معمولا سفرهايي در سطح رئيس جمهور اسلامي ايران به ديگر کشورها شايد با انگيزه‌هاي سياسي، اقتصادي و تجاري صورت مي‌گيرد اما سفر آقاي دکتر روحاني به ژاپن بايد گفت با توجه به اينکه عملا روابط تجاري ما تحت تاثير تحريم‌هاي آمريکا قرار گرفته و به حداقل کاهش پيدا کرده قطعا با انگيزه‌هاي سياسي دارد انجام مي‌شود و تلاشي است که جمهوري اسلامي ايران دارد مي‌کند تا باب گفت‌وگو و مذاکره و راه حلي براي خروج از اين شرايط تحريم اقتصادي پيدا شود.
ژاپن تفاوت‌هاي زيادي با ديگر ميانجيگراني دارد که طي چند ماه گذشته تلاش‌هايي کردند که از سطح تنش ميان آمريکا و ايران بکاهند. يکي از ويژگي‌هاي مهم ژاپن اين است که قدرت اقتصادي بزرگ جهاني است و منافع اقتصادي زيادي در خليج‌فارس دارد. بخش عمده‌اي از انرژي‌اش را از اين منطقه تامين مي‌کند. روابط خوب و ديرينه‌اي با جمهوري اسلامي ايران طي ۴۰ سال گذشته داشته.
در عين حال با آمريکا نيز روابط استراتژيکي دارد. سيگنال‌هايي که آمريکايي‌ها به شينزو آبه طي چند هفته اخير نشان دادند يک نوع چراغ سبز به فعال شدن روابط ديپلماتيک ژاپن براي کاهش سطح تنش ميان آمريکا و ايران ارزيابي مي‌شود. سفري که دکترعراقچي به ژاپن داشت همه نشانه‌هايي است که مي‌توان به‌عنوان يک پالس مثبت بين دو طرف ايران و آمريکا براي کاهش سطح تنش‌ها مورد توجه قرار دارد. همان عاملي که باعث مي‌شود به رايزني‌هاي سياسي براي کاهش تنش بين ايران و آمريکا تبديل شود همين رفتارهاي متعارض و متناقضي است که آقاي ترامپ و تيمش و دولت فدرال انجام مي‌دهند و باعث مي‌شود خوشبيني که نسبت به تحرکات ديپلماتيک وجود دارد را کمي کمرنگ کند. ولي آقاي ترامپ در داخل تحت فشار زيادي قرار دارد و استيضاحش پايگاه اجتماعي‌اش را به شدت متزلزل مي‌کند.
تنشي که در روابط برخي متحدانش ايجاد شده و از سوي ديگر اينکه آقاي ترامپ با وجود اينکه کارنامه اقتصادي موفقي حداقل در کوتاه مدت به جاي گذاشته و همين کارنامه هم باعث شده بتواند بخشي از حاميانش را دور خودش نگه دارد نياز به يک کارت در عرصه سياست خارجي دارد تا با آن در قبال دموکرات‌ها بازي بکند. اينکه جمهوري اسلامي ايران نيز تلاش مي‌کند تا از حداقل‌هاي فرصت نيز براي رفع تحريم‌ها استفاده کند و با توجه به اينکه طي تقريبا چند ماه گذشته در يک شرايط رکود در عرصه ديپلماتيک بوديم و فعاليت آنچناني از سوي وزارت خارجه ديده نمي‌شد پس از اينکه رايزني‌ها و گفت‌وگوهاي گروه هفت و تلاش‌هايي که آقاي مکرون انجام داد بعد از آن عملا ديگر شرايط رکود حکمفرما شد.
شايد جمهوري اسلامي ايران بخواهد بار ديگر از طريق ژاپن در عرصه سياسي و بين الملل تحرکات سياسي جديدي را انجام دهد و شايد اين تحرکات بتواند گشايش‌هايي درعرصه اقتصادي براي جمهوري اسلامي ايران ايجاد کند. روند استيضاح ترامپ، فشاري که دموکرات‌ها به ترامپ وارد مي‌کنند و بن بستي که در مذاکرات ايران و آمريکا و کره شمالي ايجاد شده، شايد ترامپ را در چنين شرايطي وادار کند تا تغيير رويکردهايي نسبت به جمهوري اسلامي داشته باشد. البته اينها با اگر و اماهاي زيادي مواجه است و با توجه به رفتارهاي گذشته ترامپ در قبال جمهوري اسلامي ايران شايد خيلي خوشبينانه باشد که بخواهيم انعطافي در مواضع ترامپ ببينيم.
ولي با توجه به رايزني‌هاي سياسي درعرصه ديپلماتيک و چراغ سبزي که به شينزو آبه براي ادامه گفت‌وگوها با ايران نشان داده و مبادله آقاي دکتر سليماني و يک آمريکايي چيني‌تبار که از ايران آزاد شد همه نشانه‌هاي مثبت نسبت به تحرکات سياسي ديپلماتيک جمهوري اسلامي ايران و فعال شدن نقش ژاپن در اين عرصه را مي‌توان مورد توجه قرار داد.
مرتضی مکی
- 13
- 8
