روزنامه شرق در تحلیلی به قلم صادق زیبا کلام آورده است: فراموش نکنیم همین دو هفته قبل بود که یک ابرنفت کش در جبل الطارق، از سوی تفنگداران نیروی دریای انگلیس توقیف شد و مشخص شد نفت ایران را حمل میکرده و ایران اعلام کرد این اقدام نوعی راهزنی دریایی است و بی پاسخ نمیماند.
باوجوداین بعد از اقدام دو روز قبل ایران، همچنان از آمریکا واکنش خاصی دیده نمیشود. به نظر میرسد چهار دلیل برای خودداری ترامپ از درگیرشدن با ایران محتمل است. نخستین احتمال، همان نظر شماری از فرماندهان نظامی کشورمان مبتنی بر این است که ایران دست بالای نظامی را در منطقه دارد و آمریکاییها اصراری برای درگیرشدن در چنین شرایطی ندارند. دلیل دوم، همان است که رئیس جمهور ایالات متحده صراحتاً عنوان کرده؛ مشارکت دیگر کشورها در هزینه برقراری امنیت کشتیرانی در خلیج فارس.
او همان طور که به کشورهای عضو پیمان ناتو خاطر نشان کرد که آمریکا دیگر هزینه تأمین امنیت آنها را تقبل نمیکند و خود اعضا باید سهم بهمراتب بیشتری را در مقایسه با گذشته بپردازند، درباره هزینه برقراری امنیت کشتی رانی در خلیج فارس هم ظاهراً همین موضع را اتخاذ کرده است. با توجه به اینکه قسمت عمده صادرات نفت خلیج فارس به آسیا و اروپا میرود؛ بنابراین کشورهای آسیایی به علاوه اروپایی ها باید سهم خیلی بالاتری از هزینه حضور نظامی در خلیج فارس را تأمین کنند؛ پس ناامن شدن تنگه هرمز دستکم در این مرحله چندان هم برای ترامپ نامطلوب نیست.
خودداری واشنگتن از درگیر شدن مستقیم با تهران یقیناً سبب میشود تا کشورهایی که وابستگی بیشتری به نفت خلیج فارس دارند، مجبور شوند خیلی جدی تر به فکر چاره برآمده و لاجرم هزینه بیشتری را برای تأمین امنیت تجارت دریایی متقبل شوند. دلیل سوم هم همچنین اقتصادی است. ناامنی در خلیج فارس باعث افزایش قیمت نفت میشود و ایالات متحده بهعنوان یکی از بزرگ ترین صادرکنندگان این محصول، خیلی هم از این بابت متضرر نمیشود. البته بسته شدن تنگه هرمز ممکن است نفت را به بشکهای صد دلار هم برساند که به هیچ روی باب میل ترامپ نیست؛ چون قیمت سوخت را در آمریکا بسیار افزایش داده و در نتیجه از محبوبیت او در جریان رقابت های انتخاباتی میکاهد؛ اما افزایش چند دلار بر قیمت نفت که چندان باری هم بر دوش مصرفکننده آمریکایی نگذارد، خیلی هم برای او نامطلوب نیست.
دلیل چهارم، بازمیگردد به تجربه تلخ دخالت نظامی آمریکا در افغانستان و عراق. اگرچه آمریکایی ها بنا ندارند حتی یک سرباز هم وارد خاک ایران کنند و شکل درگیری احتمالی با ایران کاملاً با آنچه در افغانستان و عراق اتفاق افتاد، متفاوت خواهد بود، درهر حال تهران میداند درگیری نظامی با ایران با اقبال عمومی در آمریکا روبهرو نخواهد شد. جدای از دموکرات ها، بسیاری از مردم آمریکا هم با چنین کاری همراهی نمیکنند؛ بنابراین ترامپ دارد به گونهای رفتار میکند که آمریکا را خویشتندار و گریزان از جنگ و در مقابل، ایران را متمرد و مخل امنیت منطقه به آمریکاییها و افکار عمومی در دنیا معرفی کند؛ پس آمریکا در مقابل همه اتفاقات دو ماه گذشته، نهایت بردباری و خویشتن داری را نشان داده و در مقابل سعی کرده ایران را علاقه مند به تنش نشان دهد.
از میان همه دلایلی که اشاره شد، مورد آخر برای ایران از همه تأمل برانگیزتر است. اگر این ملاحظه درست باشد، درآنصورت ترامپ برای ما خواب هایی دیده که بخش اول آن، مجاب کردن افکار عمومی در آمریکا که آن کشور به دنبال برخورد نظامی و ناامنکردن مسیر کشتیرانی در خلیج فارس نبوده و دولت آمریکا ماه ها از خود صبوری و خویشتن داری نشان داده بود؛ اما ایران برعکس، بر دامنه اقدامات تحریک آمیز میافزوده است. نتیجتاً آنکه ترامپ و اداره کنندگان کاخ سفید چارهای نداشتند؛ جز اینکه در نهایت در برابر ایران بایستند. البته در مقابل روایتی که آمریکاییان سعی میکنند القا کنند، این واقعیت را هم نمیتوان نادیده انگاشت که ایران چاره دیگری نداشته؛ چراکه این آمریکاییها بودند که نهتنها از برجام خارج شدند؛ بلکه با اعمال فشار بر اروپاییها و دیگر اعضای برجام، عملاً تحریم همهجانبهای را بر کشورمان تحمیل کردند و به نظر نمیرسد حق انتخاب دیگری برای ایران باقی گذاشته باشند.
- 16
- 3
