ایرانی‌ها هزینه تحریم را با سلامت‌شان می‌پردازند

«علی، برای حفظ زندگی پسرش تنها دو ساعت زمان دارد. او از ترافیک عبور می‌کند و بعد از رانندگی سریع در میان اتوبان‌های تهران، به یک داروخانه دولتی در شرق پایتخت می‌رسد. زمانی که ۸۰۰ نفر را در صف روبه‌رویش می‌بیند، روی زانوهایش به زمین می‌افتد. مانند او، آدم‌های زیاد دیگری هم منتظر دسترسی به داروهای دولتی هستند. علی می‌گوید: «من به گریه افتادم و از مردم خواهش کردم که اجازه دهند من جلو بروم.»

در نهایت، او صف را پشت سر گذاشت و توانست بموقع دارو را برای نجات جان دختر یک ساله‌اش برساند. این اتفاق در حالی می‌افتد که ایران و ۶ قدرت جهان در سال ۲۰۱۵ توافق هسته‌ای را امضا کردند و امیدوار بودند که آنچه علی در بیرون از داروخانه تجربه کرد، برایشان هرگز اتفاق نیفتد. ایران برنامه هسته‌ای خود را برای برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی، به نصف کاهش داد. اما رؤیای یک واقعیت جدید برای ایران در ماه مه‌۲۰۱۸ با خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای، متوقف شد.»

خبرگزاری امریکایی سی‌ان‌ان روز گذشته در گزارشی مفصل به هزینه تحریم که ایرانی‌ها با جان و سلامت‌شان می‌دهند، پرداخت. در ادامه این گزارش آمده است: «رئیس جمهوری امریکا اعلام کرده بود که این تحریم‌ها به خاطر مجازات ایران و مجبور کردن آن برای پایان ماجراجویی‌های نظامی در منطقه است. به‌طور رسمی، تحریم‌ها شامل کالاهای انسانی مانند غذا، دارو و تجهیزات پزشکی نمی‌شود اما در واقعیت، کمبود کالاهای ضروری خانوارها را در سراسر ایران تحت تأثیر قرار داده است. علی حالا داروی درمان دخترش برای بیماری نادر ژنتیکی را از طریق دوستانش در خارج از کشور تهیه کرده است.

هزینه نسخه‌های داروی دخترش، بیش از دو برابر شده‌اند و او مجبور شده است که ماشینش را بفروشد، در دو شغل کار کند و وام‌های زیادی بگیرد. او می‌گوید که تمام حقوقش از شغل روزانه‌اش به عنوان خدمه رستوران، برای درمان دخترش صرف می‌شود. علی می‌گوید: من شب‌ها در عروسی‌ها خواننده هستم و در تمام طول مراسم، فقط به دخترم فکر می‌کنم. او ادامه می‌دهد: برای من هیچ اهمیتی ندارد که تحریم‌های ترامپ چه خواهند کرد. من هر کاری می‌کنم تا زندگی او را نجات دهم.»

روایت پزشک‌ها از وضعیت دارو و درمان در شرایط تحریم

مسائل بانکی و انتقال پول، علت اصلی مشکلات دارویی در کشور است. بعضی مسائل مانند تحریم بانکی، FATF و... اگرچه کلان به نظر می‌رسند اما آنقدر اهمیت دارند که به‌طور مستقیم زندگی و سلامت بسیاری از مردم با آنها گره خورده است. اتاق بازرگانی تهران، چند وقت پیش گزارشی از وضعیت صنعت دارو تهیه کرده بود که به وضعیت دارو در زمان تحریم می‌پرداخت.

بر اساس این گزارش، با آغاز تحریم‌های سال ۹۱ – که در آن زمان هم دارو شامل تحریم نبود- میزان واردات دارو کاهش یافت و روند کاهش تا سال ۹۴همچنان ادامه داشت و کاهش واردات با بازار متلاطم قیمت انواع دارو و کمبود داروهای بویژه خاص در سال ٩٢ همراه بوده است. در بازه قبلی تحریم در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ علی رغم نبود دارو در لیست تحریم‌ها، به دلیل محدودیت‌های مالی ایجاد شده در تراکنش‌های بانکی، حمل و نقل و ترس شرکت‌ها از تحریم‌های امریکا مشکلاتی در دسترسی شرکت‌های واردکننده دارو و داروسازی برای واردات دارو و مواد اولیه دارو بوجود آمد. آمار و اطلاعات واردات گمرک کشور در سال‌های ٩٠ تا ٩٧نشان می‌دهد که واردات داروهای نهایی در پنج ماهه نخست سال ٩٧ کاهشی شدیدتر از سال‌های ۹۱، ۹۲ داشته است.

گزارش‌های دیگر هم نشان می‌دهد که تقریباً ۹۵ درصد از داروها در داخل کشور تولید می‌شوند اما ۸۰ درصد از مواد اولیه تولید دارو وارداتی هستند، به همین خاطر تولید دارو هم با مشکلات زیادی مواجه شده است. سی‌ان‌ان می‌نویسد: «پزشک‌ها اعلام کرده‌اند که به خاطر تحریم‌ها، بخش سلامت ایران برای قیمت دارو و تجهیزات پزشکی به دردسر افتاده‌اند. بانک‌های اروپایی که از تحریم‌های ثانویه امریکا می‌ترسند، برای تجارت با ایرانی‌ها بسیار محتاط هستند. بر اساس توضیح متخصصان بهداشت، شرکت‌های دارویی مجبور به پرداخت پول‌های گزاف به واسطه‌ها برای تأمین نیازهایشان، چیزهایی مثل داروهای وارداتی و تجهیزات دارویی هستند. قیمت این کالاها به خاطر کاهش ارزش پول ملی ایران، بیش از سه برابر شده‌اند.»

 محمد حسن بنی اسد، مدیر عامل بیمارستان گاندی به سی‌ان‌ان می‌گوید: «در سیستم ما، تحریم‌ها اولین مشکل بزرگ کشور هستند. ما نمی‌توانیم پول را انتقال دهیم و مقدمات عمل‌های جراحی را فراهم کنیم. ما روند انجام کار را داریم اما ابزار نداریم. این برای بیماران بسیار سخت است و ممکن است که باعث مرگ بعضی از آنها شود.» یک سخنگو از دولت امریکا به سی‌ان‌ان می‌گوید:«تحریم‌های امریکا شامل دارو و غذا نمی‌شوند و دولت امریکا مجوزهای گسترده‌ای برای افراد امریکایی بابت فروش محصولات کشاورزی، غذا، دارو دستگاه‌های پزشکی به ایران صادر کرده است.»

بودجه؛ مهم‌تر از احساسات

دکتر بهروز امامی در گفت‌و‌گو با سی‌ان‌ان می‌گوید:«خانواده‌ها مجبورند که بر اساس بودجه شان تصمیم بگیرند، نه بر اساس احساسات.» او ادامه می‌دهد: «بیماران و خانواده‌هایشان با پایین آمدن قدرت خرید هم مواجه هستند. این موقعیت به نحوی است که بسیاری از موارد قابل درمان را، کشنده می‌کند.»

امامی موقعیت یکی از بیمارانش را چنین تعریف می‌کند:«من بیماری داشتم که برای او سرطان مغز تشخیص دادم. هزینه بیوپسی، شیمی درمانی و داروی او بسیار بالا بود. خانواده‌اش از من خواهش کردند که بیمار را به حال خودش رها کنم. هر روز از این داستان‌ها، اینجا می‌بینم.» حتی زمانی که خانواده‌ها توان تجهیزات مالی را هم داشته باشد، معمولاً باید در صف انتظار طولانی باقی بمانند. دستگاه تنظیم ضربان قلب شخصی، با کاهش عرضه در کشور مواجه شده است. به همین دلیل، بیماران باید زندگی روزمره شان را رها کنند و برای استفاده از این دستگاه به جای مراقبت خانگی، حضوراً به بیمارستان‌ها مراجعه کنند.امامی به سی‌ان‌ان می‌گوید که برخی از خانواده‌ها توانایی پرداخت هزینه لوله‌های تغذیه برای بیمارانی با آلزایمر حاد را ندارند. به همین خاطر بیماران باید به جای دریافت درمان خانگی، روزهای باقی مانده‌شان را در بیمارستان‌ها و در اتصال به دستگاه‌ها بگذرانند. امامی موقعیت یکی از بیمارانش را چنین تعریف می‌کند: «مادر سالخورده آنها آلزایمر شدیدی داشت. اما بچه‌هایش به من گفتند که این بیمار شماست، ما هیچ پولی نداریم که خرج او کنیم.»

یادداشت

بانک‌های چین و هند هم برای واردات دارو همکاری نمی‌کنند

ناصر ریاحی

رئیس انجمن واردکنندگان دارو

واردات دارو در حال حاضر خیلی مشکل شده است. سیستم‌های بانکی همه قفل هستند و بسیار سخت کار صورت می‌گیرد. از آنجایی که واردات دارو خلاف تحریم نیست، به هر حال ما راه‌هایی پیدا می‌کنیم اما همان راه‌ها هم چند بار بیشتر قابل استفاده نیست. مشکل ما برای واردات داروی ساخته شده کمتر است ولی در حوزه مواد اولیه که همکارهای تولیدکننده از آن استفاده می‌کنند، مشکل داریم.

چرا که آن مواد الزاماً با قید دارو وارد نمی‌شوند. تولیدکننده‌ها برای مواد اولیه، بسته بندی و... بسیار مشکل دارند. در این وضعیت، بانک‌های چین و هند هم چندان همکاری نمی‌کنند و بدتر می‌شود. هر راهی که می‌رویم بعد از مدتی به مشکل می‌خوریم. از آنجایی که شرایط را پیش‌بینی می‌کردیم، هم تولیدکننده‌ها از چند ماه پیش بیشتر دارو تولید کرده و هم وارد کننده‌ها بیشتر وارد کرده‌اند. واردات دارو به این شکل است که به محض ورود، از گمرک مستقیم به شرکت پخش می‌رود. شرکت پخش هم سه ماه دارو دارد و بیماران مزمن به اندازه مصرف ۲، ۳ ماه دارو در خانه دارند.

الآن نسبت به قبل ۳ ماه بیشتر دارو وارد کرده‌ایم. اما تنش در بازار اینطور ایجاد می‌شود که شرکت پخش مجبور است که قطره چکانی توزیع کند، داروخانه هم به همان شکل رفتار می‌کند و بیمار هم می‌ترسد و می‌خواهد که بیشتر از نیازکوتاه مدتش تأمین کند. برای سال ۹۸ هم، تا فروردین و اردیبهشت دارو داریم، ولی وضعیتمان برای بعد از آن قابل اطمینان صددرصد نیست. درباره قیمت هم بارها گفته‌ام که قیمت‌های ما با توجه به قیمت ارز و هزینه‌های گمرکی و... قیمت تمام شده حساب می‌شود و وضعیت طبیعی است. در این شرایط، وظیفه بیمه و طرح تحول نظام سلامت است که بودجه داشته باشند و قیمت‌ها را ثابت نگه دارند.

ریحانه یاسینی