شهادت سپهبد سردار سلیمانی به مهمترین خبر جهان تبدیل شده و جهان در تلاطم پیامدهای ترور این شخصیت برجسته نظامی منطقه خاورمیانه قرار گرفته است. فرماندهان نظامی ایران عزم جدی برای انتقام جویی از خون سردار سلیمانی دارند. با این وجود جالب‌ترین واکنش را سردار دهقان مشاور فرمانده کل قوا به این ماجرا نشان داد که با نشان دادن عکس سردارسلیمانی خطاب به ترامپ عنوان کرد:«این عکس را خوب به خاطر بسپار؛ این عکسی است که تا آخر عمر به یاد خواهی داشت».
سیدحسن‌نصرا... دیگر چهره برجسته جبهه مقاومت بود که در سخنرانی خود انتقام جبهه مقاومت را جدا از انتقام ایران دانست و عنوان کرد: «ارزش خون سردار سلیمانی بیشتر از سر ترامپ است». سخنانی که نشان‌دهنده عزم جدی عدالت خواهان جهان اسلام برای خونخواهی از خود سپهبد شهید قاسم سلیمانی است. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع «آرمان ملی» با دکتر فیاض زاهد استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی گفت‌وگو کرده است. وی معتقد است: «اقدامی که ترامپ انجام داده بردن رابطه ایران و آمریکا به مسیر بی‌بازگشت است.
این اقدام باعث شد که دیگر هیچ‌حکومت و دولتی در ایران حاضر نباشد با آمریکا و ترامپ به مذاکره و توافق دست پیدا کند و یا اینکه به چنین سمتی حرکت کند. هنگامی که به توئیت‌های این بیمار روانی توجه می‌کنیم متوجه می‌شویم که وی عنوان می‌کند ایرانیان در هیچ‌جنگی پیروز نبوده‌اند و در مقابل در هیچ‌مذاکره‌ای نیز شکست نخورده‌اند. به‌نظر می‌رسد وی به‌دلیل زنبارگی و مفسده‌جویی‌هایی که داشته فرصت نکرده تاریخ مطالعه کند. به گواهی تاریخ بزرگترین فاتحان و جنگاوران در آسیا ایرانیان و نادرشاه افشار بوده است». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
مهم‌ترين پيامدهاي شهادت سردار سليماني در منطقه چه خواهد بود؟ آيا اين پيامدها تنها به جغرافياي خاورميانه خلاصه خواهد شد؟
ترور سردارسليماني توسط آمريکا بهت‌آور و عجيب بود و با هيچ‌مکانيسم عقلاني، سياسي و بين‌المللي قابل درک نيست. اقدامي که ترامپ انجام داده قابل محاسبه نيست. تنش‌هايي که در هفته‌هاي اخير بين ايران و آمريکا رخ داده به اندازه‌اي نبود که به يکباره سطح تنش تا به اين اندازه افزايش پيدا کند. اتفاقي که رخ داده اين است که يک نظامي برجسته يک کشور مستقل جهان که به همه پروتکل‌هاي حقوقي و نظامي جهان احترام مي‌گذارد به فرمان رئيس‌جمهور کشور ديگر در کشور ثالثي به شهادت رسيده است.
اگر رهبر يک گروه چريکي و يا يک گروه نظامي غيررسمي در اين ماجرا کشته مي‌شد شايد توجيه عقلايي داشت. با اين وجود هنگامي که يکي از مهم‌ترين رهبران نظامي يک کشور در کشور ديگري ترور مي‌شود هيچ‌توجه منطقي و عقلايي ندارد. اين در حالي است که دو کشور ايران و آمريکا در وضعيت جنگ مستقيم نيز قرار نداشتند. به همين دليل بنده معتقدم بايد کمي صبر کرد تا ابعاد پشت پرده و پيچيده اين ماجرا مشخص شود. از سوي ديگر به‌نظر مي‌رسيد دونالد ترامپ بيش از آنکه از اين اقدام هدف بيروني داشته باشد به‌دنبال اهداف داخلي در درون آمريکا بود.
ترامپ پيش خود تصور مي‌کند ترور سردار سليماني يک برگ برنده در جهت پيشگيري از استيضاح وي در آينده خواهد بود. اين در حالي است که وي سخت در اشتباه خواهد بود. بدون شک ترور قاسم سليماني يک برگ برنده شکننده در اختيار وي قرار خواهد داد که ممکن است در نهايت به ضرر وي تمام شود. برخي از تحليلگران آمريکا معتقدند حمله آمريکا به عراق در زمان جرج بوش پدر در نهايت سبب شکست انتخاباتي وي در انتخابات رياست جمهوري شد و در نهايت بيل کلينتون جاي او را گرفت. البته برخي از تحليلگران نيز معتقدند وي از مدل جرج بوش پسر استفاده کرد و با گسترش جنگ در عراق تلاش کرد شرايطي را به وجود بياورد که تغيير رئيس‌جمهور در آمريکا کار ساده‌اي به‌نظر نرسد.
براساس اطلاعاتي که در اختيار افکار عمومي قرار گرفته به‌نظر مي‌رسد استيضاح ترامپ در سناي آمريکا به نتيجه نمي‌رسيد. گمانه‌زني ديگر اين است که استيضاح ترامپ در آمريکا محبوبيت وي را در اين کشور شکننده کرده است. به همين دليل نيز وي به‌دنبال راه حل‌هايي است که بتواند خود را از اين وضعيت خارج کند. البته اين ديدگاه نيز نمي‌تواند زياد محلي از اعراب داشته باشد. به هر حال تا انتخابات رياست جمهوري آينده آمريکا زمان زيادي باقي مانده و اگر قرار بود ترامپ محبوبيت خود را افزايش دهد تلاش مي‌کرد اين اقدام را در زماني نزديک‌تر به انتخابات رياست جمهوري انجام دهد.
آيا ترامپ به مخاطرات اين اقدام فکر نکرده بود؟
برخي مسائل که براي ما پيچيده است در ذهن بيمار و روان پريش فردي مانند ترامپ به شکل ديگري توجيه مي‌شود. روان‌پريشي و بيماري ذهني ترامپ را نمي‌توان با تعقل و آگاهي انسان‌هاي سالم به قوانين و پروتکل‌هاي بين‌المللي اندازه‌گيري کرد. به همين دليل بنده معتقدم هنوز ابعاد ماجرا براي ما مشخص نيست و بايد منتظر ماند تا اخبار جديدتري در اين زمينه منتشر شود.
بدون شک اقدامي که ترامپ انجام داده بردن رابطه ايران و آمريکا به مسير بي‌بازگشت است. اين اقدام باعث شد که ديگر هيچ‌حکومت و دولتي در ايران حاضر نباشد با آمريکا و ترامپ به مذاکره و توافق دست پيدا کند و يا اينکه به چنين سمتي حرکت کند. هنگامي که به توئيت‌هاي اين بيمار رواني توجه مي‌کنيم متوجه مي‌شويم که وي عنوان مي‌کند ايرانيان در هيچ‌جنگي پيروز نبوده‌اند و درمقابل در هيچ‌مذاکره‌اي نيز شکست نخورده‌اند. به‌نظر مي‌رسد وي به‌دليل زنبارگي و مفسده جويي‌هايي که داشته فرصت نکرده تاريخ مطالعه کند. به گواهي تاريخ بزرگترين فاتحان و جنگاوران در آسيا ايرانيان و نادرشاه افشار بوده است. نمونه نزديک‌تر جنگ هشت‌ساله ايران و عراق بود که اگرچه ايران با سي و پنج کشور جهان به‌صورت مستقيم و غيرمستقيم مي‌جنگيد اما در اين جنگ بازنده نبود. اگر به تاريخ باستان نيز نگاه کنيم بزرگترين امپراتوري جهان باستان متعلق به ايرانيان بوده است.
مقامات جمهوري اسلامي از واکنش جدي سخن مي‌گويند. آيا واکنش ايران به اقدام نظامي در منطقه خاورميانه منجر خواهد شد و يا ايران به‌دنبال روش ديگري است؟
مسئولان در چنين شرايطي نشان داده‌اند که از اقدامات هيجاني و زودگذر پرهيز مي‌کنند. مدت‌هاست که مثلث آمريکا، اسرائيل و عربستان سعودي به‌دنبال افزايش تنش با ايران هستند. اين در حالي است که اسرائيل و عربستان همواره به‌دنبال اين بودند که به جاي اينکه آنها به‌صورت مستقيم با ايران درگير شوند شرايطي به وجود بيايد که آمريکا و ايران در يک نبرد رودررو قرار بگيرند. در شرايط کنوني و با ترور سردار سليماني عربستان و اسرائيل به آرزوي خود بسيار نزديک شده‌اند. بنده در مقامات ايران به اندازه‌اي درايت مي‌بينم که به يکباره صفحه شطرنج را بهم نريزند و با هوشمندي از ابزار و مکانيسم‌هايي که در منطقه دارند استفاده کنند.
بدون شک ايران دست برتر را در منطقه خاورميانه دارد و قدرت نفوذ ايران در کشورهاي خاورميانه مانند عراق، سوريه، افغانستان و... براي همگان مشهود است. به همين دليل ايران از همه ابزارهاي لازم براي واکنش به اين اقدام خصمانه استفاده خواهد کرد؛ «کلوخ انداز پاداش سنگ است». در شرايط کنوني که يکي از مهم‌ترين رهبران نظامي ايران ترور شده است ايران اين حق را براي خود قائل است که اين اقدام خصمانه را در نقطه ديگر پاسخ بدهد. نمي‌توان مدعي شد ايران به حذف فيزيکي يک رهبر نظامي در آمريکا اقدام خواهد کرد اما ايران در شرايطي قرار گرفته که ناچار به واکنش است. نوع و زمان اين اقدام را نيز مسئولان جمهوري اسلامي با درايت انتخاب خواهند کرد.
نکته حايز اهميت اين است که ما در اين شرايط بايد مراقب باشيم از رفتار احساسي، شورآميز و هيجاني پرهيز کنيم. ايران ابزار و امکانات زيادي در منطقه خاورميانه در اختيار دارد. با اين وجود بايد اين مساله را به خاطر داشته باشيم که آمريکا در خاک خود نمي‌جنگد و هزاران کيلومتر دورتر از خاک خود در منطقه خاورميانه حضور دارد. سردارقاسم سليماني به آنچه که دوست داشت رسيد. حاج‌قاسم همواره به شهادت فکر مي‌کرد و در نهايت نيز به دوستان شهيدش پيوست. بدون شک خون پربرکت سردار قاسم سليماني مي‌تواند منشأ برکات زيادي براي مردم ايران خواهد شد.
در چنين شرايطي بايد جناح‌هاي سياسي را به وحدت و يکصدايي دعوت کرد و اجازه نداد که جناح‌هاي سياسي از اين ماجرا استفاده سياسي کنند. حاج قاسم سليماني در طول حيات پربرکت خود نمادي از وحدت و انسجام ملي بود. به همين دليل نيز امروز از محمود دولت‌آبادي تا فريبرز رئيس‌دانا و چهره‌هاي مختلف از مکاتب مختلف فکري از شهادت سردارسليماني ناراحت هستند و احساس همدردي مي‌کنند. بسياري از ايرانيان سردار سليماني را در حد سورن اشکاني و رستم دستان مي‌دانند. به همين دليل ايران بايد از قطره قطره خون فرزند خود براي بازيابي قدرت داخلي و منطقه‌اي خود استفاده کند. اين همان هدفي است که سردار سليماني نيز به‌دنبال آن بود. بنده اميدوارم با تدابيري که مقامات جمهوري اسلامي اتخاذ مي‌کنند ما بتوانيم با حفظ پرستيژ ملي از اين نقطه مهم تاريخي عبور کنيم.
در حالي که پيمانکاران فرودگاه‌هاي عراق اغلب انگليسي و آمريکايي هستند آيا در ماجراي ترور سردارسليماني نوعي سهل انگاري اطلاعاتي و امنيتي صورت نگرفته است؟
در اين زمينه بايد به چند نکته توجه کنيم. نخست اينکه معمولا در بين سرويس‌هاي امنيتي کشورهاي مختلف پروتکل نوشته يا نانوشته‌اي مبني بر مصونيت برخي چهره‌هاي تاثيرگذار وجود داشته و دارد. در اين پروتکل‌ها مسائلي مبني بر اينکه به شخصيت‌هايي در اين سطح تعرضي صورت نگيرد وجود دارد.
بنده بسيار بعيد مي‌دانم که آمريکايي‌ها در گذشته نيز از رفت و آمدهاي سردارسليماني در منطقه خبر نداشته‌اند. برخي اخبار نگران‌کننده در سال‌هاي گذشته وجود داشته که اسرائيل در برخي مراکز نظامي و سياسي ما نفوذي داشته است. اين اخبار با توجه به دستگيري برخي افراد در رابطه با جاسوسي براي اسرائيل تقويت شده است. از سوي ديگر براساس همين پروتکل‌هاي نانوشته مقامات ايراني بعد مي‌دانستند که آمريکايي‌ها دست به چنين ديوانگي آشکار بزنند و از خطوط قرمز عبور کنند. نکته ديگر اينکه ماجراي کشته شدن پيمانکاران آمريکايي در عراق يا حمله به سفارت آمريکا بيش از آنکه يک رويداد نظامي باشد مشکوک به‌نظر مي‌رسد.
بنده معتقدم در ارزيابي قدرت و نفوذ عملکرد در چنين حوزه‌هاي امنيتي دچار خطاي محاسباتي شده‌ايم. شايد به همين دليل بود که سردار سليماني براساس آنچه اعلام شده با هواپيماي مسافربري از سوريه وارد عراق شده است. شايد بهتر بود سردار سليماني و ابومهدي المهندس در يک خودرو قرار نمي‌گرفتند. بدون شک آمريکايي‌ها از لحظه ورود و خروج سردار سليماني به خاک عراق مطلع بوده‌اند. موضوع مهم‌تر زمان ترور سردار سليماني است که از اهميت بيشتري برخوردار است. آنچه مشخص است اين است که پروتکل‌هاي امنيتي براي شخصيتي مانند شهيد سپهبد قاسم سليماني دست کم گرفته شده و احتمال دارد نيروهاي امنيتي و اطلاعاتي دچار اشتباه محاسباتي شده باشند.
آيا تحولات عراق از ابتدا براي ايران يک دام بود؟ نقش عراق را در اين ترور به چه اندازه پررنگ مي‌دانيد؟
در ماجراي حمله عراقي‌ها به مقر اسامه بن‌لادن در پاکستان پس از مدتي مشخص شد که سرويس‌هاي اطلاعاتي پاکستان در جريان اين حمله نبوده‌اند و اين عمليات توسط سرويس‌هاي امنيتي ايالات متحده آمريکا و زير نظر باراک اوباما اجرا شده است.
به همين دليل بنده بسيار بعيد مي‌دانم که عراق در جريان چنين حمله‌اي قرار داشته است. اگر برخي جريان‌هاي خاص به‌دنبال چنين اتفاقي بودند حاضر به پرداخت هزينه‌هاي چنين ريسکي نبودند. در تظاهراتي که در خيابان‌هاي عراق صورت گرفت نقش سرويس‌هاي امنيتي اسرائيل و عربستان سعودي به خوبي مشهود بود. اين در حالي بود که بخش‌هايي از نهادهاي عراق نيز از تخريب وجهه ايران سود مي‌بردند. در نتيجه نبايد از خون سردارقاسم سليماني براي برهم زدن موازنه بين ايران و عراق سوءاستفاده کرد. در مراسم ويژه‌اي که مردم عراق براي شهادت سردارسليماني برگزار کردند پيوند عاطفي دو ملت ايران و عراق به خوبي مشهود بود. يادمان باشد که آمريکايي‌ها خطاي بزرگي مرتکب شدند و خون نظاميان برجسته ايراني و عراقي را همزمان بر زمين ريختند.
اين اتفاق تمام توطئه‌هايي که تلاش مي‌کرد پاي ايران را از تحولات عراق بيرون بکشند خنثي کرد. در شرايط کنوني ايران مي‌تواند از شهادت سردارسليماني در پيشبرد اهداف بلندمدت خود در عراق استفاده کند. اگر به واکنش کشورهاي اسلامي به شهادت سردارسليماني توجه کنيم، متوجه مي‌شويم که شهيد سپهبدقاسم سليماني مي‌تواند به چگواراي جهان اسلام تبديل شود. امروز ايشان به نمادي براي نام گذاري مجتمع‌هاي فرهنگي و اماکن معتبر کشورهاي اسلامي تبديل شده است.
نمادسازي از سردارسليماني ترامپ و ايادي اش را به شدت پشيمان خواهد کرد. ما بايد از خون سردارسليماني يک سرمايه ملي و فراملي براي حقانيت راهي که او در پيش گرفته بود استفاده کنيم. بنده معتقدم در شرايط کنوني که آمريکا چنين موقعيتي به وجود آورده ايران بايد از اين موقعيت به سود منافع استراتژيک خود استفاده کند. پيامي که امروز خون سردار شهيد قاسم سليماني به همراه دارد وحدت و انسجام ملي، پيوند مردم با حاکميت و ترميم برخي دلخوري‌هاي سياسي است. همه ما بايد مانند قاسم سليماني زندگي کنيم و مانند برادري بزرگتر براي ملت ايران باشيم.
احسان انصاری
- 10
- 3
