اندیشکده های آمریکایی در حال بازگرداندن پول عربستان هستند. پیمانکاران تجهیزات دفاعی نگران پایان معاملات سودآور با عربستان هستند. مارکو روبیو، سناتور آمریکایی گفته است که کسب و کار دیگر هرگز همانند قبل نخواهد شد. تحریریه واشنگتن پست که تا چندی پیش رویکردی دوستانه به عربستان سعودی داشت، اکنون شاهزاده محمد بن سلمان را «قاتل» می خواند.
اما در میان همه اتفاقاتی که در پی کشته شدن این منتقد رژیم سعودی رخ داد، یک اتفاق بعید به نظر می رسد و آن هم تغییر سیاست های جنگ طلبانه دولت دونالد ترامپ در قبال ایران است. کارشناسان امور ایران معتقدند داستانی که در راستای کنترل آسیب ها منتشر شد، اینکه خاشقجی در سفارت و در یک مجادله لفظی و فیزیکی کشته شده، تنها با هدف محاظفت از اتحاد استراتژیک واشنگتن و ریاض در راستای مواجهه با تهران طراحی شده است.
کنت کاتزمن، کارشناس ارشد ایران در سرویس تحقیقاتی کنگره، در یک مصاحبه تلفنی گفت: «به همین دلیل است که شاهدیم دولت (آمریکا) با عربستان سعودی برای یافتن توضیحی قابل قبول که خسارت ها به روابط دو جانبه را محدود سازد، همکاری می کند. در انتهای ماجرا، دو کشور می خواهند همچنان عیله ایران با یکدیگر همکاری کنند. آنها نمی خواهند که ایران از شکاف بین آنها سود ببرد.»
تریتا پارسی بنیان گذار و رئیس شورای ملی ایرانیان آمریکا هم گفت: «سعودی ها نیروی محرکه پشت سیاست مقابله با ایران هستند و نه ایالات متحده. ایالات متحده به اجرای این سیاست مقابله با ایران نیازی نداشت، چون معامله هسته ای در حال اجرا بود و داشت جواب می داد. بنابراین، در حالی که ایالات متحده برای مقابله با ایران به عربستان سعودی نیاز دارد، اما اصلا نیازی به مقابله با ایران ندارد. می تواند سیاست بسیار مؤثرتر دیپلماسی را دنبال کند.»
اما با توجه به خصومت ها در دولت ترامپ با ایران، چنین اتفاقی نخواهد افتاد. رئیس جمهور ترامپ سال گذشته در اظهاراتی عجیب «کشور شماره یک در حمایت از تروریسم» نامید. مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا هم اخیرا گزارشی را تحت عنوان «ایران؛ رژیمی سرکش» منتشر کرد. پیش از پومپئو هم جان بولتون، مشاور امنیت ملی به خبرنگاران گفته بود اگر تهران همچنان به مواجهه با ایالات متحده بپردازد، بهای سنگینی می پردازد.
این دقیقا همان سیاست تهاجمی است که عربستان سعودی ایالات متحده را به آن ترغیب می کند. از زمانی که جرد کوشنر، داماد ترامپ سیاست گذاری دولت ترامپ در خاورمیانه را بر عهده گرفت و محمد بن سلمان ولیعهد سعودی را «عامل تغییر» در خاورمیانه دانست، این رویکردی بوده که ریاض دنبال می کرده و این همان سیاستی است که در پی تحولات مرتبط با ناپدیدشدن خاشقجی به خطر افتاده است.
پل پیلار، تحلیلگر پیشین خاورمیانه در آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا گفت: «در یک جهان عقلانی، وقتی به این حادثه (ناپدید شدن خاشقجی) بنگرید، می پرسید چه چیزی برای سیاست گذاری ایالات متحده خوب است؟ این حادثه نشان می دهد که هیچ دلیل خوبی برای گرفتن طرف عربستان سعودی در رقابت منطقه ای آن با ایران وجود ندارد. اما دولت ترامپ به نظر بسیار متعهد می آید و آن قدر بر خصومت حداکثری با ایران مستقر شده که انتظار ندارم اساسا در پی مسائل مرتبط با خاشقجی تغییری در رویکرد خود ایجاد کند. ممکن است پیشبرد سیاست هایش در قبال ایران به دلیل دشواری به تصویر کشیدن عربستان سعودی به عنوان شریک ایالات متحده اندکی کند شود، اما تغییر جدی تری رخ نخواهد داد.»
پیلار می گوید پیام ترامپ به محمد بن سلمان که توسط پومپئو در سفر فوریتی اش به ریاض تحویل داده شد، احتمالا چیزی شبیه به این بوده است: «به ما کمک کنید تا به شما در خلاصی از این مساله به شیوه ای که آسیبی به روابطمان نرسد، کمک کنیم.»
کنگره آمریکا می تواند مداخله کند، اما چنین اتفاقی چندان محتمل نیست. هفته گذشته ۲۰ نفر از اعضای کمیته روابط خارجی سنا با ارسال نامه ای به ترامپ، درخواست تحقیقی تحت قانون مگنیتسکی را مطرح کردند. کاخ سفید اکنون ۱۲۰ روز برای گزارش به کمیته درباره احتمال در نظر گرفتن اعمال تحریم علیه عربستان، فرصت دارد. اما این قانون به دولت اجازه می دهد به دلایل «امنیت ملی» استثناهایی در اعمال تحریم قائل شود.
اگر دموکرات ها در انتخابات میان دوره ماه آینده کنترل مجلس نمایندگان را به دست آورند، می توانند سیاست های ترامپ در قبال ایران را از طریق تحقیقات درباره روابط تجاری کوشنر با رژیم سعودی، پیچیده کنند. اما این مساله هم احتمالا تغییر چندانی در سیاست های ترامپ ایجاد نخواهد کرد.
یک مشاور سنا گفت مساله خاشقجی از سرعت پیشروی به سمت جنگ می کاهد، اما به آن پایان نمی دهد.
جفرسون مورلی
طلا تسلیمی
- 18
- 2
