آنچه مسلم است این اقدام به مذاق آمریکایی‌ها خوش نیامده و احتمالا باید ظرف روزها و ماه‌های آینده اقدام‌های این دولت برای بر هم زدن این سازوکار را شاهد باشیم.
در حالی‌که منابع اروپایی اعلام کردند بریتانیا، آلمان و فرانسه، سازوکار ویژه تجارت با ایران به نام «اینس‌تکس» را روز پنجشنبه راه‌اندازی می‌کنند، آمریکا تاکید دارد که این اقدام اروپا تاثیری بر تلاش ایالات متحده برای اعمال فشار حداکثری بر ایران ندارد.
سفارت ایالات متحده در آلمان روز پنجشنبه اعلام کرد هنوز به دنبال دریافت جزئیات بیشتر درباره کانال مالی اروپا برای تجارت با ایران است، اما انتظار ندارد این مساله تاثیری بر تلاش آمریکا برای اعمال فشار حداکثری بر ایران داشته باشد.
در گزارش رویترز آمده، یک سخنگوی سفارت آمریکا گفت معامله شرکت‌ها و نهادهای اروپایی با ایران در مواردی که شامل تحریمها شود، می‌تواند برای آنها پیامدهایی مانند از دست دادن امکان تجارت با آمریکا داشته باشد.
سفیر آمریکا در آلمان در توئیتر خود نوشت: «ایران مشغول فراهم سازی گردبادی از هرج و مرج برفراز اروپا است. تروریسم، خطر مرگ، برنامه موشکی بالستیک و دار زدن همجنسگرایان. این‌ها هیچ یک با ارزش‌های اروپایی سازگاری ندارد».
این درحالی است که اتهام‌های وارده سفیر ایالات متحده به هم‌پیمان منطقه‌ای‌اش یعنی دولت سعودی بابت ادامه جنگ و نسل‌کشی در یمن و قتل «جمال خاشقجی»، بیشتر وارد است.
پیش از این منابع خبری نوشته بودند که بریتانیا، آلمان و فرانسه، سازوکار ویژه تجارت با ایران به نام «اینس‌تکس» را روز پنجشنبه راه‌اندازی می‌کنند. رویترز در گزارشی نوشته بود که انتظار نمی‌رود دیگر کشورهای اروپایی به زودی به این ساز و کار بپیوندند.
مقام‌های دولت آمریکا پیش از این هشدار داده بودند که اگر کشورهای اروپایی تلاش کنند تا تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران را دور بزنند، با مجازات و جریمه‌های سنگینی مواجه خواهند شد این در حالی است که حسن روحانی رئیس جمهور اخیرا اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا را دور بزند.
آسوشیتدپرس روز دوشنبه گذشته ۸ بهمن به نقل از یک مقام ارشد دولت آمریکا نوشت که ایالات متحده علیه هر فرد یا نهادی که قصد دور زدن تحریم‌های ایران را داشته باشد، اعمال مجازات خواهد کرد.
مهرماه امسال، «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در نشست گروه اتحاد علیه ایران هسته‌ای گفته بود طرح اتحادیه اروپا برای ایجاد یک سازوکار ویژه برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران به شدت غیرسازنده است.
وزیر خارجه آمریکا اول خرداد ماه نیز ضمن اعلام راهبرد جدید آمریکا در قبال ایران، ۱۲ شرط ایالات متحده برای توافق جدید با جمهوری اسلامی را برشمرد، که در واقع فهرست خواسته‌های ایالات متحده از جمهوری اسلامی یا به عبارتی جزئیات تغییر رفتار رژیم ایران است.
۲۴ آبان نیز «برایان هوک»، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران به نهادهای اروپایی در مورد تجارت غیردلاری با جمهوری اسلامی هشدار داد.
هوک گفته بود: «بانک‌ها و کمپانی‌های اروپایی می‌دانند که ما در اجرای تحریمها علیه این رژیم (جمهوری اسلامی) جدی هستیم».
مرداد امسال نیز، جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید به تصمیم اروپا برای اجرای قوانین بازدارنده و کمک مالی به ایران اشاره کرد و گفته بود «اروپا با ما همراه شود».
بولتون با بیان این که آمریکا به دنبال اعمال «فشار بی‌سابقه» بر ایران است، گفته بود: اعضای دولت پرزیدنت ترامپ در تلاش برای ترغیب اتحادیه اروپا به تحریم ایران، با همتایان اروپایی خود رایزنی‌هایی را انجام داده‌‌اند.
از شواهد چنین پیداست که مایک پمپئو، وزیر خارجه، جان بولتون، مشاور امنیت ملی و برایان هوک رئیس گروه اقدام ایران در این روزها و پیش از آغاز نشست ورشو فعال‌تر شوند تا بتوانند در این نشست، اقدام‌های یک جانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی و انزوای ایران را کلید بزنند. در چنین شرایطی ترفندهای دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به‌تنهایی نمی‌تواند کارساز باشد و لازم است که کلیت نظام با اتخاذ یک تصمیم واحد در برابر اقدام‌های آمریکا موضع بگیرد. شاید لازم باشد در این شرایط، «یک حرف آخری» زده شود تا مجموعه تصمیم گیرندگان سیاست خارجی که تعدادشان کم هم نیست، به یک نظر واحد برسند. شکی نیست که جری شدن آمریکا و صهیونیست‌ها از یک جانبه نبودن جبهه داخلی در ایران و در مقابل آنان نشات می‌گیرد. حال با داشتن این تجربه از برجام که در زمان انعقاد و پس از آن شماری در داخل کشور این توافق را بی‌نظیر و شماری دیگر آن را بی ارزش می‌دانستند؛ بهتر است این بار موضعی واحد از سوی همه نظام در برابر برنامه‌های آمریکا علیه ایران، گرفته شود.
برهم زدن برجام
ایالات متحده می گوید توافق هسته ای با ایران در رفتار این کشور تاثیری نداشته است. ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، ۱۸ اردیبهشت امسال خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران را اعلام کرد. ترامپ در مرداد و آبان امسال دستور بازگشت تحریم‌های هسته‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران را صادر کرد.
ایالات متحده می‌گوید جمهوری اسلامی بزرگترین دولت حامی تروریسم است، برنامه موشک بالیستیک خود را برخلاف قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ادامه می‌دهد و عامل بی ثباتی در خاورمیانه است.
آزمایش‌های موشکی ایران پیش از این نیز با واکنش کشورهای غربی مواجه شده بود و آنها بارها از جمهوری اسلامی خواسته بودند تولید و آزمایش این موشک‌ها را متوقف کند.
ایران طی سال‌های اخیر دست به انجام آزمایش‌های موشکی زده است که روی برخی از آنها به زبان‌های مختلف (از جمله عبری) شعار «نابودی اسرائیل» نوشته بود.
وزیر خارجه آمریکا یکم خرداد با اعلام راهبرد جدید آمریکا در قبال ایران، ۱۲ شرط ایالات متحده برای توافق با جمهوری اسلامی را برشمرد که در واقع فهرست خواسته‌های ایالات متحده از جمهوری اسلامی یا به عبارتی جزئیات تغییر رفتار رژیم ایران است.
برخی از این شروط شامل توقف حمایت از تروریسم و خودداری از اقدامات مخرب در منطقه نظیر حمایت از حزب الله لبنان و دخالت در کشورهای منطقه است. این درحالی است که متحدان منطقه‌ای آمریکا یعنی رژیم سعودی و اسرائیل در همین مدت با حمله نظامی همه جانبه به یمن و جنوب لبنان و نواز غزه با کشته و بی‌خانه‌مان شدن شمار زیادی از مردم بیگناه این دو سرزمین شده‌اند اما دولت آمریکا در مقابل تجاوزهای نظامی این دو کشور همواره سکوت کرده و در بیشتر موارد از آنها حمایت هم کرده و در طرف مقابل این اتهام‌ها را درباره جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌کند.
«همدلی» در این خصوص نظر «علی خرم» نماینده پیشین جمهوری اسلامی ایران در مقر اروپایی سازمان ملل را جویا شده که در ادامه می‌خوانید:
انتخاب یک استراتژی واحد
«علی خرم»، دیپلمات پیشین ایران و کارشناس مسائل سیاست خارجی، با اشاره به واکنش‌های اخیر درباره سازوکار مالی جدید اروپا برای تبادلات تجاری با ایران، گفت: «به نظر من در وضعیت کنونی کفه سنگین ترازو به نفع ایران است. منظور این است که ایران خیلی راحت می‌تواند از این وضعیت بهترین استفاده را ببرد».
او در ادامه افزود: « ایران به جای تهدید یا مقابله و ایستادگی می‌تواند با انتخاب استراتژی واحد و مشخص، ایستادگی کند، بدون شک ترامپ نیز با یک استراتژی واحد اما به روش‌های مختلف به دنبال محقق کردن مطلوب خود است».
این دیپلمات سابق، در پاسخ به این سوال که آیا مقاومت حتی با وجود رنج و فقر، استراتژی تلقی نمی‌شود، گفت: « به نظر من وقتی امکان‌های دیگری در دسترس است نیازی نیست که ساده‌ترین و راه نهایی را انتخاب کنیم. بله، زمانی، ممکن است ایستادگی به عنوان راه نهایی جواب دهد، اما اگر ما، همه درب‌ها را ببندیم و به کشورهایی که تنها برای منفعت خود حاضر به کمک به ما هستند، اعتماد کنیم. ما نمی‌توانیم با ایستادگی محض نظر آمریکا را نسبت به بیشتر نکردن تحریمها تغییر دهیم».
علی خرم در ادامه افزود: « منظور من مشخص و روشن است، ایران باید بتواند در این فرصت‌ها، با رایزنی و گفت‌وگو به شیوه‌های دیپلماتیک‌تر، دست به ایستادگی بزند. به شیوه‌ای که طرف مقابل فقط به فکر فشار بیشتر نباشد، بلکه موانعی و پیشنهاداتی ارائه شود تا بتواند در پی برطرف کردن آنها، تحریمها را به تعلیق اندازد».
این نماینده سابق ایران در سازمان ملل، در پاسخ به سوالی دیگر مبنی براین‌که، اگر ایران قرار باشد با همین استراتژی ایستادگی و مقاومت ادامه دهد، آمریکا چه استراتژی و برنامه‌ای در پیش خواهد گرفت، گفت: «آمریکا برای محقق کردن اهداف خود از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند و شانس خود را به محک برخی مسائل می‌زند، اما ما تنها با مرزبندی و ایستادگی محض به دنبال تغییر و شکستن این دیوار هستیم که هر روز فشار آن ، هم بر مردم، هم بر کلیت نظام جمهوری اسلامی ایران بیشتر می‌شود».
او در پایان گفت: « ما باید بتوانیم با جسارت تمام در میدان سیاست با یک استراتژی واحد دست به مقابله بزنیم. در این میدان می‌توان از روش‌های مختلف شانس خود را امتحان کرد. اتفاقا این نوع مقابله، خود نوعی ایستادگی است.»
محسن فیض‌الهی
- 15
- 5
