عقب‌نشینی کاخ سفید از شروط ۱۲ گانه/ واکنش سپاه به پیشنهاد ترامپ

یک‌سال پس از خروج آمریکا از برجام و تعیین ۱۲ شرط برای توافق جدید با ایران، حال ترامپ در جدیدترین اظهارنظر خود که نوعی عقب‌نشینی از شروط پیشین است، خواهان مذاکره با ایران شده و گفته است مایلم شاهد این باشم که آنها با من تماس بگیرند. در واکنش به این اظهارات معاون سیاسی سپاه در این خصوص گفت مذاکره‌ای با آمریکایی‌ها انجام نخواهد شد.

نماینده ایران در سازمان ملل نیز افزود ملاقات با کسی که بی‌ملاحظه یک توافق بین‌المللی را پاره می‌کند هیچ فایده‌ای ندارد. ایران چهارشنبه هفته گذشته و در سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، برخی تعهدات برجامی خود را کاهش داد و اعلام کرد به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده می‌شود در غیر این صورت، ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.

مایلم ایران با من تماس بگیرد

رئیس‌جمهوری آمریکا روز پنج‌شنبه ۱۹ اردیبهشت گفت چیزی که در رابطه با ایران مایلم شاهدش باشم؛ این است که آنها با من تماس بگیرند. جان کری با آنها زیاد صحبت می‌کند. جان کری به آنها می‌گوید که تماس نگیرند. این کار نقض قانون لوگان است. ترامپ ادامه داد: به بیان صریح، او باید به این خاطر مورد پیگرد قرار گیرد، اما افراد من نمی‌خواهند در این باره کاری کنند. فقط دموکرات‌ها از این کارها می‌کنند.

ترامپ مدعی است، جان کری باید به دلیل نقض قانون «لوگان» و ارتباط و گفت‌وگو با ایران مورد پیگرد قانونی قرار گیرد. قانون «لوگان» جزو قوانین فدرال ایالات‌متحده است که براساس آن مذاکره افراد خارج از دولت با دولت‌هایی که با آمریکا دچار مناقشه هستند، جرم تلقی می‌شود. دونالد ترامپ، در کاخ سفید در پاسخ به این پرسش که آیا خطر تقابل نظامی با ایران وجود دارد، گفت: فکر می‌کنم می‌توانید بگویید که همواره؛ درست است؟ غیر از این است؟ نمی‌خواهم بگویم نه، اما امیدوارانه، این اتفاق نخواهد افتاد. رئیس‌جمهوری آمریکا در ادامه ادعاهای خود اظهار کرد: از زمانی که من از توافق ایران (برجام) خارج شدم، اقتصاد آنها در وضعیت آشفته‌ای است. آنها تورمی دارند که نرخ آن بالاترین رقمی است که تاکنون شنیده‌ام. در هر آخر هفته و حتی در طول هفته شاهد آشوب هستند. کاری که باید انجام دهند، تماس گرفتن با من و نشستن (برای گفت‌وگو) است. ما می‌توانیم به یک توافق دست پیدا کنیم؛ یک توافق عادلانه.

او افزود: ما فقط می‌خواهیم آنها سلاح هسته‌ای نداشته باشند؛ خواسته زیادی نیست. ما به آنها کمک خواهیم کرد که به حالتی عالی برگردند. آنها اکنون در حالت بدی هستند. من چشم‌انتظار روزی هستم که در آن بتوانیم واقعا به ایران کمک کنیم. ما به‌دنبال آسیب زدن به ایران نیستیم. ترامپ همچنین ادعا کرد: من می‌خواهم آنها قوی و عالی باشند و اقتصادی عالی داشته باشند اما آنها به جان کری گوش می‌دهند. آنها باید تماس بگیرند و اگر این کار را بکنند، ما برای گفت‌وگو با آنها آمادگی داریم. به لحاظ مالی آنها می‌توانند بسیار بسیار قوی شوند. آنها قابلیت‌های بالایی دارند.

ترمز جنگ‌طلبی بولتون دست من است

ترامپ بعد از ابراز علاقه‌اش برای تماس ایران به او، درباره این احتمال که بولتون او را به سمت جنگ با ایران پیش ببرد، گفت: ترمز جان بولتون دست من است. ترامپ گفت: بولتون آدم خوبی است و نگاه دقیقی به مسائل دارد. اما درست است! من کسی هستم که باید او را کنترل کنم که می‌کنم. من هم جان بولتون را دارم هم کسانی که از او معتدل‌ترند.

طعنه نفیو به جان بولتون

پس از درخواست ترامپ از ایران برای مذاکره برای توافق جدید ریچارد نفیو، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا، در حساب توییتری خود نوشت: «اگر روحانی همین الان به درخواست ترامپ پاسخ مثبت بدهد و به کاخ‌سفید زنگ بزند و بگوید وصل کنید دفتر رئیس‌جمهوری، جان‌ بولتون ولو با پرواز از پله‌های سه طبقه کاخ سفید، خود را به سرعت می‌رساند تا دستش را روی تلفنبگذارد و تماس را قطع کند.»

واکنش سپاه به پیشنهاد ترامپ

همزمان با این اظهارات، معاون سیاسی سپاه گفت: مذاکره‌ای با آمریکایی‌ها انجام نخواهد شد و آمریکایی‌ها هم جرأت اقدام نظامی علیه ما را نخواهند داشت. سردار یدالله جوانی افزود: ترامپ فکر می‌کرد با تحریم‌ها و فشار‌های جدیدی که آمریکا پس از خروج از برجام بر جمهوری اسلامی تحمیل می‌کند، ایران دچار نوعی به هم ریختگی داخلی می‌شود و در نهایت به مذاکره و گفت‌وگو با آمریکا تن خواهد داد، اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد. سردار جوانی ادامه داد: در سال ۹۷ تصور تیم ترامپ بر این بود که ایران دچار یک آشفتگی خواهد شد و برای رهایی از فروپاشی تن به مذاکره با آمریکا خواهد داد، اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد و آمریکایی‌ها به این جمع‌بندی رسیدند که باید چیز‌های دیگری را چاشنی این تحریم‌ها کنند.

معاون سیاسی سپاه تاکید کرد: در سال‌جاری شاهد این بودیم که از یک طرف سپاه را در فهرست سازمان‌های ترویستی قرار دادند و از طرف دیگر ناو هواپیمابر خودشان را به منطقه اعزام کردند و یک نوع ادبیات جنگی را در پیش گرفتند. به نظر می‌رسد تصور آنها این است که اگر یک نوع ادبیات نظامی را چاشنی تحریم‌ها و فشار‌های اقتصادی خودشان بکنند، ملت ایران مرعوب شده و دولتمردان جمهوری اسلامی تن به مذاکره می‌دهند. این همان چیزی است که ترامپ در سخنان اخیر خودش اعلام کرده که آماده است تا مقامات جمهوری اسلامی با او تماس بگیرند و پای میز مذاکره بنشینند. سردار جوانی اظهار کرد: آمریکایی‌ها دچار نوعی بر آشفتگی و عصبانیت هستند و به خاطر استیصالی که دارند هر آنچه در توان دارند به میدان آورده‌اند تا بتوانند مقاومت ۴۰ سالهملت ایران را بشکنند و نماد این امر هم تن دادن جمهوری اسلامی به مذاکره تحت فشار با دولتمردان آمریکا است.

آماده گفت‌وگو با شرکای برجامی هستیم

همچنین نماینده دائم ایران در سازمان ملل در واکنش به پیشنهاد ترامپ برای مذاکره با ایران گفت ملاقات با کسی که بی‌ملاحظه یک توافق بین‌المللی را پاره می‌کند هیچ فایده‌ای ندارد. برای ما گزینه‌ای جز این نمانده که اعلام کنیم ظرف ۶۰ روز اجرای بخش‌هایی از برجام را متوقف می‌کنیم. البته معتقدیم که پنجره دیپلماسی بسته نشده است. به گزارش «ایسنا» مجید تخت‌روانچی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در گفت‌وگو با شبکه پی‌بی‌اس آمریکا، زورگویی‌های آمریکا به متحدان نزدیکش را مانع دستیابی ایران به منافع اقتصادی برجام دانست و گفت: اگر اروپایی‌ها در ۶۰ روز آینده به تعهدات خود عمل نکنند یعنی اراده سیاسی وجود ندارد و ما براساس منافع ملی تصمیم می‌گیریم.

تخت‌روانچی افزود: اولین سوالی که او [دونالد ترامپ] باید پاسخ دهد این است که چرا میز مذاکره را ترک کرد؟ ما در حال مذاکره با تمامی اعضای برجام از جمله آمریکا در چارچوب کمیسیون مشترک آن توافق بودیم که او ناگهان تصمیم گرفت از میز مذاکره کنار برود. چرا او با پیشینه پاره کردن یک توافق هسته‌ای که تنها میان ایران و آمریکا نبود، با قدرت‌های دیگر جهان بر سر آن مذاکره شده بود، به امضای شورای امنیت سازمان ملل رسیده و به بخشی از قانون بین‌المللی تبدیل شده بود، پیشنهاد دور جدیدی از مذاکرات با ایران را می‌دهد، این سوال را جواب نداده است؟ چه تضمینی وجود دارد که او در مذاکرات آینده آمریکا با ایران بدعهدی نکند؟

به‌دنبال توافق جدید هستیم

از سوی دیگر نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفت که هرگونه حمله ایران به اهداف آمریکا یا همپیمانان این کشور با واکنش شدیدواشنگتن همراه خواهد بود. برایان هوک افزود: بیانیه تهران درباره کاهش تعهدات ذیل برجام با ارزش‌ها و معیارهای بین‌المللی تناقض دارد. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران همچنین گفت خواهان گفت‌وگو با ایران برای دستیابی به یک توافق جدید هستیم. هوک، در گفت‌وگو با شبکه العربیه، ضمن اعلام این مطلب گفت: توافق جدید با ایران اگر حاصل شود برای تایید به‌عنوان یک معاهده رسمی به کنگره ارائه می‌شود. او در عین حال تاکید کرد که آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع خواهد کرد. برایان هوک پیش‌تر در گفت‌وگو با خبرنگاران تاکید کرده بود که ایالات‌متحده خواهان جنگ با ایران نیست اما تمام تلاش خود را برای «تغییر رفتار ایران» به‌کار خواهد بست. او گفته بود که دیگر معافیت‌های نفتی برای خرید از ایران برای هیچ کشوری صادر نمی‌شود. او همچنین گفته بود که سیاست خارجی ایران پتانسیل تغییر را دارد.

دنبال جنگ با ایران نیستیم

همزمان با هوک، وزیرخارجه آمریکا نیز در بیانیه‌ای ایران را به انجام اقدامات تحریک‌آمیز متهم کرده و گفته هر گونه حمله از سوی ایران با پاسخ مواجه خواهد شد. به گزارش خبرگزاری فارس، مایک پمپئو، بامداد جمعه ایران را به انجام اقدامات تحریک‌آمیز متهم کرد. وزیرخارجه آمریکا در این بیانیه که بعد از اتمام جلسه شورای امنیت ملی آمریکا صادر شده ایران را به «مجموعه‌ای از اقدامات و بیانات تهدیدآمیز» در هفته‌های گذشته متهم کرده است. او سپس مدعی شده است: «پاسخ ایالات‌متحده و شریکان و متحدان ما روشن بوده است: دنبال جنگ نیستیم، اما سابقه چهل ساله ایران در کشتن سربازان آمریکایی، حمله به تاسیسات آمریکا و گروگان گرفتن آمریکایی‌ها دائما این را به ما گوشزد می‌کند که باید از خودمان دفاع کنیم.» وزیرخارجه آمریکا در ادامه این بیانیه آمیخته به ادعا ایران را تهدید کرده هر گونه حمله را پاسخ خواهد داد. وزیرخارجه آمریکا گفت: «رژیم مستقر در تهران باید این را درک کند که هرگونه حمله به آمریکا از سوی آنها یا نایبانشان با هر هویتی که باشند با پاسخی فوری و قاطع مواجه خواهد شد.»

پمپئو ادعا کرده است: «ایران نباید خویشتنداری ما تا بدینجا را اشتباها به سست‌عزمی ما تعبیر کند.»

جلسه «غیرمعمول» درباره ایران در مقر سیا

از سوی دیگر برخی مقامات آمریکایی گزارش داده‌اند که مقامات ارشد دیپلماتیک، اطلاعاتی و نظامی این کشور جلسه‌ای «غیرمعمول» در مقر سازمان سیا برای گفت‌وگو درباره ایران تشکیل دادند. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی شبکه ان‌بی‌سی، طبق گفته ۶ مقام آمریکایی، جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا هفته گذشته با مشاوران ارشد اطلاعاتی، دیپلماتیک و نظامی دولت دونالد ترامپ در مقر سازمان سیا جلسه‌ای غیرمعمول برای گفت‌وگو درباره ایران تشکیل داد.

پنج تن از این مقامات گفته‌اند که جلسه هفت صبح روز دوشنبه ۲۹ آوریل با حضور جینا هاسپل رئیس سازمان سیا، پاتریک شاناهان وزیر دفاع، ژنرال جو دانفورد رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح و مایک پمپئو وزیر امورخارجه آمریکا تشکیل شد. جلسات امنیت ملی معمولا در سالن کنفرانس جان‌اف کندی کاخ سفید تشکیل می‌شود و به گفته این ۶ مقام آمریکایی و چند تن دیگر از مقامات سابق این رویدادی بسیار نادر است که مقامات ارشد کاخ سفید یا اعضای کابینه دولت در مقر سازمان سیا جلسه‌ای تشکیل دهند. این مقامات گفتند که جلسه درباره اطلاعاتی که به تصمیم اعزام ناو هواپیمابر و بمب‌افکن به خاورمیانه منتهی شد، ارتباطی نداشت اما توضیحی ندادند که این جلسه درباره چه بود. پنج نفر از افسران عملیات‌های پیشین سیا و مقامات نظامی در این باره گفتند: پیش از این، چنین نشست‌هایی در سازمان سیا برای اطلاع‌رسانی به مقامات ارشد درباره اقدامات سری بسیار حساس برگزار می‌شد که یا نتایج عملیات‌های موجود یا گزینه‌های انتخاب برای موارد جدید بودند. به گفته جان مک‌لافلین، از رؤسای سابق در سیا، یک احتمال دیگر برای برگزاری نشست مقامات ارشد کاخ سفید در این محل وجود دارد و آن بروز اختلافی درباره اطلاعات موجود درباره موضوعی به‌خصوص بوده است.

واکنش اروپا به‌ کاهش تعهدات برجامی

پس از آنکه ایران روز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ اعلام کرد برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌همراه وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان در واکنش به‌ کاهش تعهدات برجامی ایران بیانیه‌ای صادر کردند.

به گزارش تسنیم و به نقل از فرانسه، فدریکا موگرینی به همراه وزرای خارجه اروپایی روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای مشترک و در واکنش به اقدام ایران در کاهش تعهداتش در برجام اعلام کردند: ما هنوز از توافق هسته‌ای با ایران حمایت می‌کنیم، اما هیچ ضرب‌الاجلی را از سوی تهران برای زنده نگه‌داشتن برجام نمی‌پذیریم. در بیانیه مشترک موگرینی و وزرای خارجه بریتانیا،فرانسه و آلمان آمده است: ما با نگرانی عمیق بیانیه ایران درباره تعهداتش در برجام را ملاحظه می‌کنیم. ما کاملا به حفظ و اجرای برجام پایبندیم، توافقی که دستاوری مهم در سازوکار عدم اشاعه هسته‌ای در جهان داشته و به‌نفع امنیت تمامی طرف‌هاست. ما قویا از ایران می‌خواهیم به تعهداتش در برجام همان‌گونه که تاکنون پایبند بوده، ادامه داده و از برداشتن هرگونه گام‌های تنش‌زا بپرهیزد. ما هرگونه ضرب‌الاجل در این زمینه را رد کرده و پایبندی ایران به اجرای تعهداتش در برجام را براساس عملکرد آن و معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای (NPT) ارزیابی می‌کنیم، در این زمینه، نقش اساسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظارت و راستی‌آزمایی از اجرای تعهدات هسته‌ای ایران را یادآور می‌شویم.

ما همچنین امیدواریم ایران به پایبندی به فرمت‌ها و سازوکارهای موجود در برجام، از جمله کمیسیون مشترک برجام ادامه دهد. در عین حال ما به تعهدات خود در این توافقنامه که شامل لغو تحریم‌ها برای منفعت مردم ایران است پایبندیم، در این رابطه، ما از اعمال تحریم‌های مجدد آمریکا پس از خروج از برجام متاسفیم. ما مصمم هستیم تا اقدامات لازم برای انجام تجارت قانونی با ایران را ادامه دهیم که شامل عملیاتی شدن کانال ویژه مالی اروپا «اینس‌تکس» می‌شود. ما از کشورهای غیرعضو در برجام می‌خواهیم تا از هرگونه اقدامی که مانع از اجرای کامل تعهدات کشورهای باقیمانده در توافق هسته‌ای با ایران می‌شوند، بپرهیزند.

خروج از برجام را در دستورکار داریم

سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امورخارجه نیز گفت ایران خروج از برجام را در دستورکار قرار داده، ولی به‌صورت مرحله به مرحله اما آمادگی دارد اگر طرف‌های مقابل تعهداتشان را انجام دهند به مرحله قبل برگردد. عراقچی در برنامه «گفت‌وگوی ویژه خبری» افزود: ایران اعلام کرده به محدودیت خود برای میزان ذخایر آب سنگین و اورانیوم قائل نیست.

نگرانی موگرینی

بلافاصله مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه به شخصه نسبت به تحولات اخیر پیرامون برجام نگران است، گفت: حفظ توافق هسته‌ای مساله‌ای مربوط به امنیت ما و جهان است. به گزارش «ایسنا» فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از آغاز نشست اتحادیه اروپا در رومانی در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره برجام گفت: ما به‌طور کامل به اجرای دقیق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) متعهد هستیم. این مساله‌ای مربوط به امنیت ما و امنیت تمام جهان است. سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا در عدم اشاعه کماکان یکی از اولویت‌های اصلی ما باقی خواهد ماند. او همچنین گفت: ما تاکنون شاهد پایبندی کامل ایران به تعهدات مرتبط هسته‌ای‌اش ذیل برجام بوده‌ایم. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به نظارت بر اجرای این تعهدات هسته‌ای ادامه خواهد داد و ما از طریق ارزیابی‌های آژانس که همچنان ادامه‌دار خواهد بود، به نظارت بر پایبندی ایران به برجام ادامه خواهیم داد؛ بنابراین، من امیدوارم که تعهد صددرصدی ما به برجام برای حفظ این توافق مهم، کماکان به حفظ آن در آینده کمک کند.

انتقاد ظریف از بیانیه اروپا

همزمان، محمدجواد ظریف در توییتی از بیانیه برجامی امروز اتحادیه اروپا انتقاد کرد. وزیر امورخارجه ایران در صفحه توییتر خود در این ارتباط نوشت: «بیانیه امروز اتحادیه اروپایی نشان می‌دهد که چرا برجام در چنین موقعیتی قرار دارد: ایالات‌متحده یک سال به اروپا و بقیه دنیا زور گفت و اروپا فقط ابراز تاسف کرد. به جای درخواست از ایران برای پایبندی یکجانبه به یک توافق چندجانبه، اروپا باید به تعهدات خود و از جمله عادی‌سازی روابط اقتصادی [ایران] عمل کند.»

واکنش آلمان

از سوی دیگر، صدراعظم آلمان نیز در رومانی ادعا کرد اتحادیه اروپا به‌دنبال جلوگیری از تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای ایران است. به گزارش خبرگزاری فارس، «آنگلا مرکل» که در حاشیه نشست سران اتحادیه اروپا در «سیبیو» در رومانی صحبت می‌کرد، گفت که به نفع ایران است که در توافق هسته‌ای باقی بماند.

باید کاری کنیم ایران در برجام بماند

هم‌زمان رئیس‌جمهور فرانسه پنج‌شنبه گفت طرف‌های برجام باید تمامی اقداماتی که می‌توانند انجام دهند را برای ماندن ایران در برجام انجام دهند. «امانوئل مکرون» گفت: «ایران باید در این توافق باقی بماند و ما باید هر کاری می‌توانیم انجام دهیم تا ایران در آن باقی بماند.» رئیس‌جمهور فرانسه برجام را توافقی «خوب» توصیف کرد اما گفت که این توافق باید با توافقات دیگری درخصوص برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران تکمیل شود. مکرون از طرف‌های برجام خواست «اسیر فضای تنش‌آمیز نشوند» و مشترکا مراقب امنیت جمعی خود باشند. رئیس‌جمهور فرانسه همچنین در بخش دیگری از اظهاراتش در یک کنفرانس خبری بعد از نشست غیررسمی سران کشورهای اتحادیه اروپا در رومانی گفت که مسوولیت خروج ایران از توافق هسته‌ای با آمریکا است. او گفته است: «اولا ایران از این توافق خارج نشد. ثانیا، اگر ایران از توافق خارج شود آمریکا مسوول است.»