آیا اولین جنگ نفتی در آب‌های خلیج فارس به وقوع خواهد پیوست؟

الجزیره نوشت: ماجرا به دهه ۹۰ باز می‌گردد، زمانی که کنفرانس آب و هوا در برزیل برگزار شد و اغلب دولت‌های صنعتی بزرگ ملزم به استفاده از سوخت‌هایی با آلودگی کمتر شدند، تا به این شکل، به کاهش حرارت کره زمین کمک شود؛ اینجا بود که نگاه‌ها متوجه گاز و منابع گاز طبیعی شد؛ که اغلب در آسیا، بویژه کشور‌های حاشیه خلیج فارس و دریای خزر و روسیه قرار دارد.

در ادامه این مطلب آمده است: در ادامه، شرکت‌های آمریکایی شروع به امضای توافق‌هایی برای ایجاد خطوط لوله انتقال گاز از ترکمنستان در اسیای میانه کردند، که از افغانستان عبور کرده و به هند و پاکستان برسد، تا بتوانند از ثروت‌های آسیا به این شکل بهره‌مند شوند.

اعلام تمایل ایران برای ورود به بازار گاز

در سوی دیگر، ایران در سال ۱۹۹۴ به پاکستان پیشنهاد داد که خط لوله گازی ایجاد کنند که نیاز پاکستان به انرژی را تامین نماید؛ چرا که ایران پس از روسیه، بزرگترین دارنده ذخایر گاز است.

ایران تمایل زیادی به ایجاد این خط لوله داشت، تا بتواند از سود‌های میلیاردی فروش گاز خود استفاده کند؛ اما فشار‌های آمریکا بر پاکستان، نخست وزیر وقت این کشور را بر آن داشت تا با حکومت ترکمنستان برای ایجاد خطوط لوله‌ای که از افغانستان می‌گذشت، به توافق برسد.

اصرار ایران

در مقابل، تمام تلاش‌های ایران برای ایجاد خط لوله انتقال گاز به پاکستان شکست خورد؛ اما تهران مأیوس نشده و با وجود تحریم‌های آمریکا، بار دیگر تلاش خود را از سر گرفت تا اینکه در سال ۲۰۰۹ پاکستان به ناچار قرارداری با ایران امضا کرد که طی آن، خطوط لوله انتقال گاز به پاکستان گسترش یافت.

آمریکا گاز روسیه را جایگزین گاز ایران می‌کند

پس از انقلاب اوکراین در سال ۲۰۰۴ که طی آن حکومت سرسپرده روسیه کنار رفته و حکومتی تحت حمایت غرب سر کار امد، اختلاف بزرگی بر سر قیمت‌های گاز بین روسیه و اوکراین ایجاد شد که در نهایت منجر به قطع گاز روسیه به اوکراین گشت؛ این اختلاف، اما به ضرر دولت‌های غربی بود که ۸۰ درصد گاز مورد نیاز ان‌ها که از روسیه تامین می‌شد، از راه اوکراین به این کشور‌های اروپایی می‌رسید. در ادامه، اروپایی‌ها احساس کردند که تامین انرژی آن‌ها تحت تاثیر اختلافات بین روسیه و اوکراین قرار گرفته است، از این رو، به فکر جایگزینی برای گاز روسیه افتاده و راه حل را در ایجاد خطوط لوله انتقال گاز از خلیج فارس و از راه سوریه و ترکیه یافت. با این حال، فشار روسیه بر سوریه باعث شکست طرح اروپایی‌ها شد؛ تا اینکه در نهایت، غربی‌ها گاز ایران را بهترین گزینه برای گاز روسیه تشخیص دادند.

پس از شکست طرح انتقال گاز از آسیا به اروپا، که در سال ۲۰۰۹ اعلام شد و علت اصلی آن فشار‌های روسیه بر دولت‌های آسیای میانه بود، و بعد از شکست طرح خطوط لوله عربی برای گاز رسانی به اروپا، دولت‌های غربی تلاش کردند با ایران برای تامین گاز خود به توافقی دست یابند.

مذاکرات در این باره که در سال ۲۰۱۴ صورت گرفت، همزمان شد با چشم پوشی آمریکا از ائتلاف حوثی‌ها با رئیس جمهور سابق یمن.

استراتژی اوباما در محاصره روسیه

دولت آمریکا در زمان اوباما متکی بر ایجاد جایگزینی برای گاز روسیه بود و در همین راستا، آمریکا تلاش کرد با حمایت از تظاهراتی که خواستار سرنگونی دولت اوکراین-مورد حمایت مسکو- به روی کار آمدن احزاب اوکراینی که میانه خوبی با روس‌ها نداشتند، کمک کند.

پوتین اوباما را شکست می‌دهد

پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا از این جهت می‌تواند خطرناک باشد که این کشور در ۵۰۰ کیلومتری مسکو واقع است؛ از این رو، روسیه نگرانی زیادی در این باره داشته و می‌ترسد نزدیکی اوکراین به اروپایی ها، امنیت ملی روسیه را تهدید کند. به همین دلیل، پس از پیروزی تظاهرات در مورد سرنگون کردن حکومت وابسته به مسکو، پوتین شبه جزیره کریمه را به روسیه منضم نمود.

گاز ایرانی برای اروپا

مذاکرات بین ایران و اروپا برای انتقال گاز از طریق ترکیه، به مراحل پیشرفته‌ای رسید، اما کودتای نظامی در ترکیه در سال ۲۰۱۶، این مذاکرات را متوقف کرد و با نزدیکی ایران، روسیه و ترکیه به یکدیگر، در خصوص موضوع سوریه، تلاش‌های اروپا برای ایجاد خط گاز ایرانی از سمت دریای سیاه و سپس، رومانی و اروپا، موفق نبود. علاوه بر اینکه روسیه با ایران توافق کرد که در میدان‌های گازی آن سرمایه گذاری کرده و با همکاری یکدیگر، خط انتقال گاز ایران به پاکستان و هند را توسعه دهند. در مقابل، یک توافق ضمنی نیز به امضا رسید مبنی بر اینکه روسیه به بازار اروپا گاز صادر کند.

چرا ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد؟

استراتژی آمریکا در زمان اوباما متکی بر مهار ایران و سرمایه گذاری در میادین گازی ایران بود، تا جایگزینی برای گاز روسیه ایجاد شود و آمریکا بتواند از نفوذ روسیه کاسته و همچنین، از تاثیرگذاری آن بر سیاست اروپا بکاهد.

اما سیاست ترامپ اهمیتی به تضمین امنیت انرژی در اروپا و ایجاد جایگزینی برای گاز روسیه، اهمیتی نمی‌دهد. وی تنها به فکر منافع آمریکاست که در راستای آن تلاش می‌کند با محاصره اقتصادی چین، آن را مجبور به خرید گاز آمریکا، در مقیاس‌های بالا کرده و مانع از خرید گاز روسیه و نفت ایران، از سوی چین شود.

همچنانکه ترامپ تمایل زیادی دارد که مانع صادرات گاز ایران به پاکستان شود و در این چارچوب، ایالات متحده تلاش می‌کند به توافقی با طالبان دست یابد، که براساس آن، در مقابل دریافت اجازه برای شرکت‌های آمریکایی و توسعه خط گاز ترکمنستان از طریق افغانستان، به مقصد پاکستان، نیرو‌های آمریکایی را از افغانستان خارج کند، تا به این ترتیب، مانع از رسیدن گاز ایران به پاکستان شود.

جنگ؟

با اجرایی شدن مرحله دوم تحریم‌های آمریکا، ایران بستن تنگه هرمز را مطرح کرد و در مقابل، آمریکا ناو‌های خود را به آب‌های خلیج فارس فرستاد، تا با اقدامات احتمالی ایران مقابله کند.

به نظر می‌رسد این بار با وجود تلاش ترامپ برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، شاهد تنش متفاوتی هستیم، که همزمان با آن، آمریکا تلاش می‌کند از رسیدن گاز ایران به پاکستان و هند جلوگیری کند. در سوی دیگر، ایران سعی داشت به سعودی و امارات القا کند که در صورت تلاش این دو برای جبران کمبود نفت ایران در بازار جهانی، پاسخ محکمی خواهد داد.

در این شرایط، ایا اولین جنگ نفتی در اب‌های خلیج فارس بوقوع خواهد پیوست؟