اردشیر پشنگ، در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد سفر رئیس جمهور به عراق و اهمیت این سفر خاطرنشان کرد: سفر آقای روحانی به عراق در شرایط کنونی که دو کشور با آن روبرو هستند سفر بسیار مهمی است. ابعاد این سفر فراتر از سفرهای متعارف دیپلماتیک و تشریفاتی است که به طور معمول انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه شرایط زمانی که آقای روحانی به آن کشور سفر می‌کنند بسیار مهم است، گفت: در حال حاضر ما در عرصه بین‌المللی، منطقه‌ای و همچنین در عرصه اقتصادی با مسائلی روبرو هستیم که این موضوع باعث می‌شود سفر مورد اشاره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شود.
این کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به افزایش تحریم‌های یک‌طرفه و یک‌جانبه آمریکا علیه ایران و همچنین فشار آمریکا به دوستان و متحدان ایران از جمله عراق برای کاهش روابط اقتصادی‌اش با تهران ادامه داد: قطعاً این موضوع باعث شده که مسئله اقتصادی یکی از اولویت‌های اساسی جمهوری اسلامی ایران در جریان تعامل خود با کشورهای منطقه از جمله عراق باشد.
پشنگ خاطرنشان کرد: آقای روحانی در طی روزهای اخیر اعلام کردند که از سوی مقام معظم رهبری فرماندهی اقتصادی کشور در دستان ایشان قرار گرفته است. با توجه به این موضوع، در جریان سفر آقای روحانی به عراق تلاش خواهد شد که این سفر منافع اقتصادی خوبی برای کشور به همراه داشته باشد. دولت عراق نیز مدت زمان زیادی نیست که از موضوع داعش خلاصی پیدا کرده است و به نوعی تازه در حال نفس کشیدن است. در این شرایط عراق نیازمند ارتقای سطوح توسعه خود و همچنین بازسازی مناطقی است که در جنگ با داعش مورد تخریب قرار گرفته و در این راستا باید ارائه امور خدماتی خود به شهروندانش را ارتقا دهد. در همین چارچوب شاهد این هستیم که هر از چند گاهی مردم عراق در رابطه با اینگونه مسائل و عدم کارآمدی دولت در ارائه خدمات رسانی به شهروندان اعتراضاتی را انجام می‌دهند و بعضاً این اعتراضات تلفاتی را به همراه داشته است. در همین چارچوب می‌توان گفت عراق به شدت به دنبال بازسازی و ارتقای خدمات دهی خود است و در این شرایط ایران می‌تواند از این موضوع به خوبی استفاده کند. البته موضوع مورد اشاره هم برای ایران و هم برای عراق فرصت است چرا که کالاهای تولید شده در ایران از نظر فرهنگی و اجتماعی بیشترین انطباق را با عراق دارد و قیمت تمام شده کالاهای ایرانی پایین‌تر از نقاط دیگر است. بنابراین ضروری است که دو کشور از این فرصت استفاده کنند.
وی در همین راستا ادامه داد: البته در این زمینه یکی از مشکلات موجود مسئله تبادلات بانکی بین دو کشور است. ما شاهد این هستیم که به خاطر اینکه عراق تحت فشار شدید آمریکایی‌ها است و همچنین مسائل پولی و بانکی، حدود دو میلیارد دلار از طلب‌های ایران در خصوص صدور گاز و برق به عراق پرداخت نشده است و مشکلات جدی در این زمینه وجود دارد.
پشنگ با تاکید بر اینکه در موقعیت کنونی فشارهای آمریکا بر روی عراق جهت تجدید نظر در روابطش با تهران در حال افزایش است، ادامه داد: آقای روحانی با انجام این سفر به دنبال آن است که نشان دهد که اراده سیاسی طرفین بر خلاف برخی از فشارها و تبلیغات بر حفظ و گسترش ارتباطات است. از دیگر سو به نظر می‌رسد که ایران به دنبال آن است که با همکاری عملی عراقی‌ها یک راهکار اقتصادی و عملیاتی برای ایجاد شبکه مالی بین دو کشور جهت انجام تبادلات مالی و بانکی ایجاد کند؛ چرا که قطعاً عدم تحقق این موضوع باعث افزایش مشکلات بین طرفین می‌شود.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با اعتقاد بر اینکه اقتصاد ایران و عراق می‌تواند مکمل یکدیگر باشد و ایران می‌تواند از شرایط موجود در این کشور برای صدور خدمات فنی و مهندسی و همچنین نیروی کار متخصص خود استفاده کند ادامه داد: اگر ایران و عراق بتوانند در این زمینه توافقات خوبی انجام دهند این موضوع باعث می‌شود که مسئله بیکاری در کشور ما که در حال افزایش است، تا حدودی کاهش پیدا کند و یک ارزآوری پایدار و تصویب شده برای ایران به وجود آید چرا که نیروهای متخصص ایرانی که در عراق مشغول فعالیت می‌شوند به صورت موقت زندگی در آنجا را انتخاب می‌کنند و پایگاه اصلی زندگی و پس‌انداز مالی‌شان در ایران است. بر خلاف نیروهای متخصص ایرانی که به کشورهای اروپایی و یا آمریکایی سفر می‌کنند و در آنجا نیز ساکن می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: اگر ایران و عراق بتوانند در این زمینه به توافق جدی برسند، لازم است که سازمان فنی و حرفه‌ای کشور و دیگر سازمان‌های مسئول مهارت‌های لازم را در کوتاه مدت به نیروی کار ایران ارائه دهند تا از این ظرفیت بتوانیم در عراق استفاده کنیم.
پشنگ در بخش دیگری از صحبت‌های خود با ایسنا خاطرنشان کرد: مسئله دیگری که در بحث عراق ما با آن روبرو هستیم انجام یک رفتار پارادوکسیکال از سوی دولتمردان عراقی است. دولتمردان عراقی در سیاست‌های اعلامی خود که از سوی مقامات دیپلماتیک و تراز اول این کشور اعلام می‌شود بارها مخالفت خود را به صورت رسمی و عینی با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران اعلام کرده‌اند و بر اهمیت تداوم و گسترش روابط دو کشور تاکید کرده‌اند اما به شهادت برخی از مقامات کشورمان مثل آقای زنگنه ما شاهد این هستیم که عراقی‌ها در عمل بعضاً سفت‌تر و سخت‌تر از دیگر کشورها در برابر ایران عمل می‌کنند و در موضوع انرژی ما شاهد این بودیم که آنها به رغم اینکه از معافیت‌های آمریکا برخوردار بودند بسیار زودتر از موعدی که آمریکایی‌ها تعیین کردند به استقبال تحریم‌ها رفتند.
وی ادامه داد: یک واقعیت در ارتباط با عراق وجود دارد که ما نباید فراموش کنیم و آن این است که عراق در کنار اینکه با هر نظام سیاسی و تحت هر شرایطی یک رقیب ژئوپلیتیک برای ایران محسوب می‌شود یک رقیب نفتی نیز هست. چنانچه در چند سال اخیر که شاهد افزایش تحریم‌ها و فشارهای آمریکا علیه ایران بودیم و این مسئله باعث شد که صادرات نفت ایران کاهش پیدا کند عراقی‌ها بعضاً خارج از توافقات اپک دست به افزایش ظرفیت صادراتی خود زدند و به نوعی جایگاه ایران در اپک را نشانه رفته بودند.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که ما باید با استفاده از روابط مناسب امنیتی و سیاسی که با عراق داریم و همچنین استفاده بهینه از ابزارهای سیاسی، آنها را مجاب کنیم که به تعهدات خود در برابر ایران وفادار بمانند و از موقعیت فعلی به عنوان فرصتی جهت افزایش منافع خود به قیمت آسیب دیدن منافع ایران در یک وضعیت غیر همکاری جویانه استفاده نکنند و این مسئله مهمی است که ما باید در جریان تعامل با عراق آن را مد نظر قرار بدهیم.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه روابط دوستانه و حتی عاطفی و فکری مناسبی بین رهبران ایران و عراق وجود دارد و دو کشور باید از این زمینه‌ها برای افزایش همکاری‌های عملیاتی به خوبی استفاده کند ادامه داد: به نظر می‌رسد که در این روزها ایران نقش جدی در عراق دارد که در این چارچوب می‌توان به نقش سازنده ایران در نزدیک شدن دو حزب اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان در منطقه اقلیم اشاره کرد و این موضوع زمینه‌ای را فراهم کرد که در این منطقه ما با خطر سیستم دو اداره‌ای بار دیگر روبرو نشویم.
وی همچنین به سفر هفته پیش رئیس مجلس عراق به تهران اشاره کرد و گفت: رئیس مجلس عراق از اعراب اهل تسنن این کشور هستند و در این سفر بر گسترش روابط پارلمانی با ایران تاکید کرد.
این کارشناس مسائل غرب آسیا ادامه داد: به باور بنده ایران و عراق حتی اگر نخواهند روابط استراتژیک داشته باشند اما در عمل میزان مکمل بودن اقتصاد دو کشور و میزان نیازمندی طرفین به یکدیگر باعث می‌شود که به سمت چنین جایگاهی حرکت کنند.
پشنگ افزود: در مسیر گسترش روابط دو کشور بسیار مهم است که بغداد چاره‌ای در ارتباط با افزایش فشارهای آمریکا بر روی این کشور جهت کاهش روابط با تهران بیندیشد و تلاش کند که نوعی تعادل در این ارتباط ایجاد کند، به نحوی که دولت بغداد توانایی این را داشته باشد که روابط خود را با ایران حفظ کند.
وی با تاکید بر اینکه برقراری روابط مناسب بین ایران و عراق در شرایط فعلی تنها در چارچوب منافع ایران نیست بلکه خود عراقی‌ها نیز در زمان فعلی بیشترین نیاز را به توانمندی‌ها و مشارکت با ایران در ابعاد مختلف دارند در مورد مهمترین چالش‌های پیش روی روابط دو کشور گفت: به نظر می‌رسد مهمترین چالش، تعیین مکانیزمی جهت دریافت مطالبات ایران از عراق و تعیین ساز و کاری بانکی در این راستا است چرا که همانطور که اشاره شد، ما در حال حاضر بیش از دو میلیارد دلار تنها در حوزه صادرات گاز و برق از عراقی‌ها طلبکار هستیم.
وی همچنین با بیان اینکه ایران و عراق باید در ارتباط با موضوع انرژی نیز به توافقاتی دست پیدا کند و اختلافات احتمالی در این زمینه را رفع کنند، تصریح کرد: مسئله آب‌های مرزی و چگونگی رعایت حقوق بین‌الملل در این زمینه نیز یکی از چالش‌های اصلی بین دو کشور است و این موضوع در خصوص روابط ایران با اقلیم کردستان نیز بر سر آب‌های مرزی در رودخانه سیروان نمود جدی دارد. از دیگر سو منابع زیرزمینی مشترک نفتی و گازی در مرزهای دو کشور وجود دارد. چنانکه ما بیش از بیست و چند منبع نفتی مشترک با عراقی‌ها داریم و می‌بایست در این زمینه بین دو کشور توافقات مناسبی ایجاد شود.
پشنگ یکی دیگر از چالش‌های موجود در روابط ایران و عراق را بحث قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر عنوان کرد و گفت: به تازگی برخی از مقامات عراقی از جمله آقای برهم صالح در خصوص اهمیت گفت‌وگو بین ایران و عراق در ارتباط با این معاهده صحبت کرده است و به نظر می‌رسد که عراقی‌ها به دنبال این هستند که تغییرات تازه‌ای را در این قرارداد ایجاد کنند که این مسئله مهم و چالش زایی است و باید با درایت طرفین حل شود.
وی در این ارتباط خاطرنشان کرد: طبق قانون حقوق بین‌الملل و معاهدات بین‌المللی معاهده‌ای چون معاهده ۱۹۷۵ معاهده‌ای همیشگی است و زمانی دچار تغییر و تحول و یا فروپاشی می‌شود که طرفین اراده کنند که چنین اقدامی را انجام دهند و چون این مسئله از طرف ایران نبوده و برخی از عراقی‌ها در ارتباط با آن شک و شبهه‌هایی را وارد کردند می‌بایست در این زمینه بین دو کشور یک درک و تفاهم سیاسی ایجاد شود.
این کارشناس مسائل خاورمیانه همچنین با بیان اینکه یکی دیگر از مهمترین مأموریت‌های رئیس جمهور در جریان سفر به عراق گرفتن مجوز حضور گسترده نیروی کار ایران در عراق است، خاطرنشان کرد: ایران از نیروی کار متخصص و ارزان قیمتی برخوردار است و این می‌تواند مزیتی برای ایران و عراق باشد چرا که ایران در صورتی که بتواند این نیرو را صادر کند توانسته مقداری از فشارهای موجود ناشی از بیکاری در کشور را از بین ببرد.
پشنگ با بیان اینکه اکنون رابطه سیاسی ایران با شیعیان عراق در موقعیت مناسبی قرار دارد، ادامه داد: بعد از برگزاری رفراندوم استقلال در کردستان عراق و مسائلی که پیش آمد اکنون روابط ایران با کردهای آن منطقه در مرحله بازسازی خوبی واقع شده است و همانطور که اشاره شد به نظر می‌رسد ایران در ایجاد توافق بین دو حزب اصلی در کردستان عراق در خصوص تشکیل دولت جدید نقش سازنده‌ای داشته است. در مورد تعامل با احزاب سنی نیز به نظر می‌رسد که لایه‌هایی از قدرت در ایران پس از حمله داعش به عراق در تلاش هستند که غفلت‌ها و همکاری‌های پیشینی که در جهت تعامل با اهل سنت عراق وجود داشته است را اصلاح کنند و رابطه متوازنی را با اعراب سنی در این کشور ایجاد کنند.
پشنگ در بخش دیگری از صحبت‌های خود به نقش میانجی‌گرایانه عراق در اتحادیه عرب و خاورمیانه اشاره کرد و گفت: عراقی‌ها پس از مدت‌ها تحت فشار بودن و درگیر بودن با مسائل داخلی، کم کم در حال نفس کشیدن هستند و از ظرفیت مناسبی برخوردار هستند که در جهت کاهش تنش‌ها در منطقه حرکت کنند. در حال حاضر شاهد بروز اختلافاتی عمیق میان ایران و عربستان و وجود برخی از تنش‌ها در منطقه هستیم و این موضوع برای عراق فرصتی است که از ظرفیت لابی‌گری خود در اتحادیه عرب برای کاهش تنش‌های موجود و ایفای نقش سازنده بین کشورهای مختلف مسلمان از جمله تهران و ریاض استفاده کند. موضوعی که هم می‌تواند باعث ایجاد پرستیژی منطقه‌ای و دیپلماتیک برای عراق شود و هم خیر و برکت برای منطقه به همراه داشته باشد. این موضوع به باور من مورد استقبال ایران قرار می‌گیرد و احتمال اینکه سعودی‌ها نیز از آن استقبال کنند وجود دارد.
- 14
- 3
