وارداتي آمريكا تعرفه در نظر گرفت.آمريكاتهديد كرد كه تا ٢٠٠ ميليارد دلار ،كالاهاي چين را وارد تعرفه مي كند. حال اينكه چين هم مي‌تواند كالاهاي وارداتي آمريكا را به اين ميزان شامل تعرفه كند، بايد ديد.به هرحال چين قدرت بزرگ اقتصادي است و تاحدودي مي‌تواند بعضي از اقدامات آمريكارا پاسخ متقابل بدهد.البته بستگي به دامنه گسترش تعرفه‌هاي آمريكا و اينكه چه مواردي را در برمي‌گيرد دارد. يك كنش از سمت آمريكا صورت گرفته و يك واكنش از سمت بسياري از كشورها از جمله كانادا،اتحاديه اروپا و چين صورت مي‌گيرد.

ايران از چه طريقي مي‌تواند براي رقابت در بازار به چين كمك كند؟ آيا چين مبادلات با ايران را با اعمال تحريم‌هاي آمريكا ادامه خواهد داد؟

در گذشته هم ديديم كه چينی‌ها از تحريم‌ها تا حد زيادي تبعيت كردند. البته در اين زمينه مانند تمام سوداگران بازار سياه چه درسطح داخلي و چه در سطح بين المللي سعي مي‌كنند از تحريم‌هاي وضع شده عليه ايران بيشترين منافع را متوجه خود كنند.چيني ها سعي مي كنند از اين فرصت به دست آمده براي سود بيشتر خود بهره ببرند.شايد بعضي از تحريم ها را دور بزنند اما اين كار را با در نظر گرفتن منافع بيشتر خود انجام مي دهند.

در زمينه تحريم هاي عليه ايران نه اتحاديه اروپا ونه چين و نه ساير كشورها ورقه بازي زيادي در دست ندارند و تاحدود زيادي سعي مي‌كنند با آمريكا هماهنگ باشند تا متوجه تحريم‌هايي نشوند كه به اقتصاد كشورشان لطمه بزند.

پيامدهاي سخنان اخير روحاني در رابطه با برجام وآمريكا چيست ؟جواب هاي طرف مقابل را چگونه ارزيابي مي كنيد؟

صحبت هايي كه به شكل توييت انجام مي‌گيرد بيشتر به جنگ رواني وتبليغاتي شبيه است تا اينكه بتوان از آن سياست هايي را مشخص كرد.هر دو طرف با شديد ترين وجه يكديگر را تهديد كردند اما در كل نمي تواند نشان دهنده سياست واقعي باشد كه هر دو طرف نسبت به‌هم دارند . ترامپ فكر مي كند كه نسخه توييت‌هاي تند او عليه رهبر كره شمالي كه پاسخ ترامپ را مي‌داد و جنگ لفظي ميان‌شان ادامه پيدا كرد و در نهايت منجر به ديدار ترامپ با كيم جونگ اون شد،براي معضل روابط با ايران هم پاسخ مي دهد.

باتوجه به شناختي كه ما از رهبران خود و رهبران كره شمالي داريم، موضوع شكل ديگري به خود خواهد گرفت.كره شمالي با وجود تمام تهديدهايي كه عليه آمريكا مي‌كرد،در نهايت هدفش مذاكره با آمريكا بود.

اما ايران هدفش مذاكره با آمريكا نيست بلكه آمريكا به دنبال اين است كه ايران را به يك مذاكره مستقيم بكشاند. جنگ لفظي شايد به آن اندازه‌اي كه مورد نظر هر دو طرف است، جواب ندهد وبازهم به دنبال راه حل هاي ديپلماتيك شفاف يا نيمه شفاف بگردند.

البته اين جنگ لفظي مي‌تواند اثرات رواني خود را در اقتصاد ايران بگذارد ولي اينكه تمام شعارهايي كه مي دهند به حقيقت مي‌پيوندد يا خير، به نظر بنده اين‌طور نيست.

اصل كلي در روابط بين الملل اين است كه كشورها براي حل مشكلات يا بايد بجنگند يا اگر راه جنگ را در پيش نگرفتند، بهترين راه گفت و‌گو است ؛ البته گفت و گوها بايد با حفظ اصولي كه مهم‌ترين آن حفظ منافع ملي است، انجام شود.

فاطمه خسروی