به گزارش مهر، گروه مطالعات خلیج فارس پژوهشگاه مطالعات استراتژیک خاورمیانه چهارشنبه (۱۴ شهریور) میزبان نشستی تحت عنوان بررسی کتاب های «غرب آسیا»، «مسائل بین الملل» و «تروریسم و امنیت ملی» نوشته «محمد مهدی ملکی» با حضور دکتر سید جواد صالحی مدیر گروه مطالعات خلیج فارس این پژوهشگاه بود.
سخنرانان این نشست «احمد دستمالچیان»، سفیر اسبق ایران در اردن و لبنان، «محمد رضا رئوف شیبانی» سفیر سابق ایران در سوریه، «رضا طلایی نیک» معاون وزیر دفاع و بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران بودند.
در این نشست بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی عنوان کرد نظام بین‌الملل در حال تغییر از وضعیت دوقطبی است و این تغییر انجام شده است اما آینده نظام بین‌الملل فعلی روشن و مشخص نیست و در واقع چون هنوز ساختار جدیدی در نظام بین‌الملل شکل نگرفته، لذا ما در وضعیت خلا قدرت نسبی در نظام بین‌المللی به سر می‌بریم.
به گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی، در فضای فعلی نظام بین‌الملل بدلیل نامشخص بودن ساختارها، برنامه‌ها جای خود را به سناریوها می‌دهد و سناریوها نیز جملگی حاکی از عدم قطعیت و احتمالات گوناگون است. از سوی دیگر در این محیط تهدیدات و فرصت ها خیلی زود می آید و می رود و شرایط بسیار خاص است. در واقع نظام قبلی کنار رفته اما نظام جدید شکل نگرفته و خلا قدرت احساس می شود. همچنین جهان در موقعیت پیچیده ای است و بویژه این پیچیدگی در منطقه ما با دارا بودن موقعیت‌های برتر ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی دوچندان است.
وی در ادامه افزود: کشوری مانند ایران در نظام بین الملل حرفی برای گفتن دارد و تصمیم گیری برای کشورهایی که ملاحظات عمیق ایدئولوژیک دارند با دشواری بیشتری همراه است و در این شرایط است که هیچ چیز قابل پیش بینی نیست و تحولات سریع گذر می‌کنند. از طرف دیگر در این اوضاع مبهم، برای همه کشورها مهمترین اولویت مسائل امنیتی است، چون تحولات خیلی زود جابه جا می شوند. در واقع این ویژگی محیطی است که پر از تهدیدات و فرصت ها است و این فرصت‌ها نیز به سرعت از بین می روند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی یادآور شد: ایران با توجه به موقیعتش حتی اگر بخواهد بی طرف هم باشد به او اجاره نمی دهند. در حوزه سیاست مقوله قدرت آداب بازی خاص و پیچیده خود را دارد، چون مولفه‌های قدرت متعدد و پیچیده هستند. امروزه هم قدرت اقتصادی و هم عامل نظامی به عنوان شاخصه‌های قدرت، تاثیرگذاری خاص خود را دارد، هرچند تاثیرپذیری کشورها از اقتصاد جهانی بدلیل مکمل بودن و درهم تندیگی اقتصادی است. از سوی دیگر همین قدرت اقتصادی در موارد زیادی به عنوان یک حربه و اهرام فشار از سوی دیگر بازیگران علیه مخالفان خود مورد استفاده قرار میگیرد.
کمالوندی در ادامه گفت: در ارتباط با موضوع هسته‌ای ایران باید توجه داشت این موضوع خود به تنهایی یک چالش نیست بلکه موضوع هسته‌ای یک بهانه است و ما اگر موضوع هسته‌ای هم نداشتیم، بدلیل دیدگاه‌ها و موقعیت مان و تنش های ذاتی با قدرت های بزرگ در وضعیت چالشی قرار می گرفتیم. حتی اگر موضوع هسته ای هم حل شود روابط ما با غرب و آمریکا همچنان بسیار پرچالش خواهد بود و همین ناپایداری شرایط ایجاد می کند که دچار ازمون و خطاهای متعدد شویم. البته میزان انجام آزمون و خطای هر کشور بستگی به میزان ظرفیت و توانایی و شاخصه‌های قدرت آن کشور دارد. آمریکایی ها در افغانستان و عراق به اندازه کافی دچار آزمون و خطا شدند و بدلیل وجود تهدیدات، آمریکایی‌ها در عراق پس از صدام نتوانستند به اهداف خود دست یابند و در واقع آزمون آن‌ها در عراق چندان به نفع واشنگتن نشد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه سخنان خود عنوان کرد که از طرف دیگر شرایط فعلی منطقه به مانند یک هرم است و به هر میزان که ما در نقطه ای دورتر از نقطه مرکزی قرار بگیریم به همان میزان نیز تاثیرگذارتر خواهیم بود و می‌توانیم بیش از آن چه هستیم تاثیرگذار باشیم. به عبارت دیگر برای تاثیرگذاری نیاز نیست حتما ابرقدرت باشیم، اما ما در موقعیت فعلی به سبک ابرقدرت ها و در حد ظرفیت خودمان بازی کرده‌ایم که البته نتایج آزمون و خطای ما در منطقه خوشبختانه بیشتر فرصت ساز بوده است نه تهدیدساز. همچنین یکی از مولفه‌های قدرت، تکنولوژی است و صنعت هسته‌ای نیز به عنوان صنعتی تکنولژی بر، یکی از معیارهای ارزیابی قدرت است.
به گفته کمالوندی در حال حاضر ما به هر میزان و به هر حدی که بخواهیم توانایی غنی سازی را خواهیم داشت و بطور کلی هر کشوری که توانایی غنی سازی داشته باشد، تا درصدهای بیشتر و بالاتر هم قادر به تداوم غنی سازی خواهد بود. همچنین قابل توجه آن که ذات تکنولوژی هسته ای دوگانه است و هم میتوان از آن استفاده غیرصلح آمیز و هم صلح آمیز داشت. اما از طرف دیگر در عالم واقع گرایی و موازنه قوای نظام بین‌الملل، سایر کشوها قدرتمند برای ایجاد موازنه بدنبال جلوگیری از دستیابی سایر کشورها به تکنولوژی هسته‌ای می‌باشند و در واقع قدرت های دیگر تلاش می کنند تا کشورهای جدید دارای این تکنولوژی هسته‌ای نشوند. این در حالی است که در چارچوب آژانس، پیشرفت هسته‌ای حق همه کشورهاست، اما قدرت‌های بزرگ چندان در چارچوب آژانش فعالیت نمی‌کنند و تصمیمات خود را بصورت سیاسی نه حقوقی اتخاذ می‌کنند.
به اعتقاد سخنگوی سازمان انرژی اتمی، در همین چارچوب فکری و با همین دیدگاه است که غربی‌ها اجازه غنی سازی اورانیوم را به ایران نمی دادند. حتی به نظرم اگر رژیم شاه هم بود باز هم قدرت‌های بزرگ در راه دستیابی تکنولوژی هسته‌ای مانع ایجاد می کردند و اجازه غنی سازی را نمی دادند. همچنین چون این کشورها با دیدگاه موازنه قوا و رئالیستی کار می کنند، حتی در مقابل دوستان خود نیز مقاومت کرده و اجازه توسعه هسته‌ای کشورهای هم پیمان با خود را براساس دیدگاه رئالیستی روابط بین‌الملل نمی‌دهند. مانند مخالفتی که در آمریکا حتی از سوی جمهوری‌خواهان در ارتباط با کمک و همکاری هسته‌ای میان واشنگتن و ریاض انجام شد و رهبران سیاسی آمریکا با همکاری هسته‌ای این کشور و عربستان مخالفت کردند. اما ایران این قاعده را کنار گذاشت و بدنبال توسعه علوم هسته‌ای رفت و نفس این که در برجام و در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت غنی سازی اورانیوم توسط ایران به رسمیت شناخته شده است، خود دستاوردی قابل توجه برای ایران است که کمتر به ان توجه شده است.
وی اظهار داشت که براساس برنامه زمان بندی قرار است، برجام طی ۱۵ سال به اهداف کامل خود دست یابد. جمهوری اسلامی ایران براساس برجام در ایستگاه اول یا در ۵ سال اول به حق قانونی خرید و فروش تسلیحات نظامی دست خواهد یافت و محدودیت معاملات تسلیحاتی ایران برداشته خواهد شد. براساس برجام، ایران همچنین در سال هشم قادر به غنی سازی خواهد بود و قسمت زیادی از تحریم‌ها برداشته خواهد شد و در سال پانزدهم نیز کلیه محدودیت‌های ناشی از برجام بر ایران برطرف خواهد شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی این نکته را نیز در پایان اضافه کرد که وقتی ما به تکنولوژی پیشرفته گداخت هسته‌ای دست یافته و آن را اجرا کردیم، بسیاری از غربی‌ها متعجب شدند و اعلام کردند ایران دانشمندان هسته‌ای بسیار برجسته و کارآمدی دارد.
- 15
- 6
