حذف ایران از گفت‌وگوها برای ادلب صحت دارد؟

در سال‌های گذشته روابط میان آنکارا و برلین به دلایل مختلف به خصوص پس از بازداشت چندین شهروند آلمانی بعد از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ دچار تنش شد.

اردوغان در روزهای ۲۷ تا ۲۹ سپتامبر در رأس هیاتی در سفری سه روزه به آلمان رفت و با مقامات ارشد این کشور از جمله آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان دیدار و گفت‌وگو کرد.

اردوغان اعلام کرد: ما با آلمان«دوران دردآور و تنش‌آلودی» را پشت سر گذاشته‌ایم. ترکیه وضعیت فوق‌العاده را بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ۲۴ ژوئن لغو کرد. سیستم جدید ریاست جمهوری باعث باز شدن مسیر پیشرفت در کشور شده است.آنکارا براي حمایت آلمان از ترکیه اهمیت ویژه‌ای قايل است. ترکیه و آلمان روابط اقتصادی و تجاری مستحکم دارند و ترکیه خواهان تقویت بیشتر روابط اقتصادی است. ما می‌خواهیم که دوستان آلمانی‌مان در مسیر اعتمادسازی گام بردارند.درهمين راستا با رحمان قهرمان‌پور،پژوهشگر ارشد روابط بین‌الملل و کارشناس مسائل ترکیه،گفت‌وگويي داشته ايم كه در ادامه از نظر مي گذرد:

دلایل تیره شدن روابط ترکیه و آلمان در دو سال اخیر چیست؟

به عنوان مقدمه باید عرض کنم که باید توجه داشته باشیم که روابط ترکیه و آلمان از جهاتی شبیه روابط الجزایر با فرانسه است. وجود تعداد زیادی از ترک تبارها در آلمان که در حدود سه و نیم میلیون تخمین زده می شود، باعث می شود که روابط آلمان با ترکیه درست مانند روابط فرانسه با الجزایر دارای ابعاد داخلی هم باشد. در ادبیات سیاست خارجی اصطلاحا می‌گویند که وزارت کشور فرانسه مسئول روابط با الجزایر است. در خصوص روابط ترکیه و آلمان کم و بیش همین گونه است. مشکلاتی که در جامعه ترکیه وجود دارد براي مثال شکاف میان کردها و ترک‌ها یا شکاف میان مخالفان و موافقان اردوغان ،در مقیاس کوچک‌تر در آلمان هم وجود دارد. زمانی که اردوغان در ترکیه پیروز می‌شود عده‌اي در آلمان خوشحالی و عده‌ای اعتراض می‌کنند؛بنابراين این مساله باعث شده که تحولات داخلی ترکیه بیش از حد متعارف و بیش از سایر کشورها، در آلمان بازتاب داشته باشد.

بعد از کودتای نافرجام دو سال پیش در ترکیه، تعداد زیادی از افرادی که متهم به همکاری با فتح‌ا... گولن بودند به آلمان پناهنده شدند و این در حالی بود که تعدادی از هواداران پ. ک .ک و فعالان مدنی کرد هم از قدیم در ترکیه حضور داشتند.این موضوع باعث شد که اختلاف میان آلمان و ترکیه از اختلاف سنتی و مساله پ.ك.ك و مساله کردها گسترش پیدا کند و شامل طرفداران فتح ا... گولن و روزنامه‌نگاران پناهنده ترک در آلمان هم بشود.ديديم که کنفرانس مطبوعاتی خانم مرکل و اردوغان به شدت تحت شعاع استرداد آقای جان دوندار، سردبیر سابق روزنامه جمهوریت بود که به خاطر افشای کمک ترکیه به داعش به پنج سال و ۱۰ ماه زندان در ترکیه محکوم شد و زمانی که با وثیقه آزاد بود از ترکیه به آلمان رفت و اکنون در آلمان مستقر و یکی از مخالفان سرسخت اردوغان است.

در این دو سال گذشته انتقادات آلمان از ترکیه به دلیل نقض حقوق شهروندی و اخراج برخی طرفداران فتح ا... گولن از ادارات و ارتش و آموزش و پرورش و غیره باعث شد که تنش میان برلین و آنکارا بیشتر از سال‌های قبل باشد.

با وجود اینکه آلمان و ترکیه از لحاظ استراتژیک منتقد هم هستند و آلمان از ترکیه برای نقض حقوق بشرانتقاد مي كند، آیا می توان به بهبود اين روابط امیدوار بود؟

این مسائل اتفاقاتی است که در روابط میان دو کشور می افتد. عرض کردم که روابط ترکیه با آلمان علی رغم وجود موانع، در عین حال یکی از روابط خوبی است که ترک‌ها با اروپایی ها دارند.

درست است آلمان منتقد ترکیه است اما آلمان یکی از حامیان اصلی ترکیه به‌خصوص در بعد اقتصادی هم بود. در سفر اخیر اردوغان، آلمان قول داد که از ترکیه حمایت اقتصادی کند. قبل از سفر اردوغان به آلمان، وزیر مالیه آلمان در ترکیه حضور داشت و یکی از دلایل تقویت نرخ لیر در برابر دلار، سفر اردوغان به آلمان بود؛بنابراين روابط اين دو كشور هیچ وقت به شکل بحرانی شدید نرسیده بود و بعد از کودتا هم نرسید.

عرض کردم که این انتقادات هم وجود داشت و بعد از کودتای ۲۰۱۶ بیشتر شد.منتها فهم این مساله خیلی مهم است وبخشی از آن به مسائل داخلی آلمان باز می‌گردد .آلمان یک لیبرال دموکراسی تثبیت شده است و همواره نسبت به مساله ملت های بدون دولت و ازجمله مساله کردها حساسیت ویژه‌ای داشته و جزو حامیان کردها بوده و این مساله خوشایند ترکیه و حتی ایران هم نبود. اما هیچ وقت این مساله باعث قطع روابط و بحران در روابط دو کشور ترکیه و آلمان نشد.

آلمان در ترکیه سرمایه گذاری زیادی انجام داده است، سه و نیم میلیون نفر شهروند ترک تبار در آلمان هستند که بزرگ ترین مساله حقوقی و شهروندی برای آلمان است.همه این‌ها باعث می‌شود که آلمان در روابط خود با ترکیه واقع بین باشد و ضمن انتقاد از سیاست‌های اردوغان، روابط خود را با ترکیه قطع نکند.

آنگلا مركل، از ملاقات در اكتبرميان آلمان، ترکیه، روسیه و فرانسه براي بررسی ادلب سخن گفت .آیا منظور نبود ایران در این نشست ها بود ؟

این صحبت ربطی به ایران ندارد .این نشست به این دلیل است که فرانسه و آلمان نسبت به احتمال حمله شیمیایی در ادلب اخطار داده بودند و روسیه اعلام کرد که حساسیت آن‌ها را درک می‌کند. از آنجا که ادلب بر اساس توافق آستانه جزو مناطقی است که ترکیه در آن نقش اصلی را دارد،بنابراين حضور ترکیه در این نشست ضروری است و ربطی به ایران و حذف ایران از موضوع ادلب ندارد. به نوعی می‌توان گفت تلاش محور آستانه است برای اغنای فرانسه و آلمان و در جریان قرار دادن آن‌ها نسبت به آن چیزی که در ادلب می گذارد.

فاطمه خسروی