خرم: ایران به دنبال راهی برای پایان دادن به تنش با آمریکا باشد

کارشناسان و دیپلمات‌های مختلفی در باره اینکه تحریم‌ها‌ در چه صورت موثرند و چگونه می‌توان ایران را پای میز مذاکره برگرداند، اظهارات بی‌شماری را مطرح کردند که هنوز جزئیات و پیچیدگی‌های چگونگی مذاکره این دو کشور بر کسی روشن نیست. از سوی دیگر وزیرخارجه آمریکا تهدید کرده است که تحریم‌های آمریکا علیه ایران تا زمانی که حکومت ایران رفتار خود را تغییر ندهد، به قوت خود باقی خواهند ماند. از سوی دیگر تهران نسبت به آمریکا در وضعیت بی‌اعتمادی کامل است. حال معلوم نیست که چگونه و با چه الزاماتی این دو کشور به مذاکره و گفت‌وگو تن می‌دهند.

ترامپ همیشه گفته است که توافق اتمی با ایران بدترین توافق تاریخ آمریکا بود و دولت او حالا در پی توافق بهتری با ایران است. این گفته بدان معناست که دولت ایران برای رهایی از تحریم‌ها باید به خواسته‌های آمریکا در مورد سخت‌گیری بیشتر برای کنترل برنامه اتمی ایران تن در دهد.

رئیس جمهور آمریکا می‌گوید با خارج شدن کشورش از توافق هسته‌ای، ایران دیگر آن کشور قبلی نیست و چاره‌ای جز مذاکره برای رسیدن به یک توافق واقعی با آمریکا ندارد.

این در حالی است که مقامات ایران هنوز اظهار روشن و دقیقی نسبت به مذاکره با آمریکا نکرده‌اند، چون بر این باور هستند که به ترامپ و دولت او هیچ اعتمادی نیست. مقامات ایرانی برجام را مصداق بی‌توجهی ترامپ به مذاکره و نتایج مذاکره می‌دانند.

با این حال، ترامپ در یک گفت‌وگوی خبری در واشنگتن، ادعا کرده است که چون وضع ایران خوب نیست، بنابراین با آمریکا مذاکره خواهند کرد. او گفته است «آن‌ها دارند همه نیروهای نظامی خود را از مناطق مختلف [خارج از مرزهای ایران] خارج می‌کنند. وضع آن‌ها خوب نیست. آن‌ها خواستار گفت‌وگو هستند». این در حالی است که «علی شمخانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران می‌گوید آمریکایی‌ها در جریان حضور او در افغانستان دو بار برای مذاکره به او پیام داده‌اند. معلوم نیست، کی از کی درخواست مذاکره کرده است. اما مهم این است که آیا مذاکره با ایران در وضعیت کنونی به نفع مردم ایران خواهد بود؟ و اینکه آیا در شرایط کنونی مذاکره نتیجه ملموسی برای شرایط اقتصادی و سیاسی ایران در بر خواهد داشت؟ این پرسش‌ها و پرسش‌های دیگر را با «علی خرم» نماینده پیشین ایران در سازمان ملل به بحث گذاشتیم. شرح این گزارش را در ادامه تقدیم خوانندگان می‌شود.

ترامپ: وضع ایران خوب نیست

دونالد ترامپ روز ۱۶ دی ماه پیش از عزیمت به کمپ دیوید، گفت‌وگویی کوتاه در مورد پاره‌ای از مسائل با خبرنگاران انجام داده‌است. بخشی از این گفت‌وگو به ایران مربوط می‌شد.

به گزارش ایسنا رئیس‌جمهوری آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگاران در کاخ سفید گفته خروج او از توافق اتمی با ایران، پیامدهای منفی گسترده‌ای برای تهران گذاشته و «آن‌ها می‌خواهند گفت‌وگو کنند». رئیس‌جمهوری ایالات متحده گفته: «وضعیت در ایران خیلی بد است».

ترامپ افزود: «وقتی من به توافق وحشتناک اتمی پایان دادم، این کار پیامدهای گسترده‌ای بر ایران داشت. آن‌ها دارند همه نیروهای نظامی خود را از مناطق مختلف [خارج از مرزهای ایران] خارج می‌کنند. وضع آن‌ها خوب نیست. آن‌ها خواستار گفت‌وگو هستند». با این حال رئیس‌جمهوری آمریکا توضیح دیگری نداده و جزئیات بیشتری ارائه نکرده‌است.

دوبار پیام آمریکایی‌ها برای مذاکره

این در حالی است که «علی شمخانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران می‌گوید آمریکایی‌ها در جریان حضور او در افغانستان دو بار برای مذاکره به او پیام داده‌اند.

به گزارش تسنیم، شمخانی در جریان یک همایش دفاع و امنیت در غرب آسیا با انتقاد شدید از سیاست‌های واشنگتن در قبال ایران، جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید را به تعیین راهبرد علیه ایران با استفاده از بولتن‌های سازمان مجاهدین(منافقین) خلق متهم کرد و گفت: «این برای یک حکومت که ادعا دارد زشت است که بولتن‌هایی را که برای جلوگیری از ریزش نیرو توسط منافقین [سازمان مجاهدین خلق] تهیه می‌شود، مبنای تصمیم‌گیری راهبردی علیه ایران قرار دهد. در مورد اسراییل هم وضع به همین صورت است و آنها بر مبنای بولتن‌های غلط تصمیم‌گیری‌های راهبردی در مورد ایران انجام می‌دهند». شمخانی ماه گذشته به افغانستان سفر کرده و علاوه بر ملاقات با مقام‌های رسمی این کشور، با نمایندگان طالبان هم مذاکره کرده بود. پر واضح است که مناسبات میان ایران و ایالات متحده آمریکا از زمان خروج دونالد ترامپ از برجام و بازگشت و تشدید تحریم‌ها به شدت تیره شده است.

خیال‌پردازی و اقدامات خصمانه آمریکا

سخنان ترامپ موجب واکنش‌هایی از جانب برخی از چهره‌های سیاسی و مسئولان ایران شد. «بهرام قاسمی»، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در پاسخ به اظهارات رئیس جمهور آمریکا  گفت: « ترامپ هم چون همیشه، بی آموختن درسی از تاریخ تحولات دهه‌های اخیر و بازبینی سیاست‌های سرا پا غلط اسلاف خود در قبال این منطقه و ایران بار دیگر سخنانی بی منطق  و از سر نفرت را نسبت به مردم این سرزمین باستانی مطرح کرده است که باز تکرار همان زیاده خواهی و جاه طلبی‌های قدرت‌های قرون وسطایی و تاریخ مصرف گذشته است».

او در ادامه افزود: «خیال‌پردازی و اقدامات خصمانه ایالات متحده آمریکا تاکنون علیرغم همه تلاش‌های کینه‌توزانه آنها نسبت به مردم ایران راه به‌جایی نبرده و بی شک در آینده نیز نخواهد برد».

سخنگوی وزارت امور خارجه  با اشاره به این‌که ترامپ می‌داند جمهوری اسلامی ایران دهه‌هاست با فشارها و سیاست‌های تحریمی آمریکا آشنا و رو در رو است، گفت: «ترامپ صرفا آرزوهای باطل و محال خود را بیان می‌کند که با واقعیت‌های موجود هیچ تطابقی ندارد».

قاسمی تاکید کرد: «ایشان بداند ملت ایران هیچگاه در برابر فشارهای ظالمانه آمریکا سر فرود نخواهد آورد؛ آنهم در برابر حاکمانی که تحریم را بجای تکریم و دیوار را بجای پل برمی‌گزینند. ایرانیان در طول تاریخ پر فراز و نشیب اما افتخارآمیز خود آموخته‌اند چگونه در برابر زیاده خواهان و زورگویان ایستادگی کرده و با هضم ایران ستیزان، آنان را در خود هضم کنند».

خرم: ایران به دنبال راهی برای پایان دادن به تنش باشد

علی خرم، نماینده پیشین ایران در دفتر اروپایی سازمان ملل نیز در واکنش به اظهارات ترامپ و همچنین اظهارات علی شمخانی در مورد مذاکره و گفت‌وگو با آمریکا، می‌گوید: « ما نباید در دور باطل مذاکره کردن یا نکردن گیر بیفتیم. بدون شک، ایران باید دنبال راهی برای پایان دادن به این تنش باشد».

این تحلیل‌گر مسائل بین المللی، در ادامه تصریح کرد: « بدون شک در این شرایط اقتصادی و سیاسی به نفع ایران است تا از طریق یک کانال دیپلماتیک با آمریکا، مذاکره کند. بنده معتقدم مذاکره با آمریکا در راستای منافع ملی و مصلحت عمومی صورت گیرد».

خرم در پاسخ به این سوال که، آیا با مذاکره با شخصی مثل ترامپ که التزام عملی به قراردادهای حقوقی هم ندارد، ممکن است؟ گفت:‌« بدون شک، با تمام خصوصیات و ویژگی‌هایی که در مورد ترامپ گفته شده است به نفع ما است که بتوانیم با مذاکره و گفت‌وگو نگذاریم بیش از این، این شخص ایران را مورد تحریم قرار دهد. البته فراموش نشود که قصد ما از گفت‌و‌گوها رسیدن و رساندن آرامش به کشور است. در این شرایط، عقل سلیم می‌گوید نباید دست روی دست گذاشت و شرایط کشور را به همین نحو اداره کرد. بلکه عقل سلیم ایجاب می کند که اجازه ندهیم شرایط فعلی ‏به همین ترتیب ادامه یابد. بنابراین ایران باید به دنبال راهی باشد تا بتوان به این وضعیت پایان داد».

علی خرم در پایان گفت: ‌« جاهایی هست که انسان با یک آدم معقول طرف است که به هیچ وجه دست به کار خطرناکی نمی‌زند، اما وقتی با کسی روبرو هستیم که ‏قابل محاسبه و پیش‌بینی نیست، بهتر است که ما راهی برای حل این معضل پیدا کنیم».

ترامپ از برجام خارج شد و تحریم‌های گسترده ایالات متحده علیه تهران را مجددا احیا کرد. دولت او همزمان تحریم‌های تازه‌ای نیز علیه جمهوری اسلامی وضع کرد. واشینگتن خواستار «تغییر رفتار» ایران و بازگشت پای میز مذاکره شده‌است. ترامپ چه در زمان رقابت‌های انتخاباتی آمریکا و چه پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری از منتقدان سرسخت توافق اتمی بود. از منظر او این توافق که در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما شکل گرفت، مانع از فعالیت‌های جمهوری اسلامی نشده و جلوی آزمایش‌های موشکی و یا آنچه واشنگتن «حمایت دولتی از تروریسم» می‌نامد، را نگرفته‌است.

از سوی دیگر تهران، دولت آمریکا را به «نقض» تعهداتش در برجام متهم کرده‌است. اما ایران تا کنون اظهار نظری منبی بر اینکه تمایلی به مذاکره داشته باشند، نکرده است. مسولان مربوطه در ایران بر این باور هستند که «در مورد مذاکرات اتمی اشتباه کرده‌اند و مذاکرات با ایالات متحده را ممنوع اعلام کرده‌اند».